«Και πρώτα απ’ όλα τι εννοούμε λέγοντας παιδεία;
Την πληροφορία, την τεχνική, το δίπλωμα εξειδίκευσης, που εξασφαλίζει γάμο, αυτοκίνητο κ ακίνητο, με πληρωμή την πλήρη υποταγή του εξασφαλισθέντος, για την πνευματική και ψυχική διάπλαση ενός ελεύθερου ανθρώπου, με τεχνική αναθεώρησης και ονειρικής δομής, με αγωνία απελευθέρωσης και με διαθέσεις μίας ιπτάμενης φυγής προς τα άστρα;»
Μάνος Χατζιδάκις
Eφυγε πριν από είκοσι χρόνια, στις 15 Ιουνίου του 1994, ο Μάνος Χατζιδάκις, αλλά είναι σαν να μη έφυγε ποτέ. Οι μουσικές του παραμένουν διαχρονικές, τα λόγια του και τα γραπτά του επίκαιρα. Η ματιά του στα πράγματα ήταν η καθαρή ματιά ενός ελεύθερου ανθρώπου, που δεν εγκλωβιζόταν ιδεολογικά, αλλά, απεναντίας, ήταν έξω από κάθε είδους και χρώματος κομματικές, πολιτικές και ιδεολογικές αγκυλώσεις. Αλλωστε, ο ίδιος τασσόταν σταθερά υπέρ της αναθεώρησης και υπερασπιζόταν με πάθος τους αναθεωρητές.Οι περισσότεροι τον έχουν γνωρίσει ως συνθέτη θαυμάσιων μουσικών και ανεπανάληπτων έργων, όπως “το χαμόγελο της Τζοκόντα” και “Ο Μεγάλος Ερωτικός”. Οσοι, εν τούτοις, είχαν την τύχη να εντρυφήσουν στον ποιητικό, αλλά και πολιτικό του λόγο, ανακάλυψαν έναν σπουδαίο Ελληνα.
Οι πολιτικές του παρεμβάσεις ήταν επί της ουσίας, καθώς εννοούσε να μη χαρίζεται σε κανέναν, να υπερασπίζεται τις μειονότητες, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες και να αντιπαλεύει αυταρχικά καθεστώτα.
«Προτιμώ να μην υπάρχω, παρά να υπάρχω όπως θέλουν οι άλλοι», έλεγε.
«Οποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά», ανέφερε σε σχόλιό του στο Τρίτο Πρόγραμμα με τίτλο “Το πρόσωπο του τέρατος και ο φόβος μήπως το συνηθίσουμε”.
Η ΚΡΗΤΗ
Στενοί ήταν οι δεσμοί του Μάνου Χατζιδάκι και με την Κρήτη καθώς, όπως και σε παλαιότερο αφιέρωμά μας στον συνθέτη είχαμε επισημάνει, ο πατέρας του καταγόταν από τη Μύρθιο Ρεθύμνου. Το 1979 ο Μάνος Χατζιδάκις καθιέρωσε τις “Μουσικές Γιορτές” στα Ανώγεια με τοπικούς λαϊκούς χορούς και τραγούδια, ενώ το 1980 εγκαινίασε τον “Μουσικό Αύγουστο” στο Ηράκλειο.
Τον Ιανουάριο του 1979 είχε μιλήσει «περί πολιτισμού και παράδοσης» στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμπάρι Χανίων.
Τον Αύγουστο του 1981 ο Μάνος Χατζιδάκις είχε μιλήσει στον δημοτικό κινηματογράφο των Χανίων “Κήπος” για τη μουσική στον κινηματογράφο με αφορμή την προβολή της ταινίας – γουέστερν “Blue” του Σίλβιο Ναριτζιάνο, στην οποία τη μουσική είχε γράψει ο ίδιος. Τη βραδιά είχε οργανώσει ο τότε και επί πολλά χρόνια υπεύθυνος του κινηματογράφου Λεωνίδας Κακάρογλου. Η ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι δημοσιεύθηκε στο ενημερωτικό έντυπο του “Κήπου”, το καλοκαίρι του 1999.
Σημαντική, επίσης, ήταν η συμβολή του Μάνου Χατζιδάκι στην ίδρυση της Εταιρείας Θεάτρου Κρήτης (Ε.ΘΕ.Κ.) που απετέλεσε πρόδρομο του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ.
ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστοσελίδα για τη ζωή και το έργο του μεγάλου συνθέτη στην ηλεκτρονική διεύθυνση “www.hadjidakis.gr”. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να ακούσουν ηχητικά αποσπάσματα με τη φωνή του, αλλά και να ενημερωθούν για το γενικότερο έργο του, τις απόψεις και τις παρεμβάσεις του. Σε κείμενο του δημοσιογράφου Φώτη Απέργη, αναφέρεται ότι «οι μειοψηφίες κάθε είδους είχαν τον σεβασμό και την υποστήριξη του Μάνου Χατζιδάκι. Ηδη στο πρώτο τεύχος του Τετάρτου (σ.σ.: του περιοδικού του οποίου υπήρξε εκδότης), τον Μάιο του 1985, αυτός, ο φίλος του Καραμανλή και πιστός ψηφοφόρος της Δεξιάς, παίρνει συνέντευξη από τον Λεωνίδα Κύρκο με σχεδόν προπαγανδιστικό ενδιαφέρον για την επιβίωση του Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού. Ανέκαθεν, εξάλλου, εκτιμούσε την Αλέκα Παπαρήγα, γιατί ούσα γυναίκα ηγούνταν ενός κόμματος, που μάλλον, αγωνιζόταν “για μία χαμένη υπόθεση”».
Ο ΝΕΟΝΑΖΙΣΜΟΣ
Διαχρονικό, επίσης, το κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι με τίτλο “Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι”. Το είχε γράψει τον Φεβρουάριο του 1993 και είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας που είχε δώσει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα Βάιλ, Λιστ και Μπάρτον καθώς και στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία”.
«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση – εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του. Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή Παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία…».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
Σε βιογραφικό σημείωμα σε πρώτο πρόσωπο ο Μάνος Χατζιδάκις έγραφε μεταξύ άλλων:
«Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα απ’ τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τουρκικούς μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μία κοινωνία – πανσπερμία απ’ όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες. Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ’ την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ’ την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ’ τη στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι’ αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Ομως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου τη λεγόμενη “ευρωπαϊκή”, φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα».
Ακόμα σημείωνε:
«Το ’66 βρέθηκα στην Αμερική. Εμεινα κι έζησα εκεί κάπου έξι χρόνια, τα χρόνια της δικτατορίας, για λόγους καθαρά εφοριακούς – ανεκαλύφθη πως χρωστούσα τριάμισι περίπου εκατομμύρια στο δημόσιο. Οταν εξόφλησα το χρέος μου επέστρεψα περίπου το ’72 και ίδρυσα ένα καφενείο που το ονομάσαμε “Πολύτροπον”, ίσαμε τη μεταπολίτευση του ’74, όπου και το ’κλεισα, γιατί άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. Κλείνοντας το “Πολύτροπο” είχα ένα παθητικό πάλι της τάξεως περίπου των τριάμισι εκατομμυρίων -μοιραίος αριθμός φαίνεται για την προσωπική μου ζωή.
Απ’ το ’75 αρχίζει μία διάσημη εποχή που θα τη λέγαμε, για να την ξεχωρίσουμε, υπαλληλική, που μ’ έκανε ιδιαίτερα γνωστό σ’ ένα μεγάλο και απληροφόρητο κοινό, βεβαίως ελληνικό, σαν άσπονδο εχθρό της ελληνικής μουσικής, των ελλήνων μουσικών και της εξ ίσου ελληνικής κουλτούρας. Μέσα σ’ αυτή την περίοδο και ύστερα απ’ ένα ανεπιτυχές έμφραγμα στην καρδιά, προσπάθησα πάλι -ανεπιτυχώς είναι αλήθεια- να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού, εννοώντας να επιβάλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες. Και οι δύο όμως τούτοι Οργανισμοί σαθροί και διαβρωμένοι απ’ τη γέννησή τους κατάφεραν να αντισταθούν επιτυχώς και, καθώς λεν, να με νικήσουν “κατά κράτος”. Παρ’ όλα αυτά, μέσα σε τούτον τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο κι επεβλήθη στη χώρα.
Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι:
Αδιαφορώ για τη δόξα. Με φυλακίζει μες στο πλαίσιο που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.
Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ’ αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθείσες συνήθειές μας. Περιφρονώ αυτούς που δε στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα “επωνύμους” πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, τη σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα.
Ετσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεωτέρων μου μιας και παρέμεινα ένας γνήσιος Ελληνας και Μεγάλος Ερωτικός».
(Χανιώτικα νέα - ένθετο "Διαδρομές" - 14/6/2014)
Link: http://www.haniotika-nea.gr/ikosi-chronia-apo-ton-thanato-tou-megalou-erotikou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου