Τα Χανιά της συνύπαρξης

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ
Μήνυμα συνύπαρξης στέλνει η πόλη των Χανίων μέσα από τα μνημεία της. Μνημεία τα οποία αποτελούν έναν απέραντο πλούτο από διαφορετικές κουλτούρες, παραδόσεις και λατρευτικούς χώρους και μαρτυρούν το πέρασμα λαών και πολιτισμών από τα Χανιά. Μνημεία τα οποία διασώθηκαν και τώρα συνθέτουν το αρχιτεκτονικό μωσαϊκό της πόλης.
Ενα από αυτά είναι η συναγωγή, που ήρθε στην παγκόσμια επικαιρότητα όταν έγινε στόχος εμπρηστών. Η εβραϊκή συναγωγή Ετς Χαγίμ (Etz Hayyim), που σημαίνει «Δέντρο ζωής», έχει μακραίωνη ιστορία και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της πόλης των Χανίων. Σύμφωνα με στοιχεία της συναγωγής, στα Χανιά υπήρχαν δύο συναγωγές από την περίοδο του Μεσαίωνα, οι Beth Shalom και Kal Kadosh Etz Hayyim.
Το 1941, κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού των Χανίων από τους Γερμανούς, η Beth Shalom καταστράφηκε αφήνοντας μόνο μια συναγωγή για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της κοινότητας. Τον Μάιο δε του 1944 ολόκληρη η κοινότητα συνελήφθη από τους ναζί. Εως το 1995 η εβραϊκή συνοικία και η συναγωγή των Χανίων βύθιστηκαν αργά στη λήθη. Ωστόσο, λίγο αργότερα, με πρωτοβουλία του τωρινού διευθυντή της Νίκου Σταυρουλάκη και την αρωγή του Ταμείου Παγκόσμιων Μνημείων και του Προγράμματος Εβραϊκής Κληρονομιάς στη Νέα Υόρκη, επιτεύχθηκε η αποκατάσταση της συναγωγής.

Ο μιναρές

Μοναδικό μνημείο συνύπαρξης είναι ο μιναρές της Σπλάντζιας. Σε αυτή τη συνοικία της πόλης σώζεται στη δεξιά γωνία της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου ο μιναρές, που είναι το πρώτο μουσουλμανικό μνημείο στην Κρήτη, και στην άλλη γωνία τού εν λειτουργία ιερού ναού βρίσκεται το καμπαναριό!
Το αρχικό κτίριο αποτέλεσε τη μεγάλη Μονή του Τάγματος των Δομινικανών μοναχών στα Χανιά και χτίστηκε γύρω στα 1320 από την αδελφότητα της Κάντια, που με έγγραφό της ζητούσε την εισαγωγή αδασμολόγητης ξυλείας για τον σκοπό αυτό. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο ναός μετατράπηκε, όπως όλοι οι καθολικοί που θεωρήθηκαν λεία πολέμου, στο Χιουγκάρ Τζαμισί, που υπήρξε το κεντρικό τζαμί της πόλης. Το 1918 οι ορθόδοξοι των Χανίων κατέλαβαν το ναό και τον καθιέρωσαν προς τιμήν του Αγίου Νικολάου.

Η Καθολική Εκκλησία

Ακόμα ένα σημαντικό μνημείο αλλά και ξεχωριστός λατρευτικός τόπος είναι η καθολική εκκλησία των Χανίων, που βρίσκεται στην οδό Χάληδων και μάλιστα απέναντι από τον καθεδρικό ναό των Εισοδίων, που επίσης αποτελεί μνημείο της πόλης. Εξάλλου, στο παλιό λιμάνι βρίσκεται το τέμενος Γιαλί Τζαμισί που έχει αποκατασταθεί και φιλοξενεί εκθέσεις και εικαστικές δημιουργίες, αλλά και ο περίφημος φάρος των Χανίων του οποίου η βάση είναι ενετική, ο δε πύργος αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής.
Ο προϊστάμενος της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Μιχάλης Ανδριανάκης τόνισε ότι τα σωζόμενα μνημεία που αφορούν λατρευτικούς χώρους αναδεικνύουν τον πολυεθνικό χαρακτήρα της κοινωνίας των Χανίων: «Τα Χανιά ήταν πάντα μια πολυεθνική κοινότητα στην οποία υπήρχαν ναοί, ειδικά από τα χρόνια της Βενετοκρατίας και μετά, των καθολικών, των ορθοδόξων, των εβραίων και από το 1645 και μετά των μουσουλμάνων. Μέχρι σήμερα σώζονται πολλά τέτοια δείγματα αυτών των αλλαγών. Ωστόσο, όλα αυτά τα λατρευτικά κτίσματα δείχνουν τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της πόλης».
(Ελευθεροτυπία - 10/2/2010)
Link: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=130595