Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ
«Η ανθρωπότητα γνώριζε πάντα την ερώτηση και την αμφιβολία, έζησε όμως πάντα με βεβαιότητες και με μια μη-βιοφθαρτή ιδέα για την αλήθεια. Είχε πάντα την ανάγκη να χτίσει τις πυραμίδες του απόλυτου πάνω στην άβυσσο του θανάτου…».
Εντγκαρ Μορέν
Κάποτε ήμουν βέβαιος. Νόμιζα ότι κατείχα τη μία και μόνη αλήθεια. Έτσι θεωρούσα. Τώρα αρχίζω να είμαι βέβαιος, δηλαδή απόλυτος, μόνο για ένα πράγμα, για το ότι τίποτα δεν είναι βέβαιο. Εκτός, ίσως, από αυτά που έχουμε μάθει να ονοματίζουμε. Π.χ. το ποτήρι δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο. Έτσι μάθαμε να το λέμε…
Στο επίπεδο όμως του περάσματος από την θεωρία στην πράξη, τι είναι βέβαιον; Πώς καθορίζεται η βεβαιότητα; Πώς εξελίσσεται ο Κόσμος; Με βεβαιότητες ή αβεβαιότητες; Όσες αλλαγές κι αν έγιναν στην ιστορία του κόσμου, εξελίχθηκαν με έναν τρόπο τον οποίο κανείς δεν μπορούσε να προδιαγράψει. Οι θεωρίες ανατράπηκαν μέσα από τους ανθρώπους και τις εξουσίες που κλήθηκαν να τις εφαρμόσουν.
Ο σημερινός κόσμος κινδυνεύει να επιστρέψει σε εποχές βαρβαρότητας. Πώς μπορεί να προχωρήσει και να αλλάξει; Με βεβαιότητες του παρελθόντος που συνετρίβησαν; Η’ με νέα οράματα;
Αλλά και στον μικρόκοσμό μας: Πώς μπορούμε, π.χ., να μιλούμε για ελευθερίες όταν θέλουμε να πείσουμε τον άλλον για την δική μας αλήθεια δίχως να ακούμε τη δική του; Πώς μπορούμε να εξελιχθούμε αν νομίζουμε ότι κατέχουμε τα πάντα;
Πώς είναι δυνατόν να προχωρήσει η σκέψη χωρίς αναθεώρηση; Και πώς μπορεί να υπάρχει αναθεώρηση όταν υπάρχει φανατισμός;
«Ο,τι έχω ιερό: Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές», έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις.
Ο Εντγκαρ Μορέν στο βιβλίο του: «Από την κρίση στην πίστη», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην «πρόκληση της αβεβαιότητας». Γράφει: «Η σκέψη είναι αβέβαιη. Η γνώση της κοινωνίας είναι πολύ αβέβαιη. Η δράση είναι αβέβαιη. Κάθε αλλαγή, κάθε ρήξη στον κοινωνικό ιστό περιέχει κινδύνους και ευκαιρίες που στο ξεκίνημά τους είναι άγνωστοι. Αυτό σημαίνει ότι ως προς τη σκέψη , την πίστη και τη δράση χρειάζεται να ζούμε μέσα στην αβεβαιότητα: το να ζούμε μαζί της δε σημαίνει μόνο να την ανεχόμαστε, αλλά και να κάνουμε διάλογο μαζί της, να εργαζόμαστε μ’ αυτήν».
Πιο κάτω διευκρινίζει: «Για να υπάρχει αυτό που είναι ζωντανό, ανθρώπινο, πολιτιστικό, κοινωνικό, πρέπει αδιάκοπα ν’ αυτοαναγεννιέται, ν’ αυτοπαράγεται και ν’ αυτοαναπαράγεται… Μια ελεύθερη κοινωνία θα ήταν μια κοινωνία που θ’ αναδημιουργούσε αδιάκοπα την ελευθερία και θ’ αντιμετώπιζε επομένως τον κίνδυνο να χάσει την ελευθερία».
Στη σημερινή εποχή, βλέπουμε ν’ απειλούνται οι ελευθερίες και ν’ αυξάνονται οι ανισότητες. Ο Μορέν ανησυχεί για το σήμερα και το αύριο της ανθρωπότητας και σημειώνει: «Πρέπει ν’ αντισταθούμε στο χάος, πρέπει ν΄ αντισταθούμε στις τρομακτικές δυνάμεις της οπισθοδρόμησης και του θανάτου. Το να σταματήσουμε το θάνατο είναι ν ΄ αντιστεκόμαστε. Το να αγωνιζόμαστε ενάντια στη βαρβαρότητα είναι ν ‘ αντιστεκόμαστε... Ακόμα περισσότερο, πρέπει να προετοιμαστούμε για τις καινούργιες καταπιέσεις, δηλαδή για τις καινούργιες αντιστάσεις. Σε κάθε περίπτωση το μέλλον περνά από την αντίσταση».
(Χανιώτικα νέα - 9/8/2009)
«Η ανθρωπότητα γνώριζε πάντα την ερώτηση και την αμφιβολία, έζησε όμως πάντα με βεβαιότητες και με μια μη-βιοφθαρτή ιδέα για την αλήθεια. Είχε πάντα την ανάγκη να χτίσει τις πυραμίδες του απόλυτου πάνω στην άβυσσο του θανάτου…».
Εντγκαρ Μορέν
Κάποτε ήμουν βέβαιος. Νόμιζα ότι κατείχα τη μία και μόνη αλήθεια. Έτσι θεωρούσα. Τώρα αρχίζω να είμαι βέβαιος, δηλαδή απόλυτος, μόνο για ένα πράγμα, για το ότι τίποτα δεν είναι βέβαιο. Εκτός, ίσως, από αυτά που έχουμε μάθει να ονοματίζουμε. Π.χ. το ποτήρι δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο. Έτσι μάθαμε να το λέμε…
Στο επίπεδο όμως του περάσματος από την θεωρία στην πράξη, τι είναι βέβαιον; Πώς καθορίζεται η βεβαιότητα; Πώς εξελίσσεται ο Κόσμος; Με βεβαιότητες ή αβεβαιότητες; Όσες αλλαγές κι αν έγιναν στην ιστορία του κόσμου, εξελίχθηκαν με έναν τρόπο τον οποίο κανείς δεν μπορούσε να προδιαγράψει. Οι θεωρίες ανατράπηκαν μέσα από τους ανθρώπους και τις εξουσίες που κλήθηκαν να τις εφαρμόσουν.
Ο σημερινός κόσμος κινδυνεύει να επιστρέψει σε εποχές βαρβαρότητας. Πώς μπορεί να προχωρήσει και να αλλάξει; Με βεβαιότητες του παρελθόντος που συνετρίβησαν; Η’ με νέα οράματα;
Αλλά και στον μικρόκοσμό μας: Πώς μπορούμε, π.χ., να μιλούμε για ελευθερίες όταν θέλουμε να πείσουμε τον άλλον για την δική μας αλήθεια δίχως να ακούμε τη δική του; Πώς μπορούμε να εξελιχθούμε αν νομίζουμε ότι κατέχουμε τα πάντα;
Πώς είναι δυνατόν να προχωρήσει η σκέψη χωρίς αναθεώρηση; Και πώς μπορεί να υπάρχει αναθεώρηση όταν υπάρχει φανατισμός;
«Ο,τι έχω ιερό: Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές», έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις.
Ο Εντγκαρ Μορέν στο βιβλίο του: «Από την κρίση στην πίστη», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην «πρόκληση της αβεβαιότητας». Γράφει: «Η σκέψη είναι αβέβαιη. Η γνώση της κοινωνίας είναι πολύ αβέβαιη. Η δράση είναι αβέβαιη. Κάθε αλλαγή, κάθε ρήξη στον κοινωνικό ιστό περιέχει κινδύνους και ευκαιρίες που στο ξεκίνημά τους είναι άγνωστοι. Αυτό σημαίνει ότι ως προς τη σκέψη , την πίστη και τη δράση χρειάζεται να ζούμε μέσα στην αβεβαιότητα: το να ζούμε μαζί της δε σημαίνει μόνο να την ανεχόμαστε, αλλά και να κάνουμε διάλογο μαζί της, να εργαζόμαστε μ’ αυτήν».
Πιο κάτω διευκρινίζει: «Για να υπάρχει αυτό που είναι ζωντανό, ανθρώπινο, πολιτιστικό, κοινωνικό, πρέπει αδιάκοπα ν’ αυτοαναγεννιέται, ν’ αυτοπαράγεται και ν’ αυτοαναπαράγεται… Μια ελεύθερη κοινωνία θα ήταν μια κοινωνία που θ’ αναδημιουργούσε αδιάκοπα την ελευθερία και θ’ αντιμετώπιζε επομένως τον κίνδυνο να χάσει την ελευθερία».
Στη σημερινή εποχή, βλέπουμε ν’ απειλούνται οι ελευθερίες και ν’ αυξάνονται οι ανισότητες. Ο Μορέν ανησυχεί για το σήμερα και το αύριο της ανθρωπότητας και σημειώνει: «Πρέπει ν’ αντισταθούμε στο χάος, πρέπει ν΄ αντισταθούμε στις τρομακτικές δυνάμεις της οπισθοδρόμησης και του θανάτου. Το να σταματήσουμε το θάνατο είναι ν ΄ αντιστεκόμαστε. Το να αγωνιζόμαστε ενάντια στη βαρβαρότητα είναι ν ‘ αντιστεκόμαστε... Ακόμα περισσότερο, πρέπει να προετοιμαστούμε για τις καινούργιες καταπιέσεις, δηλαδή για τις καινούργιες αντιστάσεις. Σε κάθε περίπτωση το μέλλον περνά από την αντίσταση».
(Χανιώτικα νέα - 9/8/2009)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου