Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΑΚΟΣ
Μην πείτε: Θα βρεθεί ένα δίκιο και για μας. Μην περιμένετε από την πολιτική και από την επιστήμη τίποτε.
Ο νεότευκτος είναι και ο παλαιός κόσμος ανάποδος.
Οδ. Ελύτης (Μαρία Νεφέλη)
Αυτό τον καιρό ολόκληρη η «ανεπτυγμένη» Ευρώπη μας έχει στοχοποιήσει. Είμαστε ο αποδιοπομπαίος τράγος της Ε.Ε. Αλλά θα πρέπει να μας το «χρωστάνε». Έτσι διδάσκει η πολιτική ψυχολογία. Ευτυχώς που είμαστε εμείς για μας «φορτώνουν» όλα τα κακά και να νοιώθουν αυτοί αθώοι. Ο ρόλος του αποδιοπομπαίου είναι χρήσιμος και ιαματικός για την διατήρηση των κοινωνικών μορφωμάτων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι 30 χρόνια τρώμε δανεικά και δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι την μεγάλη ευθύνη έχει η πολιτική και οι πολιτικοί. Όμως το πρόβλημά μας είναι πρόβλημα κουλτούρας γιατί παρόλα αυτά δεν αναπτύσσεται ένα κίνημα με πολιτικά χαρακτηριστικά -παρά μόνο με συντεχνιακά- που να ζητά ένα άλλο μοντέλο διακυβέρνησης, ένα διαφανή και χρηστό τρόπο διαχείρισης του δημοσίου και του παραγόμενου πλούτου. Δεν υπάρχει ένα πολιτικό πρόταγμα που να ζητά ένα άλλο πρότυπο κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς. Και αν ακόμα μαζέψουμε τα χρήματα ποιο πρόβλημα θα έχουμε λύσει αφού με την ίδια αντιπροσωπευτική δημοκρατία σε 10 χρόνια πάλι θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε την ίδια κατάσταση. Αλλά ακόμα παραπέρα το πρόβλημα με μια έννοια δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδος. Είναι πρόβλημα της Ευρώπης. Απλώς η Ευρώπη το ορίζει ως πρόβλημα της Ελλάδας επειδή αρνείται να παραδεχθεί τη φύση του προβλήματος και τα αδιέξοδα του συστήματος. Πού οδηγεί η κοινωνία της αφθονίας, της υπερκατανάλωσης, της ταχύτητας, της ποσότητας;
Ο καπιταλισμός, πριν φθάσει στα αδιέξοδά του, κατέστρεψε τον ψυχισμό των ανθρώπων. Αρκεί μόνο να σκεφθεί κανείς ότι δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα άλλο ο πολίτης, παρά μόνο, αν για ένα διάστημα πάψει να καταναλώνει, το σύστημα θα καταρρεύσει. Δεν χρειάζονται άκοπες και άσκοπες ιδεολογικοπολιτικές ρητορείες.
Αλλη κοινωνική συμπεριφορά απαιτείται. Αυτή αμφισβητεί και αυτή ανατρέπει. Αλλά ο πολίτης δεν μπορεί να το κάνει αυτό διότι έχει φενακισμένη συνείδηση, έχει αλλοτριωθεί και έχει μετατραπεί σε λάδι για τα γρανάζια του συστήματος. Αλλά το σύστημα θα καταρρεύσει διότι είναι επιθετικό και καταστροφικό για τον πλανήτη. Η βιομηχανική και μεταβιομηχανική κοινωνία κατέστρεψε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τον πλανήτη από ότι όλες οι προηγούμενες ταξικές κοινωνίες. Και οι ταξικές κοινωνίες κατέστρεψαν απείρως πιο πολύ τον πλανήτη από όλες μαζί τις προταξικές πρωτόγονες κοινωνίες, οι οποίες έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Πρωτόγονες τις λέμε εμείς, αλλά καθόλου πρωτόγονες δεν ήταν σε σκέψη και κοινωνική συμπεριφορά. Και σήμερα ίσως μπορούν να μας διδάξουν πολλά.
Αλλά ίσως είναι επίκαιρος ο Ένγκελς όταν στην καταγωγή της οικογένειας γράφει: «Με αυτό το κοινωνικό καθεστώς ο πολιτισμός κατάφερε πράγματα που η παλιά κοινωνία των γενών δεν ήταν σε θέση ούτε να φανταστεί. Τα πέτυχε όμως υποκινώντας τα πιο βρομερά ένστικτα και πάθη των ανθρώπων που τα ανέπτυξε σε βάρος όλων των άλλων τους χαρισμάτων. Η χυδαία απληστία ήταν η κινητήρια ψυχή του πολιτισμού από την πρώτη του μέρα μέχρι σήμερα. Πλούτος και πάλι πλούτος και ξανά πλούτος, πλούτος όχι της κοινωνίας αλλά αυτού του συγκεκριμένου άθλιου ατόμου, αυτός ήταν ο μοναδικός τελικός σκοπός του. Αν μαζί μ’ αυτά του έπεσαν έτοιμα στην ποδιά η εξέλιξη της επιστήμης και σε επανειλημμένες περιόδους η ανώτατη αίσθηση της τέχνης, αυτό έγινε μόνο και μόνο γιατί χωρίς αυτό δεν θα ήταν δυνατόν να πετύχει όλη αυτή τη συσσώρευση του πλούτου της εποχής μας».
Τι άλλο θέλουμε σήμερα για να δούμε τα αδιέξοδα της κοινωνίας μας; Μήπως οι προταξικές, αναδιανεμητικές, τροφοσυλλεκτικές, προ συσσωρευτικές κοινωνίες έχουν να μας πουν τίποτα; Μήπως η συσσώρευση οδηγεί στο αδιέξοδο; Και μήπως οι «πρωτόγονοι» γνώριζαν καλύτερα από μας ότι ο άνθρωπος έχει μια κυριαρχικότητα και επομένως η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής θέλει προσπάθεια; Μήπως στην δόμηση των κοινωνιών πρέπει να προσέχουμε τη διφορούμενη ανθρώπινη φύση και να επινοούμε τρόπους ουσιώδους ελέγχου της εξουσίας; Με αυτή τη έννοια η Ελλάδα ως αποδιοπομπαίος τράγος απλώς ας δώσει λίγο ακόμα χρόνο στην Ευρώπη;
Μην πείτε: Θα βρεθεί ένα δίκιο και για μας. Μην περιμένετε από την πολιτική και από την επιστήμη τίποτε.
Ο νεότευκτος είναι και ο παλαιός κόσμος ανάποδος.
Οδ. Ελύτης (Μαρία Νεφέλη)
Αυτό τον καιρό ολόκληρη η «ανεπτυγμένη» Ευρώπη μας έχει στοχοποιήσει. Είμαστε ο αποδιοπομπαίος τράγος της Ε.Ε. Αλλά θα πρέπει να μας το «χρωστάνε». Έτσι διδάσκει η πολιτική ψυχολογία. Ευτυχώς που είμαστε εμείς για μας «φορτώνουν» όλα τα κακά και να νοιώθουν αυτοί αθώοι. Ο ρόλος του αποδιοπομπαίου είναι χρήσιμος και ιαματικός για την διατήρηση των κοινωνικών μορφωμάτων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι 30 χρόνια τρώμε δανεικά και δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι την μεγάλη ευθύνη έχει η πολιτική και οι πολιτικοί. Όμως το πρόβλημά μας είναι πρόβλημα κουλτούρας γιατί παρόλα αυτά δεν αναπτύσσεται ένα κίνημα με πολιτικά χαρακτηριστικά -παρά μόνο με συντεχνιακά- που να ζητά ένα άλλο μοντέλο διακυβέρνησης, ένα διαφανή και χρηστό τρόπο διαχείρισης του δημοσίου και του παραγόμενου πλούτου. Δεν υπάρχει ένα πολιτικό πρόταγμα που να ζητά ένα άλλο πρότυπο κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς. Και αν ακόμα μαζέψουμε τα χρήματα ποιο πρόβλημα θα έχουμε λύσει αφού με την ίδια αντιπροσωπευτική δημοκρατία σε 10 χρόνια πάλι θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε την ίδια κατάσταση. Αλλά ακόμα παραπέρα το πρόβλημα με μια έννοια δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδος. Είναι πρόβλημα της Ευρώπης. Απλώς η Ευρώπη το ορίζει ως πρόβλημα της Ελλάδας επειδή αρνείται να παραδεχθεί τη φύση του προβλήματος και τα αδιέξοδα του συστήματος. Πού οδηγεί η κοινωνία της αφθονίας, της υπερκατανάλωσης, της ταχύτητας, της ποσότητας;
Ο καπιταλισμός, πριν φθάσει στα αδιέξοδά του, κατέστρεψε τον ψυχισμό των ανθρώπων. Αρκεί μόνο να σκεφθεί κανείς ότι δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα άλλο ο πολίτης, παρά μόνο, αν για ένα διάστημα πάψει να καταναλώνει, το σύστημα θα καταρρεύσει. Δεν χρειάζονται άκοπες και άσκοπες ιδεολογικοπολιτικές ρητορείες.
Αλλη κοινωνική συμπεριφορά απαιτείται. Αυτή αμφισβητεί και αυτή ανατρέπει. Αλλά ο πολίτης δεν μπορεί να το κάνει αυτό διότι έχει φενακισμένη συνείδηση, έχει αλλοτριωθεί και έχει μετατραπεί σε λάδι για τα γρανάζια του συστήματος. Αλλά το σύστημα θα καταρρεύσει διότι είναι επιθετικό και καταστροφικό για τον πλανήτη. Η βιομηχανική και μεταβιομηχανική κοινωνία κατέστρεψε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τον πλανήτη από ότι όλες οι προηγούμενες ταξικές κοινωνίες. Και οι ταξικές κοινωνίες κατέστρεψαν απείρως πιο πολύ τον πλανήτη από όλες μαζί τις προταξικές πρωτόγονες κοινωνίες, οι οποίες έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Πρωτόγονες τις λέμε εμείς, αλλά καθόλου πρωτόγονες δεν ήταν σε σκέψη και κοινωνική συμπεριφορά. Και σήμερα ίσως μπορούν να μας διδάξουν πολλά.
Αλλά ίσως είναι επίκαιρος ο Ένγκελς όταν στην καταγωγή της οικογένειας γράφει: «Με αυτό το κοινωνικό καθεστώς ο πολιτισμός κατάφερε πράγματα που η παλιά κοινωνία των γενών δεν ήταν σε θέση ούτε να φανταστεί. Τα πέτυχε όμως υποκινώντας τα πιο βρομερά ένστικτα και πάθη των ανθρώπων που τα ανέπτυξε σε βάρος όλων των άλλων τους χαρισμάτων. Η χυδαία απληστία ήταν η κινητήρια ψυχή του πολιτισμού από την πρώτη του μέρα μέχρι σήμερα. Πλούτος και πάλι πλούτος και ξανά πλούτος, πλούτος όχι της κοινωνίας αλλά αυτού του συγκεκριμένου άθλιου ατόμου, αυτός ήταν ο μοναδικός τελικός σκοπός του. Αν μαζί μ’ αυτά του έπεσαν έτοιμα στην ποδιά η εξέλιξη της επιστήμης και σε επανειλημμένες περιόδους η ανώτατη αίσθηση της τέχνης, αυτό έγινε μόνο και μόνο γιατί χωρίς αυτό δεν θα ήταν δυνατόν να πετύχει όλη αυτή τη συσσώρευση του πλούτου της εποχής μας».
Τι άλλο θέλουμε σήμερα για να δούμε τα αδιέξοδα της κοινωνίας μας; Μήπως οι προταξικές, αναδιανεμητικές, τροφοσυλλεκτικές, προ συσσωρευτικές κοινωνίες έχουν να μας πουν τίποτα; Μήπως η συσσώρευση οδηγεί στο αδιέξοδο; Και μήπως οι «πρωτόγονοι» γνώριζαν καλύτερα από μας ότι ο άνθρωπος έχει μια κυριαρχικότητα και επομένως η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής θέλει προσπάθεια; Μήπως στην δόμηση των κοινωνιών πρέπει να προσέχουμε τη διφορούμενη ανθρώπινη φύση και να επινοούμε τρόπους ουσιώδους ελέγχου της εξουσίας; Με αυτή τη έννοια η Ελλάδα ως αποδιοπομπαίος τράγος απλώς ας δώσει λίγο ακόμα χρόνο στην Ευρώπη;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου