Φαρμακευτική ουσία από φύλλα ελιάς

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ
Μια νέα μέθοδος για την απομόνωση της φαρμακευτικής ουσίας ελαιοευρωπαΐνης ή ολεοευρωπαΐνης από τα φύλλα ελιάς αναπτύχθηκε στο Εργαστήριο Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ) και παρουσιάστηκε σε πρόσφατη συνάντηση επιστημόνων στα Χανιά. Μάλιστα, στο πλαίσιο της συνάντησης, που είχε στόχο τη σύνδεση επιχειρήσεων με ακαδημαϊκά ιδρύματα, βραβεύτηκε για τη μέθοδο αυτή ο συντονιστής Σπουδών και Ερευνας του Προγράμματος Ποιότητας Τροφίμων και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του ΜΑΙΧ, Παναγιώτης Κεφάλας. Επίσης, βραβεύτηκε η καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, Παγώνα Μαραβελάκη, για την καινοτόμο πρότασή της σχετικά με τη χρησιμοποίηση «οικολογικών νανο-υλικών για την προστασία σύγχρονων και παραδοσιακών κτηρίων από τη φθορά». Σχετικά με την ελαιοευρωπαΐνη, ο κ. Κεφάλας εξηγεί σε συνέντευξή του στην «Κ.Ε.» ότι η συγκεκριμένη ουσία, η οποία δεν έχει σχέση με τη λεγόμενη «φραπελιά», σύμφωνα με επιστημονικές αναφορές, έχει ιδιότητες -μεταξύ άλλων- ως αντιβιοτικό, αντιμικροβιακό και αντιμυκητιακό, ως φάρμακο ενάντια στη σαλμονέλα κ.λπ.

* Πρόσφατα βραβευτήκατε σε συνάντηση επιστημόνων στο ΜΑΙΧ για την απομόνωση φαρμακευτικών ουσιών από φύλλα ελιάς. Δηλαδή, τι ακριβώς επιτύχατε στο εργαστήριό σας;
 
- Η παρούσα εφεύρεση αναφέρεται σε μια νέα και γρήγορη μέθοδο απομόνωσης ολεοευρωπαΐνης (ή ελαιοευρωπαΐνης) υψηλής καθαρότητας από φύλλα ελιάς. Η μέθοδος δίνει προϊόν σε δύο επίπεδα: πρώτον, εκλεκτική ανάκτηση φαινολικού μείγματος από τα φύλλα, εμπλουτισμένου μέχρι 50% σε ολεοευρωπαΐνη, με τρόπο φθηνό και γρήγορο, χωρίς τη χρήση τοξικών διαλυτών, οι οποίοι και ανακυκλώνονται. Το μείγμα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έχει. Σε δεύτερο επίπεδο, η συγκεκριμένη ουσία μπορεί να καθαριστεί κατά 95%-98% και με τελική απόδοση 1 γραμμάριο από 100 γραμ. ξηρών φύλλων.
 
* Εξηγήστε μας τη μέθοδο αυτή. Με ποιον τρόπο γίνεται η απομόνωση της συγκεκριμένης ουσίας;

- Η μέθοδος βασίζεται στον ελαφρώς όξινο χαρακτήρα των φαινολικών και την πολικότητά τους, που επιτρέπουν την εκλεκτική τους εκχύλιση από το φυτικό ιστό με τη χρήση κάποιου αλκαλικού φορέα. Η ολεοευρωπαΐνη είναι ευαίσθητη στο αλκαλικό περιβάλλον. Ομως στις ελεγχόμενες συνθήκες της συγκεκριμένης μεθόδου δεν αλλοιώνεται.
 
* Η ουσία αυτή, η ολεοευρωπαΐνη, πού βρίσκεται και σε τι χρησιμοποιείται; Τι ιδιότητες έχει;

- Η ολεοευρωπαΐνη ανήκει στα σεκοϊριδοειδή (secoiridoids), που απαντούν κυρίως στις φυτικές οικογένειες Oleaceae, Gentianaceae, Cornaleae. Είναι ένας γλυκοζίτης με πικρή γεύση, ο οποίος διασπάται εύκολα με όξινη ή ενζυματική υδρόλυση προς ελενολικό οξύ, υδροξυτυροσόλη και γλυκόζη. Η χρήση του στην ιατρική ανάγεται στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, όταν εκχύλισμα φύλλων ελιάς χρησιμοποιήθηκε κατά της ελονοσίας. Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί για την ολεοευρωπαΐνη μια σειρά από ενδιαφέρουσες βιολογικές ιδιότητες και έχει βρεθεί ότι η χρήση της είναι αποτελεσματική ως αντιβιοτικό, αντιμικροβιακό και αντιμυκητιακό, για χρήση εναντίον της σαλμονέλας, ως φυσικό αντιοξειδωτικό, ως αντιυπερτασικό και με υπογλυκαιμική δράση.
 
Αξιοποίηση
 
* Εχετε επαφή με φαρμακοβιομηχανίες; Θα την αξιοποιήσετε εμπορικά;

- Επαφές υπάρχουν με τη βιομηχανία τροφίμων, προς το παρόν. Εχει ήδη υπάρξει πρωτογενής συνεργασία.
 
* Σε τι πεδία δραστηριοποιείται το εργαστήριό σας;

- Το Εργαστήριο Χημείας Φυσικών Προϊόντων και Αναλυτικής Χημείας του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων δραστηριοποιείται στη μελέτη αντιοξειδωτικών και στη χημεία τους, στην ανάπτυξη μεθόδων χημειοφωταύγειας, στην απομόνωση και ταυτοποίηση φυσικών προϊόντων από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων της βιομηχανίας μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, στις μελέτες αυθεντικότητας τροφίμων-ποτών, σε συνθετικές προσεγγίσεις φυσικών προϊόντων. Επίσης, παρέχει διαπιστευμένες αναλύσεις -κατά ISO 17025- συμπεριλαμβανομένων των υπολειμμάτων αντιβιοτικών στο μέλι και των πτητικών τοξικών ουσιών σε πόσιμο νερό. Μεταξύ άλλων, η ομάδα έχει ασχοληθεί με την αξιοποίηση των υπολειμμάτων του κρεμμυδιού (450.000 τόνοι στην Ε.Ε.) για ανάκτηση προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το ίδιο ισχύει και για τα απόβλητα της οινοποιίας, της παραγωγής χυμού πορτοκαλιού, για την αξιοποίηση του ξεχασμένου χαρουπιού κ.λπ. Επίσης, πολλά φυτά μελετώνται για ενδεχόμενες βιοδραστικές ουσίες και εκτίμηση των ιδιοτήτων αυτών.
 
Ποιος είναι

Ο Παναγιώτης Κεφάλας είναι οργανικός χημικός, με βασική εξειδίκευση στην οργανική σύνθεση. Αποφοίτησε από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε διδακτορικό και μεταδιδακτορική έρευνα στο CNRS, το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών της Γαλλίας, στο Παρίσι. Εχει περίπου 100 επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά (peer review), περίπου 70 ανακοινώσεις σε συνέδρια και συμμετοχή στη συγγραφή τριών επιστημονικών βιβλίων. Πριν από το ΜΑΙΧ εργάστηκε σε χημική βιομηχανία στο χώρο του R&D και της σύνθεσης φυσικών προϊόντων.

Link: http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=08/09/2013&id=384221