«Εως σήμερα η Ελλάδα δεν έχει υλοποιήσει ένα συστηματικό πρόγραμμα γεωτρήσεων με επιμονή και συνέπεια, ενώ μπορούμε να πούμε ότι την τελευταία δεκαπενταετία ήταν ταμπού η αναφορά στο αντικείμενο αυτό. Κατά καιρούς γράφονται διάφορα σχετικά με την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ελλάδα».
«Ενα είναι σίγουρο: ότι δεν υπάρχουν "λίμνες" πετρελαίου, αλλά υπάρχουν κοιτάσματα, εντοπισμένα μέχρι στιγμής στη Θάσο, στο Κατάκολο και στην Επανομή. Επίσης, υπάρχουν εκτιμήσεις για πετρελαιοπιθανές περιοχές, αγνώστων όμως διαστάσεων και ποιότητας.
Ο υποθαλάσσιος χώρος της Ελλάδας είναι σχεδόν ανεξερεύνητος. Και αυτό τη στιγμή κατά την οποία τον Μάιο του 2011 διοργανώνεται στην Αγκυρα το 18ο Διεθνές Συνέδριο για εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην Τουρκία με ειδικό τμήμα ανακοινώσεων για το πετρελαιο-δυναμικό στην ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα "την περιοχή ανάμεσα σε Κύπρο και Τουρκία...", ενώ αυτόν το μήνα διοργανώνεται επίσης διεθνές συνέδριο για "Νέες υποσχόμενες περιοχές υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο" στο Λονδίνο, με παρουσιάσεις από όλες τις χώρες της νοτιοανατολικής Μεσογείου, αλλά με απούσα την Ελλάδα.
Οι επισκέψεις πολλών ηγετών στην Κύπρο ενισχύουν τις απόψεις για έντονη κινητικότητα στην ανατολική Μεσόγειο για το ενεργειακό και την υποθαλάσσια εξερεύνηση υδρογονανθράκων και η χώρα μας πρέπει να προχωρήσει γρήγορα, συνετά και με γνώμονα το εθνικό συμφέρον σε όλες τις απαραίτητες αλλά γνωστές διαδικασίες για να διερευνηθεί το υπέδαφος της χώρας μας στη στεριά και στη θάλασσα».
Τις επισημάνσεις αυτές κάνουν οι άμεσα σχετιζόμενοι με το αντικείμενο της εξερεύνησης, της εξόρυξης και της αξιολόγησης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, καθηγητές στο τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων (ΜΗΧΟΠ) στο Πολυτεχνείο Κρήτης: ο καθηγητής Α. Βαφείδης (γεωφυσικά), που είναι και ο πρόεδρος του τμήματος, ο αναπληρωτής καθηγητής Β. Κελεσίδης (τεχνική γεωτρήσεων), ο καθηγητής Ν. Βαρότσης (μηχανική ταμιευτήρων) και ο αναπληρωτής καθηγητής Ν. Πασαδάκης (αξιολόγηση ορυκτών πρώτων υλών).\
Επιπρόσθετα, όπως οι ίδιοι λένε, το τμήμα ΜΗΧΟΠ διαθέτει πλήρως εξοπλισμένα υποστηρικτικά ερευνητικά εργαστήρια Βραχομηχανικής, Θραυστομηχανικής, Πετρολογίας και Γεωστατιστικής, συνεργάστηκε και συνεργάζεται σε έργα έρευνας, ανάπτυξης και εφαρμογής αλλά και σε παροχή εξειδικευμένων συμβουλών με τις εταιρείες Schlumberger, Καβάλα Οϊλ, Statoil, Norsk Hydro, MOL, ΕΛΠΕ, Motor Oil, Cyclon Hellas κ.λπ.
Εχει ήδη συνάψει πρωτόκολλο συνεργασίας και συνεργάζεται με το Petroleum Engineering Department του Πανεπιστημίου Stavanger της Νορβηγίας σε θέματα που σχετίζονται με την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και συνεργάζεται ερευνητικά με τα Heriot-Watt University, Robert Gordon University, University of Houston, καθώς και με το ινστιτούτο πετρελαίου του Canadian Geological Survey.
Η λεκάνη του Ηροδότου
Ειδικότερα για την περιοχή νότια της Κρήτης λένε ότι δεν υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία γεωφυσικών ερευνών, όμως πρόσφατα έχουν αναφερθεί, σε μη επιστημονικές πηγές, πιθανότητες για μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή (λεκάνη Ηροδότου), κυρίως λόγω συνόρων με τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί υπεράκτια του δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο.
Το ζητούμενο, τονίζουν, είναι η συστηματική διερεύνηση της περιοχής με κατάλληλες και στοχευμένες γεωφυσικές έρευνες για την ανάδειξη πιθανών στόχων και την προσέλκυση εταιρειών πετρελαίου.
Σε συνέντευξη που παραχώρησαν από κοινού στην «Ε» οι 4 καθηγητές τονίζουν:
* Τι γίνεται, τι πρέπει να γίνει, πώς πρέπει να γίνει στη χώρα μας η έρευνα υδρογονανθράκων;
«Επειτα από μία απραξία 15 ετών, κάτι επιτέλους κινείται στο θέμα εξερεύνησης υδρογονανθράκων στη χώρα μας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός από το βήμα της Βουλής ανακοίνωσε τον περασμένο Δεκέμβριο την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει ενεργά σε νέες έρευνες για υδρογονάνθρακες στο χερσαίο και στον υποθαλάσσιο χώρο.
Το αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΕΚΑ) με τον υφυπουργό Ι. Μανιάτη ήδη κατέθεσε σχέδιο νόμου προς διαβούλευση για τη δημιουργία του φορέα που θα δρομολογήσει τις απαραίτητες διαδικασίες. Η διαβούλευση ολοκληρώθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2011. Υπάρχει όμως το μέγα ερώτημα προς όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις από το 1996 και εφεξής, γιατί δεν προχώρησαν σε παρόμοιες κινήσεις όλα αυτά τα χρόνια;
Η δημιουργία του φορέα αυτού πρέπει να δώσει τη δυνατότητα να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις προσέλκυσης επενδυτών εξερεύνησης και εξόρυξης υδρογονανθράκων, με ελάχιστο κόστος για τον Ελληνα φορολογούμενο.
Το κύριο ζητούμενο είναι ο φορέας αυτός να παίξει το θεσμικό του ρόλο με υπευθυνότητα και κατάλληλη προεργασία, χωρίς καθυστερήσεις, διασφαλίζοντας τα οφέλη του Δημοσίου, τόσο από τις παραχωρήσεις όσο και από πιθανές ανακαλύψεις.
Το υπουργείο πρέπει να κινηθεί τάχιστα, καθώς οι διαδικασίες αυτές είναι ούτως ή άλλως χρονοβόρες.
Οριοθέτηση της ΑΟΖ
»Για να προχωρήσουμε βέβαια σε υποθαλάσσιες έρευνες πρέπει η χώρα μας να φροντίσει για την οριοθέτηση της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στη Μεσόγειο, με την Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Κύπρο, την Αλβανία και την Τουρκία.
Από τεχνικής πλευράς η διεθνής πρακτική έρευνας για κοιτάσματα υδρογονανθράκων περιλαμβάνει κυρίως δύο φάσεις. Την προγεωτρητική και τη γεωτρητική φάση.
Την προγεωτρητική φάση μέσω της γεωφυσικής μεθόδου σεισμικής ανάκλασης, που στοχεύει στη μελέτη των γεωλογικών δομών στις οποίες πιθανόν να έχουν παγιδευθεί οι υδρογονάνθρακες και την υπόδειξη θέσεων για ερευνητικές γεωτρήσεις, και τη γεωτρητική φάση, με την πραγματοποίηση ερευνητικών γεωτρήσεων και εάν είναι επιτυχείς, με γεωτρήσεις περιχαράκωσης και γεωτρήσεις παραγωγής. Η όλη διαδικασία από την προκήρυξη έως την πιθανή εκμετάλλευση μπορεί να διαρκέσει 5 με 7 χρόνια.
Η επικρατούσα άποψη αυτή τη στιγμή έγκειται στο να ανατεθεί σε κατάλληλη εταιρεία (ανέξοδα δηλαδή για το ελληνικό κράτος) η εκτέλεση σεισμικών-γεωφυσικών ερευνών με "μη-αποκλειστική-άδεια" (Non-exclusive license) σε υποθαλάσσιες περιοχές της χώρας μας. Το πόσο σημαντικό είναι να προβούμε σε ανάθεση γεωφυσικών ερευνών για μη-αποκλειστική-άδεια προκύπτει από τη διαπίστωση ότι όλες οι ανακαλύψεις υδρογονανθράκων στα πολύ βαθιά νερά του Κόλπου του Μεξικού τα τελευταία 10 χρόνια έχουν βασιστεί σε δεδομένα μη-αποκλειστικής χρήσης.
Η μη-αποκλειστική-άδεια σημαίνει ότι περισσότερες εταιρείες έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε στοιχεία ερευνών (σεισμικά κ.ά.). Τα δεδομένα συλλέγονται από τη γεωφυσική εταιρεία και πωλούνται για χρήση και κατάλληλη επεξεργασία σε ενδιαφερόμενες εταιρείες πετρελαίου. Ακολούθως, γίνεται προκήρυξη για παραχωρήσεις και εάν έχει γίνει η κατάλληλη προετοιμασία και η σωστή προβολή, είναι πιθανόν να υπάρξει ενδιαφέρον από τις εταιρείες πετρελαίου έτσι ώστε να προβούν σε προτάσεις εξερεύνησης προς το ελληνικό κράτος, είτε μόνες τους είτε σε κοινοπραξία με άλλες εταιρείες, που είναι και το σύνηθες. Συνεπώς η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει με συνέπεια και επιμονή σε μία μακρόχρονη προσπάθεια εξερεύνησης του υπεδάφους της χώρας μας, σε στεριά και θάλασσα, και με την υποστήριξη του πολύ αξιόλογου ελληνικού επιστημονικού δυναμικού και εντός και εκτός Ελλάδας για να αξιοποιήσει τα πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων».
* Στο Πολυτεχνείο Κρήτης είχε γίνει το 2004 ιεράρχηση των περιοχών της Ελλάδας με βάση τις πιθανότητες να βρεθεί πετρέλαιο. Υπάρχει νεότερη ιεράρχηση; Αν ναι, ποιες είναι οι περιοχές αυτές;
«Εχουν πραγματοποιηθεί άλματα στην τεχνική γεωτρήσεων που επιτρέπουν τη διενέργειά τους σε δύσβατα μέρη, σε μεγάλα βάθη θάλασσας (διερεύνηση έως και 3.000 μέτρα νερού, ολοκλήρωση γεωτρήσεων και παραγωγή έως και 2.500 μέτρα βάθος από τον πυθμένα της θάλασσας) και σε οριακά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, που έως πριν από 10-15 χρόνια θα ήταν αδύνατον να υλοποιηθούν. Οι εξελίξεις αυτές ίσως βοηθήσουν στην αξιοποίηση του κοιτάσματος στο Κατάκολο, που όταν είχε ανακαλυφθεί είχε χαρακτηριστεί ως "οριακά εκμεταλλεύσιμο". Το 2004 είχαν αναφερθεί ως περιοχές προτεραιότητας οι θαλάσσιες περιοχές του ανατολικού Αιγαίου, του νοτίου και βορείου Ιονίου και νότια της Κρήτης. Εκτοτε δεν υπήρξαν ουσιαστικές αλλαγές όσον αφορά σε πιθανό εντοπισμό νέων περιοχών, διότι δεν έχουν μεσολαβήσει οι κατάλληλες έρευνες. Εξαίρεση αποτελεί η περιοχή της Θάσου με τη δραστηριοποίηση της Ενεργειακής Αιγαίου που αγόρασε τα δικαιώματα από την Καβάλα Οϊλ και με την εκτέλεση δύο νέων γεωτρήσεων το 2009 συνέβαλε στην αύξηση της πολύ μειωμένης παραγωγής πετρελαίου του Πρίνου.
»Η νοτιοανατολική Μεσόγειος ήταν κατά κανόνα ανεξερεύνητη και από το 1990 υπήρχαν δημοσιεύσεις για περαιτέρω έρευνα στην περιοχή, με έντονη δραστηριότητα στο Δέλτα του Νείλου και σχετική δραστηριότητα υπεράκτια του Ισραήλ.
Σε σχετικό κείμενο σε περιοδικό της βιομηχανίας πετρελαίων (GeoExpro), ο διευθυντής σύνταξης Η. Carstens σημείωνε τον Απρίλιο του 2007 ότι "στα επόμενα χρόνια περιμένουμε πολλές παραχωρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και η προσέλκυση των πετρελαιοεταιρειών για εξερεύνηση στις παρθένες περιοχές θα είναι μία εύκολη υπόθεση".
Την ίδια περίοδο η Κύπρος "άνοιξε" την αγορά της στην εξερεύνηση, με την υπογραφή σύμβασης για διενέργεια γεωτρήσεων στο "οικόπεδο 12" που συνορεύει με το τεραστίων διαστάσεων κοίτασμα φυσικού αερίου Leviathan, που πολύ πρόσφατα ανακαλύφθηκε στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του Ισραήλ, σε βάθος νερού 1.630 μέτρων και βάθος γεώτρησης 5.100 μ.
Τα τελευταία αποτελέσματα ανακάλυψης τεραστίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, απρόσμενα πριν από λίγα χρόνια, σε όχι μακρινές περιοχές από εμάς (πέραν του κοιτάσματος Leviathan έχουν ήδη ανακαλυφθεί και τα κοιτάσματα φυσικού αερίου Tamar και Dalit στην ΑΟΖ του Ισραήλ), ανοίγουν τις προοπτικές και τις ορέξεις των υποψήφιων επενδυτών στην ανατολική Μεσόγειο και η πρόσφατη δραστηριοποίηση της χώρας γίνεται σε μια κατάλληλη περίοδο, αρκεί βέβαια να μη μείνει στα χαρτιά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ανωτέρω κοιτάσματα που ανακαλύφτηκαν είναι τεράστια σε μέγεθος. Οι εκτελεσθείσες δοκιμές έχουν δείξει μεγάλες ποσότητες στο Tamar, που έχει ανακαλυφθεί σε βάθος νερού 1.685 μέτρων και βάθος γεώτρησης 5.145 μέτρων, και έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη ανακάλυψη κοιτάσματος φυσικού αερίου στον κόσμο για το 2009, ενώ οι ποσότητες στο Leviathan εκτιμώνται ακόμη μεγαλύτερες.
Τα εκτιμηθέντα αποθέματα θεωρούνται διπλάσιου όγκου από τα συνολικά αποθέματα της Μεγάλης Βρετανίας και εκτιμάται ότι μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες του Ισραήλ για τα επόμενα 60 με 100 χρόνια».
* Υπάρχουν ενδείξεις για πετρέλαιο στη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης;
«Δεν υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία γεωφυσικών ερευνών στην περιοχή νότια της Κρήτης, εντούτοις γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ελάχιστα και ξεπερασμένης τεχνολογίας γεωφυσικά δεδομένα σεισμικής ανάκλασης.
Πρόσφατα έχουν αναφερθεί σε μη επιστημονικές πηγές πιθανότητες για μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή νότια της Κρήτης (λεκάνη Ηροδότου), κυρίως λόγω συνόρων με τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί υπεράκτια του δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο.
Το ζητούμενο είναι η συστηματική διερεύνηση της περιοχής με κατάλληλες και στοχευμένες γεωφυσικές έρευνες, με τη μέθοδο της μη-αποκλειστικής-άδειας (non-exclusive license geophysical surveys) στην περιοχή για την ανάδειξη πιθανών στόχων και την προσέλκυση εταιρειών πετρελαίου.
Γενικότερα, για την ορθολογική αναζήτηση υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης (και όχι μόνο) θα πρέπει:
Να γίνει αξιολόγηση του υπάρχοντος υλικού (γεωλογικές, γεωφυσικές, κοιτασματολογικές μελέτες κ.λπ.) και να καθοριστούν οι προδιαγραφές της γεωφυσικής έρευνας με τη μέθοδο της σεισμικής ανάκλασης.
Να γίνει προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για τη συλλογή δεδομένων σεισμικής ανάκλασης με την προτεινόμενη μέθοδο της "μη-αποκλειστικής-άδειας".
Να πραγματοποιηθεί επεξεργασία και ερμηνεία των δεδομένων σεισμικής ανάκλασης από εξειδικευμένο και έμπειρο επιστημονικό δυναμικό.
Να αναζητηθούν ενδιαφερόμενοι επενδυτές μέσα από ένα νέο κύκλο παραχωρήσεων στις περιοχές ενδιαφέροντος, να υπογραφούν συμβάσεις και να προχωρήσει η εξερεύνηση υπό τη συνεχή εποπτεία του κράτους».
175 γεωτρήσεις σε 100 χρόνια
* Πού έχουν γίνει μέχρι σήμερα γεωτρήσεις στη χώρα μας και με ποια αποτελέσματα;
«Από την αρχή του 20ού αιώνα έως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα μας γύρω στις 175 κατά το πλείστον ερευνητικές γεωτρήσεις για εύρεση υδρογονανθράκων με επιτυχίες την ανακάλυψη
α) των τεσσάρων κοιτασμάτων στον Πρίνο, όπου έχουν γίνει 26 ερευνητικές και 64 παραγωγικές και βοηθητικές γεωτρήσεις, και
β) του κοιτάσματος φυσικού αερίου στην Επανομή και του κοιτάσματος πετρελαίου στο Κατάκολο, που χαρακτηρίστηκαν την εποχή της ανακάλυψής τους ως οριακά εκμεταλλεύσιμα.
Τα συνολικά αποθέματα που έχουν αντληθεί μέχρι σήμερα από τον Πρίνο ανέρχονται σε 116 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και 855 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.
Η εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην Ελλάδα μέχρι σήμερα δεν είναι πολύ ενθαρρυντική. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι έχουν γίνει πάρα πολύ λίγες γεωτρήσεις, ενώ οι περισσότερες γεωτρήσεις έγιναν πριν από τη δεκαετία του '90, σε σχετικά μικρά βάθη, χωρίς την αναπτυγμένη κυρίως τα τελευταία χρόνια γεωφυσική υποστήριξη.
Η σημερινή τεχνολογία γεωτρήσεων επιτρέπει γεωτρήσεις έως πολύ μεγάλα βάθη και σε μεγάλα βάθη νερού.
Οι γεωλογικές έρευνες συνεπώς σήμερα δεν είναι ακόμα σε θέση να δώσουν μια περιεκτική και αξιόπιστη εικόνα της σχετικά βαθιάς γεωλογικής δομής τής χώρας μας, ενώ ο υποθαλάσσιος χώρος της πατρίδας μας είναι ουσιαστικά ανεξερεύνητος.
Τέλος, επισημαίνεται ότι αποφασιστική συνδρομή σε αυτή την προσπάθεια μπορεί να έχει η Ελλάδα από το πολύ αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Πρόκειται για πανεπιστημιακούς στο ΕΜΠ, στο Πανεπιστήμιο Πάτρας και στο Πολυτεχνείο Κρήτης, με σημαντικές εμπειρίες και σε μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού, καθώς και για διακεκριμένους ελληνικής καταγωγής τεχνοκράτες (γεωεπιστήμονες και μηχανικούς), οι οποίοι εργάζονται σε εταιρείες πετρελαίου ή σε πανεπιστήμια του εξωτερικού και έχουν εκφράσει τη διάθεση να προσφέρουν τις εξειδικευμένες γνώσεις τους και την εμπειρία τους».
(Ελευθεροτυπία - 5/2/2011)
Link: http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=05/02/2011&id=248471
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου