Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ
Μεγάλη απώλεια όχι μόνο για την Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά για όλο τον κόσμο, ο θάνατος του φιλοσόφου Κώστα Αξελού, που έφυγε από τη ζωή χθες Πέμπτη τα ξημερώματα σε ηλικία 86 ετών στο Παρίσι. Διότι ο Κώστας Αξελός ήταν μια πολύτιμη φωνή. Μια φωνή από αυτές που ανοίγουν δρόμους πνεύματος και ελευθερίας...
Ο σημαντικός Ελληνας στοχαστής είχε έρθει στα Χανιά τον Απρίλιο του 2006, είχε μιλήσει στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ) με θέμα: «Το δίπολο ερώτηση - απάντηση» και είχε κατακτήσει το ακροατήριο. Ο κόσμος είχε γεμίσει το Μεγάλο Αρσενάλι για να ακούσει τη διάλεξη του κορυφαίου φιλοσόφου, ο οποίος έδωσε απαντήσεις στα δεκάδες ερωτήματα που του ετέθησαν από το κοινό.
Μεταξύ άλλων είχε πει:
«Δεν υπάρχει κόσμος χωρίς τον άνθρωπο και άνθρωπος χωρίς τον κόσμο. Ενα ενιαίο και πολυδιάστατο παιχνίδι τούς συνδέει και συγχρόνως τους αποσυνδέει. Η ερωτηματική διάσταση περιέχει και μια ερωτική διάσταση. Και αυτή η ερωτική διάσταση συνδέει και αποσυνδέει. Παντού παίζουν μαζί ο έρως και ο θάνατος».
Σε άλλο σημείο της διάλεξης, είχε σημειώσει ότι κυριαρχούν δύο ομάδες επιστημών, αυτές της φύσης και οι ανθρωπιστικές. Και είχε προσθέσει: «Και οι δύο ομάδες επιστημών νομίζουν πως έχουν αφήσει πίσω τους τη φιλοσοφία, ενώ η φιλοσοφία και τους εμπνέει και τις διαπνέει χωρίς αυτές να το ξέρουν τόσο καλά. Τις επιστήμες τις χαρακτηρίζει η μέθοδος όσο και το περιχαρακωμένο πεδίον τους. Δεν υπάρχει επιστήμη που να μην έχει ένα περιχαρακωμένο πεδίον. Διαπνέονται δε όλες τους από τα μαθηματικά ώς την αισθητική αν η αισθητική είναι επιστήμη, από την επιστημονική τεχνική. Η πολύμορφη, κυρίαρχη, πλανητική, μια και εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη, τεχνική κυριαρχεί στην εποχή μας, την αρχή της πλανητικής εποχής. Ποιο είναι το αινιγματικό κέντρο της τεχνικής και όχι, όπως λέμε σήμερα, της τεχνολογίας».
Ενδιαφέρον παρουσίασε και ο διάλογος του κ. Αξελού με το ακροατήριο. Στο ερώτημα γιατί ντρέπεται ο κόσμος να ρωτάει, είχε απαντήσει: «Ντρέπεται να γδύνεται στοχαστικά, όπως ντρέπεται να βγάζει και τα ρούχα του».
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ
Σε ερώτηση για το θάνατο, είχε απαντήσει: «Μπορεί να αντιμετωπίσουμε το θάνατο σαν το χειρότερό μας εχθρό και συγχρόνως τον καλύτερό μας φίλο. Χωρίς το θάνατο δεν θα είχε γεύση ούτε μία στιγμή της ζωής και αν ήμασταν ή γινόμασταν αθάνατοι θα βαριόμαστε ακριβώς θανάσιμα».
Η ΑΛΗΘΕΙΑ
Για την αλήθεια μέσα από τις ερωτήσεις είχε επισημάνει: «Η αλήθεια δεν είναι ένα σημείο προς το οποίο οδηγεί η ερώτηση. Αλήθεια στην αρχαία ελληνική έννοια είναι αυτό που δεν λανθάνει, αυτό που έρχεται στο φως. Η ίδια η ερώτηση είναι η αλήθεια από τη στιγμή που δεν είναι τελείως κουτή, αν και πολλές κουτές ερωτήσεις είναι πολύ καίριες και οι ερωτήσεις των παιδιών είναι από τις πιο φιλοσοφικές ερωτήσεις».
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
Για τους πολιτικούς είχε σημειώσει: «Οι πολιτικοί δίνουν πολιτικές απαντήσεις οι οποίες πάντα για τους μισούς είναι σωστές, για τους άλλους μισούς είναι άσωστες. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε και εκεί το είδος και το ύφος των απαντήσεων».
ΤΟ ΨΕΜΑ
«Το ψέμα είναι αναγκαίο μόνο στις κοινωνικές σχέσεις», είχε πει επίσης.
"ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ
ΠΑΝΤΑ
Η ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ"
Στο ερώτημα για το πώς μπορούν όλοι οι άνθρωποι μαζί να ζήσουν σε έναν πιο ωραίο και ειρηνικό κόσμο, είχε παρατηρήσει: «Στο όλοι μαζί υπάρχουν τελείως αντιμαχόμενες απόψεις τις οποίες δεν μπορεί να λύσει κανείς, άρα θα υπάρχει πάντα η πολλαπλότητα, θα υπάρχει μια πολεμική πολλαπλότητα γιατί την απόλυτη ενότητα δεν μπορούμε να την εξασφαλίσουμε».
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Για το τι είναι ελευθερία, είχε απαντήσει: «Η αναγνωρισμένη αναγκαιότητα και η φιλικότητα προς την αναγκαιότητα».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Σύμφωνα με το ΑΠΕ, την τελευταία του πνοή άφησε ο μεγάλος Έλληνας στοχαστής Κώστας Αξελός τις πρώτες πρωινές ώρες της Πέμπτης 4 Φεβρουαρίου, στο Παρίσι. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924 από αστική οικογένεια, διδάχτηκε από παιδί γαλλικά και γερμανικά, ενώ η εφηβεία του φωτίστηκε από τα κείμενα των Ηράκλειτου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Εμπεδοκλή, Μαρξ, Νίτσε, Ντοστογιέφσκι, και ποιητών όπως ο Ρεμπώ, ο Ρίλκε, ο Χέλντερλιν και άλλοι. Στα δεκαεπτάμιση χρόνια του εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και, παρά τις διαφωνίες του, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση υποστηρίζοντας ότι "ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε". Το 1944, στα Δεκεμβριανά, έζησε εικονική εκτέλεση στα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε. Όπως ήταν φυσικό η σχέση του με το δογματικό ΚΚΕ δεν ήταν δυνατό να συνεχιστεί και το 1946 εγκατέλειψε τις γραμμές του. Τέλη του 1945, με τη βοήθεια του Οκτάβιου Μερλιέ - διευθυντή τότε του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα - επιβιβαζόταν στο θρυλικό πλέον πλοίο "Ματαρόα" μαζί με τον Κ. Καστοριάδη, τον Κ. Παπαϊωάννου, τον Κ. Βυζάντιο, την Μ. Κρανάκη, τον Κ. Κουλεντιανό, τον Ν. Σβορώνο και άλλους με προορισμό το Παρίσι. Λίγο διάστημα μετά την αναχώρησή του, καταδικαζόταν ερήμην σε θάνατο. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη όπου και δίδαξε (1962-1973). Αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού τότε περιοδικού Arguments (Επιχειρήματα) από το 1956-1962, ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις "Εditions de Minuit" στην οποία εκδόθηκαν επίσης και τα περισσότερα από τα βιβλία του. Πασίγνωστη η διένεξή του με τον Σαρτρ τον οποίο εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη και έκθεση παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών. Ο Σαρτρ με τη σειρά του τον κατηγορούσε επειδή είχε εγκαταλείψει τον κομμουνισμό. Έχει εκδώσει είκοσι τέσσερα βιβλία και πλήθος κειμένων (γαλλικά, ελληνικά και γερμανικά) που μεταφράστηκαν σε δεκαέξι γλώσσες. Τον Μάρτιο του 2009 αναγορεύτηκε διδάκτωρ φιλοσοφίας από το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αυτή ήταν η τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα. Τον Απρίλιο του 2009 κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις "Les Belles Lettres" το καινούργιο βιβλίο του, με τίτλο "Αυτό που επέρχεται" και πρόσφατα από τις εκδόσεις "Νεφέλη" το έργο "Το άνοιγμα στο επερχόμενο και το αίνιγμα της Τέχνης".
Μεγάλη απώλεια όχι μόνο για την Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά για όλο τον κόσμο, ο θάνατος του φιλοσόφου Κώστα Αξελού, που έφυγε από τη ζωή χθες Πέμπτη τα ξημερώματα σε ηλικία 86 ετών στο Παρίσι. Διότι ο Κώστας Αξελός ήταν μια πολύτιμη φωνή. Μια φωνή από αυτές που ανοίγουν δρόμους πνεύματος και ελευθερίας...
Ο σημαντικός Ελληνας στοχαστής είχε έρθει στα Χανιά τον Απρίλιο του 2006, είχε μιλήσει στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ) με θέμα: «Το δίπολο ερώτηση - απάντηση» και είχε κατακτήσει το ακροατήριο. Ο κόσμος είχε γεμίσει το Μεγάλο Αρσενάλι για να ακούσει τη διάλεξη του κορυφαίου φιλοσόφου, ο οποίος έδωσε απαντήσεις στα δεκάδες ερωτήματα που του ετέθησαν από το κοινό.
Μεταξύ άλλων είχε πει:
«Δεν υπάρχει κόσμος χωρίς τον άνθρωπο και άνθρωπος χωρίς τον κόσμο. Ενα ενιαίο και πολυδιάστατο παιχνίδι τούς συνδέει και συγχρόνως τους αποσυνδέει. Η ερωτηματική διάσταση περιέχει και μια ερωτική διάσταση. Και αυτή η ερωτική διάσταση συνδέει και αποσυνδέει. Παντού παίζουν μαζί ο έρως και ο θάνατος».
Σε άλλο σημείο της διάλεξης, είχε σημειώσει ότι κυριαρχούν δύο ομάδες επιστημών, αυτές της φύσης και οι ανθρωπιστικές. Και είχε προσθέσει: «Και οι δύο ομάδες επιστημών νομίζουν πως έχουν αφήσει πίσω τους τη φιλοσοφία, ενώ η φιλοσοφία και τους εμπνέει και τις διαπνέει χωρίς αυτές να το ξέρουν τόσο καλά. Τις επιστήμες τις χαρακτηρίζει η μέθοδος όσο και το περιχαρακωμένο πεδίον τους. Δεν υπάρχει επιστήμη που να μην έχει ένα περιχαρακωμένο πεδίον. Διαπνέονται δε όλες τους από τα μαθηματικά ώς την αισθητική αν η αισθητική είναι επιστήμη, από την επιστημονική τεχνική. Η πολύμορφη, κυρίαρχη, πλανητική, μια και εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη, τεχνική κυριαρχεί στην εποχή μας, την αρχή της πλανητικής εποχής. Ποιο είναι το αινιγματικό κέντρο της τεχνικής και όχι, όπως λέμε σήμερα, της τεχνολογίας».
Ενδιαφέρον παρουσίασε και ο διάλογος του κ. Αξελού με το ακροατήριο. Στο ερώτημα γιατί ντρέπεται ο κόσμος να ρωτάει, είχε απαντήσει: «Ντρέπεται να γδύνεται στοχαστικά, όπως ντρέπεται να βγάζει και τα ρούχα του».
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ
Σε ερώτηση για το θάνατο, είχε απαντήσει: «Μπορεί να αντιμετωπίσουμε το θάνατο σαν το χειρότερό μας εχθρό και συγχρόνως τον καλύτερό μας φίλο. Χωρίς το θάνατο δεν θα είχε γεύση ούτε μία στιγμή της ζωής και αν ήμασταν ή γινόμασταν αθάνατοι θα βαριόμαστε ακριβώς θανάσιμα».
Η ΑΛΗΘΕΙΑ
Για την αλήθεια μέσα από τις ερωτήσεις είχε επισημάνει: «Η αλήθεια δεν είναι ένα σημείο προς το οποίο οδηγεί η ερώτηση. Αλήθεια στην αρχαία ελληνική έννοια είναι αυτό που δεν λανθάνει, αυτό που έρχεται στο φως. Η ίδια η ερώτηση είναι η αλήθεια από τη στιγμή που δεν είναι τελείως κουτή, αν και πολλές κουτές ερωτήσεις είναι πολύ καίριες και οι ερωτήσεις των παιδιών είναι από τις πιο φιλοσοφικές ερωτήσεις».
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
Για τους πολιτικούς είχε σημειώσει: «Οι πολιτικοί δίνουν πολιτικές απαντήσεις οι οποίες πάντα για τους μισούς είναι σωστές, για τους άλλους μισούς είναι άσωστες. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε και εκεί το είδος και το ύφος των απαντήσεων».
ΤΟ ΨΕΜΑ
«Το ψέμα είναι αναγκαίο μόνο στις κοινωνικές σχέσεις», είχε πει επίσης.
"ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ
ΠΑΝΤΑ
Η ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ"
Στο ερώτημα για το πώς μπορούν όλοι οι άνθρωποι μαζί να ζήσουν σε έναν πιο ωραίο και ειρηνικό κόσμο, είχε παρατηρήσει: «Στο όλοι μαζί υπάρχουν τελείως αντιμαχόμενες απόψεις τις οποίες δεν μπορεί να λύσει κανείς, άρα θα υπάρχει πάντα η πολλαπλότητα, θα υπάρχει μια πολεμική πολλαπλότητα γιατί την απόλυτη ενότητα δεν μπορούμε να την εξασφαλίσουμε».
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Για το τι είναι ελευθερία, είχε απαντήσει: «Η αναγνωρισμένη αναγκαιότητα και η φιλικότητα προς την αναγκαιότητα».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Σύμφωνα με το ΑΠΕ, την τελευταία του πνοή άφησε ο μεγάλος Έλληνας στοχαστής Κώστας Αξελός τις πρώτες πρωινές ώρες της Πέμπτης 4 Φεβρουαρίου, στο Παρίσι. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924 από αστική οικογένεια, διδάχτηκε από παιδί γαλλικά και γερμανικά, ενώ η εφηβεία του φωτίστηκε από τα κείμενα των Ηράκλειτου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Εμπεδοκλή, Μαρξ, Νίτσε, Ντοστογιέφσκι, και ποιητών όπως ο Ρεμπώ, ο Ρίλκε, ο Χέλντερλιν και άλλοι. Στα δεκαεπτάμιση χρόνια του εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και, παρά τις διαφωνίες του, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση υποστηρίζοντας ότι "ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε". Το 1944, στα Δεκεμβριανά, έζησε εικονική εκτέλεση στα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε. Όπως ήταν φυσικό η σχέση του με το δογματικό ΚΚΕ δεν ήταν δυνατό να συνεχιστεί και το 1946 εγκατέλειψε τις γραμμές του. Τέλη του 1945, με τη βοήθεια του Οκτάβιου Μερλιέ - διευθυντή τότε του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα - επιβιβαζόταν στο θρυλικό πλέον πλοίο "Ματαρόα" μαζί με τον Κ. Καστοριάδη, τον Κ. Παπαϊωάννου, τον Κ. Βυζάντιο, την Μ. Κρανάκη, τον Κ. Κουλεντιανό, τον Ν. Σβορώνο και άλλους με προορισμό το Παρίσι. Λίγο διάστημα μετά την αναχώρησή του, καταδικαζόταν ερήμην σε θάνατο. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη όπου και δίδαξε (1962-1973). Αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού τότε περιοδικού Arguments (Επιχειρήματα) από το 1956-1962, ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις "Εditions de Minuit" στην οποία εκδόθηκαν επίσης και τα περισσότερα από τα βιβλία του. Πασίγνωστη η διένεξή του με τον Σαρτρ τον οποίο εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη και έκθεση παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών. Ο Σαρτρ με τη σειρά του τον κατηγορούσε επειδή είχε εγκαταλείψει τον κομμουνισμό. Έχει εκδώσει είκοσι τέσσερα βιβλία και πλήθος κειμένων (γαλλικά, ελληνικά και γερμανικά) που μεταφράστηκαν σε δεκαέξι γλώσσες. Τον Μάρτιο του 2009 αναγορεύτηκε διδάκτωρ φιλοσοφίας από το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αυτή ήταν η τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα. Τον Απρίλιο του 2009 κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις "Les Belles Lettres" το καινούργιο βιβλίο του, με τίτλο "Αυτό που επέρχεται" και πρόσφατα από τις εκδόσεις "Νεφέλη" το έργο "Το άνοιγμα στο επερχόμενο και το αίνιγμα της Τέχνης".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου