Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΙΔΑΚΗ
Ο κύβος ερρίφθη για τη Γαλλική Σχολή στη Χαλέπα. Η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου Κρήτης στη συνεδρίαση της περασμένης Τετάρτης εκφράστηκε θετικά επί της πρότασης του πρύτανη Βασίλη Διγαλάκη για τη δημιουργία λαογραφικού μουσείου, την ανακαίνιση των συνεδριακών αιθουσών και τη διαμόρφωση καφέ – εστιατορίου στο προαύλιο του κτηρίου.
Μια απόφαση που σηματοδοτεί μια νέα εποχή για ένα από τα εμβληματικότερα κτήρια της Χαλέπας το οποίο ταυτίστηκε ιστορικά με τη δράση της φημισμένης Γαλλικής Σχολής Καλογραιών του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως.
Με αφορμή τις τελευταίες -θετικές αναμφίβολα- εξελίξεις, οι “διαδρομές” γυρίζουν πίσω το ρολόι του χρόνου, σε μέρες όπου η Σχολή λειτουργούσε ως κοιτίδα Πολιτισμού και Παιδείας. Τότε που δεκάδες κορίτσια από τα Χανιά, την ενδοχώρα του Νομού, την υπόλοιπη Κρήτη αλλά ακόμα και την Αθήνα και το εξωτερικό, έκαναν τις γυμνασιακές τους σπουδές στη Γαλλική Σχολή.
Ξεναγοί μας σε αυτό το ταξίδι τα μέλη του Συλλόγου Αποφοίτων της Ελληνο-γαλλικής Σχολής Χανίων που συναντήσαμε την περασμένη Τετάρτη το βράδυ και μοιράστηκαν μαζί μας ιστορίες, μνήμες και συναισθήματα από το παρελθόν…
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ 131 ΧΡΟΝΩΝ
Αν και η Γαλλική Σχολή έχει ταυτιστεί στη συνείδηση των περισσοτέρων Χανιωτών κυρίως με την μεταπολεμική της δραστηριότητα και τη λειτουργία του Ιδιωτικού Γυμνασίου Θηλέων στο κτήριο της Χαλέπας, η ιστορία της ξεκινάει πολλά χρόνια πριν και συγκεκριμένα το 1852 όταν ιδρύεται το παράρτημα του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως στα Χανιά.
Η πρώτη υποτυπώδης μορφή της Γαλλικής Σχολής -όπως επισημαίνει η Μαριέττα Ασημομύτη – Εκκεκάκη στο βιβλίο της “Η Γαλλική Σχολή Καλογραιών στη Χαλέπα (1852-1983)”- καταγράφεται το 1852 με την άφιξη των πρώτων αδελφών του Τάγματος στα Χανιά όπου αναλαμβάνουν τη μόρφωση παιδιών από καθολικές οικογένειες.
Στην πορεία του χρόνου η Σχολή θα λειτουργήσει με διάφορες μορφές (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνασιακές τάξεις, πλήρες γυμνάσιο, φροντιστήριο, παιδικός σταθμός και οικοτροφείο), ενώ η παρουσία της θα συνεχιστεί παρά τα μεγάλα, ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τα Χανιά και πολλές φορές σφραγίστηκαν από πολεμικές συγκρούσεις και αίμα.
Ορόσημο στη λειτουργία της αποτελεί το έτος 1895 όταν αγοράζεται από τις καλόγριες το ακίνητο στη Χαλέπα μετά από κοπιώδεις προσπάθειες για την εξεύρεση των αναγκαίων πόρων.
Η Σχολή έχει διαρκώς ανοδική πορεία καθώς όλο και περισσότερα κορίτσια στέλνονται από τις οικογένειές τους σε αυτήν για να φοιτήσουν.
Ετσι μεταπολεμικά ξεκινάει η λειτουργία Γυμνασίου και το 1951 αποφοιτά η πρώτη ομάδα μαθητριών.
ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΤΥΠΟ
«Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και αρχές της δεκαετίας του ’60 υπήρχαν περίπου 150 με 200 μαθήτριες. Κάποιες ήταν εξωτερικές κάποιες ημι-εσωτερικές και κάποιες έμεναν μέσα στη Σχολή», εξηγεί η πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων της Ελληνο-γαλλικής Σχολής Χανίων Καίτη Γωνιωτάκη – Κουτρουμπά.
Η Σχολή ήταν ιδιωτική και οι οικογένειες πλήρωναν για τη μόρφωση των παιδιών τους. Ωστόσο, το πρόγραμμα και οι δραστηριότητες που πρόσφερε ήταν ισχυρό κίνητρο για τις οικογένειες να στείλουν τα κορίτσια τους για να μαθητεύσουν υπό την ευθύνη μιας ομάδας αφοσιωμένων στο εκπαιδευτικό τους έργο καθηγητών και καλογραιών.
«Σίγουρα ήταν ένα σχολείο ξεχωριστό και πρωτοπόρο. Κάναμε θέατρο, μουσική, γυμναστική, ενόργανη και ρυθμική, τένις, μπάσκετ κ.ά. Επίσης, πέρα από γαλλικά διδάσκονταν αγγλικά και ιταλικά. Κάναμε διακοσμητική και τεχνικά, μας παρέδιδαν μαθήματα καλής συμπεριφοράς και πηγαίναμε εκπαιδευτικές εκδρομές ακόμα και εκτός Χανίων. Οργανώναμε θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες[…]. Κι όλα αυτά 40 και 50 χρόνια πριν. Γι’ αυτό και κατά την άποψη πολλών η Ελληνογαλλική Σχολή αποτέλεσε ένα είδος ελεύθερου πανεπιστημίου», σχολιάζει η κα Γωνιωτάκη – Κουτρουμπά και προσθέτει: «Η προσευχή, η αγάπη, η συγχώρεση, ο σεβασμός, η πειθαρχία, η μελέτη, η αξία της αναγνώριση της καλύτερης, ήταν πράγματα που μας δυσκόλευαν τότε να κατανοήσουμε και να δεχθούμε, αλλά σήμερα διαπιστώνουμε ότι έτσι χτίζονται προσωπικότητες και διαμορφώνονται χαρακτήρες».
Η φήμη του σχολείου έφερνε μαθήτριες ακόμα και από την Αθήνα αλλά και το εξωτερικό όπως επισημαίνουν τα μέλη του Συλλόγου.
«Το σχολείο αυτό το έκανε ξεχωριστό το γεγονός ότι δεν έλειπε ποτέ ένας καθηγητής από τη θέση του, όλοι στην ώρα τους, λειτουργούσαν όλα ρολόι», αναφέρει η κα Τασούλα Κατσανεβάκη, ενώ σχετικά με το οικονομικό, η μαρτυρία μιας από τις παλαιότερες μαθήτριες, της κας Ρίτας Ναναδάκη, φωτίζει μια διαφορετική πτυχή: «Μιλάμε για ένα σχολείο αριστοκρατικό. Ωστόσο, μετά την Κατοχή στα παιδιά που δεν είχαν χρήματα για να φοιτήσουν τους έλεγαν να φέρουν ό,τι μπορούσαν από το σπίτι. Ετσι θυμάμαι το τραπέζι να είναι γεμάτο από φασόλια, φακές, κηπευτικά και άλλα τρόφιμα που είχαν φέρει παιδιά από οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες».
«ΠΑΡΕ ΤΟ ΣΙΝΙΑΛΟ»
Ασφαλώς τόσο το γενικότερο κλίμα της εποχής όσο και στο γεγονός ότι την ευθύνη της Σχολής την είχαν οι καλόγριες του Τάγματος, επέβαλλαν στην καθημερινότητα του σχολείου τα αυστηρά ήθη, την πειθαρχία και την επιμέλεια στη μελέτη των μαθημάτων.
Το πλαίσιο που έθετε η Διεύθυνση αποτυπώνεται ανάγλυφα στον Κανονισμό λειτουργίας της Σχολής στο άρθρο 2 του οποίου διαβάζουμε: «Αι μαθήτριαι οφείλουν να έχουν απλούν παιδικόν κτένισμα. Ουδείς υπερβολικός και ανάρμοστος καλλωπισμός επιτρέπεται». Αντίστοιχα στο άρθρο άρθρο 10 σημειώνεται: «Αι μαθήτριαι της Σχολής επιμελούνται των κτιρίων και των σχολικών επίπλων της Σχολής. Πάσα φθορά συνεπάγεται τιμωρίαν και επανόρθωσιν. Οφείλουν επίσης να διατηρούν τας αίθουσας, διαδρόμους και αυλήν καθαρά. Ουδέποτε δε να ψεύδωνται, αλλά τουναντίον να καταβάλλουν φροντίδα να επαινήται η τάξις των».
Στο ίδιο πνεύμα και ο έλεγχος των επιδόσεων που δινόταν στις μαθήτριες και στον οποίο αξιολογούνταν και βαθμολογούνταν πέρα από τα μαθήματα, η ευγένεια, η σιωπή και η τάξις!
Οι δε τιμωρίες που επιβάλλονταν είχαν μια παιδαγωγική διάσταση όπως αναπολούν με χιουμοριστική διάθεση οι παλιές μαθήτριες. «Επρεπε να μιλάμε όλες στη γαλλική γλώσσα κι αν δεν ξέραμε κάποια λέξη, έπρεπε να ρωτήσουμε κάποια καλόγρια», θυμάται η κα Γωνιωτάκη – Κουτρουμπά και συνεχίζει: «Οποια παρέβαινε τον κανόνα τότε η καλόγρια της έλεγε “πάρε το σινιάλο” που σηματοδοτούσε την επιβολή τιμωρίας. Αν όμως η μαθήτρια άκουγε κάποια συμμαθήτριά της να μιλάει ελληνικά έλεγε το ίδιο σε εκείνη κ.λπ. Στο τέλος αυτή που είχε “πάρει το σινιάλο”, έπαιρνε και την τιμωρία. Τι ήταν η τιμωρία; Να μάθουμε απ’ έξω αποσπάσματα λογοτεχνικά ή ποιήματα από τη γαλλική φιλολογία. Ξέρω να σας πω όλο τον Λαμαρτίνο απ’ έξω εξαιτίας αυτών των τιμωριών!».
ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΓΙΟΡΤΗΣ
Παρά όμως το αυστηρό πλαίσιο και τους κανονισμούς οι νεαρές μαθήτριες απολάμβαναν τη φοίτηση και τη διαμονή τους στη Σχολή.
«Μια χαρά περνούσαμε. Χορεύαμε, κάποιες καπνίζαν στα κρυφά και τα βράδια παίζαμε μαξιλαροπόλεμο, ενώ άλλες φορές ψάχναμε να διαβάσουμε κρυφά, πολλές φορές στα αποδυτήρια ή ακόμα και στις τουαλέτες, πικάντικα βιβλία με αισθηματικές ιστορίες που τα έφερναν οι εξωτερικές», θυμάται η κα Αριάδνη Νικάκη – Κουρνιδάκη ξετυλίγοντας τον μίτο των αναμνήσεων.
Η κα Μπέλα Κεχριμπάρη υπήρξε κι αυτή εσωτερική στη Σχολή: «Αισθανόμουν προνομιούχο τον εαυτό μου που ήμουν σε εκείνη τη Σχολή. Οι περιορισμοί και η αυστηρότητα δεν έπαιζαν ρόλο γιατί κάναμε πολλές διαβολιές όλες μαζί και νομίζω ότι με αυτό τον τρόπο ξεσπάγαμε», σημειώνει, ενώ η κα Στέλλα Χατζηδάκη – Μανουσάκη στην ανάμνηση της άφιξής της στη Σχολή, κάνει λόγο για παράδεισο: «Τρελάθηκα από την ομορφιά του περιβάλλοντος αλλά και την ευγένεια των καλογραιών. Πώς λοιπόν να μην νιώθουμε όμορφα μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα όσο αυστηρό κι αν ήταν το σχολείο; Πέραν αυτού μάθαμε πάρα πολλά πράγματα, από το πώς να συμπεριφερόμαστε, να τρώμε και να μιλάμε, μέχρι χορούς, κέντημα και πολλά άλλα εκτός από τα μαθήματα».
Οι σχέσεις με τους καθηγητές ήταν ιδιαίτερα καλές όπως θυμούνται οι απόφοιτες. «Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και σήμερα, τόσα χρόνια μετά, όταν πάμε κάποια εκδρομή οι παλιές μας καθηγήτριες όπως οι κυρίες Παπαδερού και Σοφούλη έρχονται μαζί μας», σχολιάζει η κα Ειρήνη Παπαδάκη – Κωστουράκη.
ΣΧΕΣΕΙΣ ΖΩΗΣ
Οπως είναι λογικό η συμβίωση μέσα στον ίδιο χώρο, ειδικά για τα κορίτσια που ήταν εσωτερικές, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν ισχυροί συναισθηματικοί δεσμοί ανάμεσα στις μαθήτριες.
«Μοιραζόμασταν τα πάντα. Υπήρχε η έννοια της αδελφότητας κάτι που κρατάει μέχρι και σήμερα», σημειώνει η κα Αριάδνη Νικάκη – Κουρνιδάκη και συνεχίζει με εξομολογητική διάθεση: «Προσωπικά όταν ήμουν μικρή δεν είχα αδέρφια και ζήλευα τις άλλες οικογένειες. Ομως νιώθω ευλογημένη γιατί για εμένα οι συμμαθήτριές μου υπήρξαν πραγματικά οικογένεια και αδελφές μου και σε όλες τις δύσκολες στιγμές της ζωής μου ήταν πάντα δίπλα μου».
Η κα Στέλλα Μαστορίδου υπογραμμίζει ότι οι φιλίες που αναπτύχθηκαν τότε διατηρούν μέχρι σήμερα την ουσία τους: «Οταν βρισκόμαστε μαζί είναι σαν να βγήκαμε χθες από το σχολείο. Νιώθουμε τέτοια ευχαρίστηση που είναι σαν να είμαστε με την οικογένειά μας», αναφέρει, ενώ η κα Χριστίνα Κουλάκη σημειώνει ότι η Γαλλική Σχολή δεν υπήρξε μόνο ένα σπουδαίο σχολείο, ξεχωριστό λόγω των καθηγητών του, των καλογραιών και του εξαιρετικού περιβάλλοντος, αλλά κι ένας χώρος Πολιτισμού και Παιδείας όπου μέσα σε αυτό σφυρηλατήθηκαν φιλίες και σχέσεις μιας ζωής.
«Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σύλλογος Αποφοίτων δημιουργήθηκε το 2003 κι ενώ είχαμε τελειώσαμε το Γυμνάσιο από το 1962. Φανταστείτε τι δυνατά συναισθήματα υπήρχαν για να δημιουργηθεί αυτός ο Σύλλογος τόσα χρόνια μετά. Νομίζω ότι αυτό τα λέει όλα», υπογραμμίζει η κα Γωνιωτάκη – Κουτρουμπά.
ΑΠΡΟΣΜΕΝΟ ΦΙΝΑΛΕ
Κι όμως παρά την εξαιρετική του φήμη οι τίτλοι τέλους για το Ιδιωτικό Γυμνάσιο Θηλέων Χαλέπας έμελλε να πέσουν απρόσμενα για τις τότε μαθήτριες το 1966.
Σε αυτό συνέβαλλαν οι οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετώπισε το Σχολείο αλλά κυρίως -σύμφωνα με Μαριέττα Ασημομύτη – Εκκεκάκη- η έλλειψη ανανέωσης του προσωπικού στο χανιώτικο παράρτημα της Μονής του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως.
Σε κάθε περίπτωση το νέο έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία για τις νεαρές μαθήτριες: «Το 1966 ήμουν στην προτελευταία τάξη. Θυμάμαι επικρατούσε θλίψη. Επρεπε να αποχωριστούμε τις φίλες μας, τους καθηγητές αλλά και τις καλόγριες που μας είχαν προσφέρει τόσα πολλά. Επίσης, το γεγονός ότι έκλεισε το σχολείο με ανάγκασε να πάω σε ένα άλλο -ιδιωτικό- Γυμνάσιο και τότε κατάλαβα πόσο σημαντική ήταν η Γαλλική Σχολή», τόνισε η κα Μαριάνθη Παπαδάκη.
«Επεσε ο ουρανός και μας πλάκωσε. Δεν το πιστεύαμε…», σημείωσε η κα Μαρία Ανδρεδάκη – Μπουρδαντωνάκη, ενώ η κα Νίνα Δασύρα συμπλήρωσε: «Μείναμε ξεκρέμαστες. Ηταν ένα σχολείο που δεν υπήρχε άλλο. Ηταν ένα σχολείο κόσμημα. Γι’ αυτό κι εγώ θεωρώ όπως και άλλες κοπέλες που φοίτησαν εκείνη την εποχή ότι θα ήταν καλό να επανιδρυθεί η Γαλλική Σχολή».
Μετά το ’66 αν και το Γυμνάσιο έκλεισε η Γαλλική Σχολή θα συνεχίσει να υπάρχει ως φροντιστήριο γαλλικών, ενώ λειτουργεί ακόμα παιδικός σταθμός και νηπιαγωγείο. Το οριστικό τέλος της πολυετούς παρουσίας της Γαλλικής Σχολής ήρθε τελικά το 1983 όταν το ιστορικό κτήριο στη Χαλέπα πωλείται με σκοπό να στεγαστεί εκεί το υπό ίδρυση Πολυτεχνείο Κρήτης.
Από τη συζήτηση με τα μέλη του Συλλόγου Αποφοίτων δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα σχόλια για τις τελευταίες εξελίξεις και την πρόταση του πρύτανη κ. Διγαλάκη για τη δημιουργία λαογραφικού μουσείου.
Πολλές εκφράζονται θετικά: «Νομίζω ότι η Γαλλική Σχολή εκτός από γνώσεις μας έδωσε πολιτισμό. Γι’ αυτό είμαι πολύ χαρούμενη για την πρόταση να γίνει Λαογραφικό Μουσείο γιατί θεωρώ ότι είναι μια συνέχεια του παρελθόντος σε έναν χώρο όπου προσφέρθηκε για πολλά χρόνια Παιδεία και Πολιτισμός», σχολιάζει η κα Ουρανία Μπαρμποπούλου – Λουπάση.
(Χανιώτικα νέα - Διαδρομές - 30/7/2016)
Link: http://www.haniotika-nea.gr/i-galliki-scholi-tou-politismou-ke-tis-pedias/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου