Μανος Χατζιδάκις, από τα “Σχόλια του Τρίτου”
Είκοσι δύο χρόνια συμπληρώθηκαν χθες από τη μέρα που ο Μάνος Χατζιδάκις έφυγε από τη ζωή (Ξάνθη, 23 Οκτωβρίου 1925 – Αθήνα, 15 Ιουνίου 1994) αλλά η μουσική του συνεχίζει να ταξιδεύει μικρούς και μεγάλους. Aν και ο ίδιος, όπως έλεγε, δεν ήταν της αναμνησιολογίας, η μνήμη του παραμένει και θα παραμένει ζωντανή. Το μουσικό του έργο είναι ανεπανάληπτο ενώ και τα σχόλια - κείμενά του παραμένουν σήμερα ιδιαιτέρως επίκαιρα. Οι μουσικές του από “Το Χαμόγελο της Τζοκόντα” και το “Μεγάλο Ερωτικό;” συγκινούν και ταξιδεύουν τον νου του ακροατή. Η “Ρόζα Ροζαλία” και το “Χονδρό Μπιζέλι” από τη “Λιλιπούπολη”, τη θρυλική αυτή εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος, μαγεύουν ακόμα και σήμερα τα παιδιά. Τα κείμενά του από τα “Σχόλια του Τρίτου”, αλλά και από το περιοδικό “Τέταρτο” παραμένουν σήμερα επίκαιρα. Τα δύο βιβλία του, “Τα σχόλια του Τρίτου” και “Ο καθρέπτης και το μαχαίρι” με κείμενά και σχόλια του, αλλά και οι ποιητικές του συλλογές “Μυθολογία” και “Μυθολογία 1” κοσμούν πολλές βιβλιοθήκες. «Οποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά», έλεγε.
Η ΚΡΗΤΗ
Ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος γεννήθηκε στην Ξάνθη είχε στενούς δεσμούς με την Κρήτη. Ο πατέρας του είχε καταγωγή από τη Μυρθιό Ρεθύμνου. Το 1979 ο Χατζιδάκις καθιέρωσε τις “Μουσικές Γιορτές” στα Ανώγεια με τοπικούς λαϊκούς χορούς και τραγούδια, ενώ το 1980 εγκαινίασε τον “Μουσικό Αύγουστο” στο Ηράκλειο. Στα Χανιά, τον Ιανουάριο του 1979 είχε μιλήσει «περί πολιτισμού και παράδοσης» στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμπάρι Χανίων και λίγους μήνες μετά, την Κυριακή 20 Μαΐου 1979, το εβδομαδιαίο ραδιοφωνικό του σχόλιο στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας είχε ως αφορμή τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Τον Αύγουστο του 1981 ο Μάνος Χατζιδάκις είχε μιλήσει στον δημοτικό κινηματογράφο των Χανίων: “Κήπος” για τη μουσική στον κινηματογράφο με αφορμή την προβολή της ταινίας – γουέστερν “Blue” του Σίλβιο Ναριτζιάνο στην οποία τη μουσική είχε γράψει ο ίδιος. Τη βραδιά είχε οργανώσει ο τότε και επί πολλά χρόνια υπεύθυνος του κινηματογράφου Λεωνίδας Κακάρογλου. Η ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι δημοσιεύθηκε στο ενημερωτικό έντυπο του “Κήπου” το καλοκαίρι του 1999.
Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστοσελίδα για τη ζωή και το έργο του μεγάλου συνθέτη στην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.hadjidakis.gr. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να ακούσουν ηχητικά αποσπάσματα με τη φωνή του, αλλά και να ενημερωθούν για το γενικότερο έργο του καθώς και για τις απόψεις και τις παρεμβάσεις του. Στην ιστοσελίδα έχει αναρτηθεί άρθρο του δημοσιογράφου Φώτη Απέργη για τον πολίτη Χατζιδάκι. Οπως σημειώνει, μεταξύ άλλων, ο Φώτης Απέργης, οι μειοψηφίες κάθε είδους «είχαν πάντα τον σεβασμό και την υποστήριξη του Χατζιδάκι.
Ήδη στο πρώτο τεύχος του Τετάρτου, τον Μάιο του 1985, αυτός, ο φίλος του Καραμανλή και πιστός ψηφοφόρος της Δεξιάς, παίρνει συνέντευξη από τον Λεωνίδα Κύρκο με σχεδόν προπαγανδιστικό ενδιαφέρον για την επιβίωση του ΚΚΕ Εσ.».
Ακόμα σημειώνεται ότι οι παρεμβάσεις του είναι αμέτρητες κι ακούραστες:
«• Ο αληθινός νέος σήμερα αποκαλείται “αναρχικός” με την ίδια ασυνειδησία που κάποτε αποκαλείτο αριστερός, επισημαίνει και τον Σεπτέμβριο του 1990 συμμετέχει σε πορεία διαμαρτυρίας της Πρωτοβουλίας Αναρχικών για την κράτηση νεαρού ομοϊδεάτη τους στις φυλακές ανηλίκων του Κορυδαλλού.
• Ο χρήστης πρέπει να τύχει της προστασίας του κράτους και όχι της καταδίωξής του, επισημαίνει έναν μήνα μετά, υποστηρίζοντας την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών για τους χρήστες και μάλιστα σε συναυλία που έχει οργανώσει η ΟΝΝΕΔ. Παράλληλα πραγματοποιούν με τον Μίκη Θεοδωράκη περιοδείες για τα ναρκωτικά.
• Το 1991 ανακοινώνει ότι θα αγνοήσει τις επιτροπές ελέγχου του Υπουργείου Προεδρίας και θα κυκλοφορήσει απαγορευμένο τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη με τον Γιώργο Μαρίνο στη δική του εταιρεία, τον ΣΕΙΡΙΟ».
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΒΙΩΜΑΤΑ
Ομως, ποια βιώματα σε ένα μεγάλο βαθμό τον καθόρισαν; Ο Φώτης Απέργης σημειώνει ανάμεσα σε άλλα: «Ποια ήταν τα προσωπικά βιώματα, η οικογενειακή αγωγή που συνέβαλε στην ευαισθησία υπέρ των αδυνάτων, πριν καν ο Χατζιδάκις αντιληφθεί την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης; Την απάντηση δίνει κι εδώ -όπως για τα περισσότερα εξάλλου- ο ίδιος ο συνθέτης: Ο πατέρας μου δεν με χτυπούσε ποτέ. Μ’ έδειρε μόνο μια φορά όταν μίλησα άσχημα σε μια γυναίκα του σπιτιού. Και με υποχρέωσε να της φιλήσω τα πόδια. Πιστέψτε με το ’κανα χωρίς δυσαρέσκεια, νιώθοντας πως έπρεπε να το κάνω. Από τότε σέβομαι πάντα τα αιτήματα των εργαζομένων, τον οποιοδήποτε εργαζόμενο.
Πολλές φορές αργότερα επιχείρησε να χαρακτηρίσει τον εαυτό του:
• Είμαι δημοκράτης αστός ουμανιστής και αναθεωρητής της δεξιάς. Το βέβαιο είναι πως δεν μ’ αρέσουν ούτε τα δολάρια, ούτε οι Σιβηρίες.
• Ποτέ δεν υπήρξα αντικομμουνιστής (...) Εγώ περιέχω και τον αριστερό. Ο αριστερός όμως δεν με περιέχει. Να τι εννοώ αστός».
ΕΛΛΑΔΑ, ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ
Ο Μάνος Χατζιδάκις έλεγε:
• Για τους Ελληνες: «Δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Ελληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Ελληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική».
• Για τους Ελληνες και τους Ευρωπαίους: «Νιώθω Ελληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου».
• Για την εξουσία: «Ολες οι επαναστάσεις καταλήγουν στην κατάκτηση της ανεγκέφαλης Κυρίας. Της Εξουσίας. Αυτή η κατάκτηση, ως γνωστόν, δημιουργεί Δίκαιον, μακράν των ονειρικών στόχων μιας επανάστασης. Οι άνθρωποι που προκύπτουν από μία επανάσταση, περιέχουν τα ίδια συστατικά με τους αποχωρήσαντες ή τους ηττηθέντες (...). Χρειάζεται ισχυρή παιδεία για ν’ ανθέξει κανείς στην έννοια της Εξουσίας και της επιτυχίας».
• Για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή: «Ο μόνος Ελληνας πολιτικός που μου χάρισε αυτοπεποίθηση και άνεση ως προς την ελληνική καταγωγή μου. Δεν άφησε ούτε απογόνους ούτε επιγόνους. Τον θεωρώ βαθιά φίλο μου. Μου δίδαξε την τεχνική της περηφάνιας».
• Για το ελληνικό κράτος: «Δέχεται μόνο ό,τι το υπηρετεί και το κολακεύει. Υπήρξε πάντοτε αντιπνευματικό και εξακολουθεί να είναι».
• Για το Υπουργείο Πολιτισμού: «Δεν έχουμε πολιτισμό και η απόδειξη είναι ότι έχουμε Υπουργείο Πολιτισμού».
• Για τα συστήματα: «Κανένα σύστημα δε θα σας υποσχεθεί την ελευθερία σας, δεν υπάρχει τέτοιο σύστημα, σας είπαν ψέματα. Μόνιμα θα διεκδικείτε ολοένα και περισσότερο αυτό που σας αρνούνται βασιζόμενοι στην κούρασή σας, με λίγες μόνο εξαιρέσεις. Μα, με τις εξαιρέσεις ο κόσμος προχωρά. Οσοι ανθέξετε, θα πάτε ένα βήμα πιο μπροστά».
• Για τον κόσμο και τον έρωτα: «Αν ξαναρχόμουν στον κόσμο, θα ερχόμουν μόνο για να κάνω έρωτα και να φύγω. Και για το μόνο που θα λυπηθώ όταν θα φύγω, θα ’ναι για τον έρωτα που θα χάσω, για τα πρόσωπα που δεν θα γνωρίσω. Ολα τα άλλα είναι αστεία».
• Διαχρονικό, επίσης, το κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι με τίτλο “Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι”. Το είχε γράψει τον Φεβρουάριο του 1993 και είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας που είχε δώσει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα Βάιλ, Λιστ και Μπάρτον καθώς και στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία”. «...Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Ομως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής...».
• Σε βιογραφικό σε πρώτο πρόσωπο γράφει μεταξύ άλλων: «Αδιαφορώ για τη δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ. Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ' αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθείσες συνήθειές μας. Περιφρονώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα “επώνυμους” πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, τη σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΥΒΙΑΚΗΣ
Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα http://www.hadjidakis.gr/
(Χανιώτικα νέα - 16/6/2016)
Link: http://www.haniotika-nea.gr/22-chronia-choris-ton-mano-chatzidaki/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου