Τα ριζίτικα

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ

"-Αγρίμια κι αγριμάκια μου, λάφια μου μερωμένα, πέτε μου που ν΄οι τόποι σας και που ν΄τα χειμαδιά σας.
-Γκρεμνά ν' εμάς οι τόποι μας, λέσκες τα χειμαδιά μας,
τα σπηλιαράκι των γκρεμνώ είναι η κατοικιά μας".

Ριζίτικα: τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης. Τραγούδια για τη ζωή και το θάνατο, για την ιστορία και τους ήρωες του τόπου, για τον πόνο και την αγάπη. Τραγούδια του απλού ανθρώπου. Σ' αυτά είναι αφιερωμένο το βιβλίο του δάσκαλου - λαογράφου Σταμάτη Αποστολάκη: "Ριζίτικα", του οποίου πρόσφατα κυκλοφόρησε η "2η αναθεωρημένη και επαυξημένη έκδοση". Μια έκδοση 572 σελίδων, που δεν κουράζει τον αναγνώστη. Μια έκδοση που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για ερευνητές, αλλά και κάθε πολίτη. Με εκατοντάδες ριζίτικα, πλούσια βιβλιογραφία, αλλά και γλωσσάρι που εξηγεί τη σημασία των λέξεων.
Είναι, πράγματι, εντυπωσιακή η δουλειά του κ. Αποστολάκη. Και το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέρον για έναν ακόμη λόγο: Το ριζίτικο, δηλαδή οι ρίζες μας, είναι μια μορφή αντίστασης στην παγκοσμιοποιημένη ισοπέδωση που απειλεί την εποχή μας.
Οπως ο ίδιος ο κ. Αποστολάκης σημειώνει:
"Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι είναι ο καθρέπτης της ψυχής του λαού μας, το μέτρο της πνευματικότητας και το πιστοποιητικό της ανθρωπιάς, της ομοιογένειας και της ζωντάνιας της φυλής μας. Παραδομένο από στόμα σε στόμα στους αιώνες, αποτελεί την ιερή όντως παρακαταθήκη και το άρρηκτο σύνδεσμο της ελληνικότητάς μας. Στοιχεία του η ζωντανή, μουσική και αρμονική γλώσσα, και το μέτρο του, που τα χαρακτηρίζουν η τελειότητα, η χάρη και η ακρίβεια".
Για τα ριζίτικα επισημαίνει:
"Ριζίτικα λέγονται τα δημοτικά τραγούδια που ζουν από αιώνες και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα από το λαό που ζει στις Ρίζες. Ρίζες και χωριά της ρίζας λέμε τα χωριά των επαρχιών του νομού Χανίων που βρίσκονται στα ριζά των Λευκών Ορέων και βέβαια τα "ψηλά χωριά" των επαρχιών των Χανίων".
"Το περιεχόμενο του ριζίτικου τραγουδιού, ποικίλο. Ιστορικό και ηρωικό θρησκευτικό και κοινωνικό, φυσιολατρικό και ερωτικό, χαρούμενο και παραπονεμένο, τραγουδεί τις ώρες, τις ομορφιές και τους σταθμούς της ζωής, με μελωδίες μοναδικές, σαν τα αυτόμελα της βυζαντινής μουσικής κληρονομιάς μας. Πάνω από τρεις δεκάδες οι σκοποί, τα μοτίβα του μέλους των, με τον βασικό διαχωρισμό σε τραγούδια της τάβλας (συμποσιακά) και τραγούδια της στράτας (της ξεφάντωσης, του δρόμου)".
Το συγκεκριμένο βιβλίο του κ. Αποστολάκη αποτελεί προσφορά στον τόπο και την ιστορία του.
(23/4/2010)