Το βιβλίο μέσα από το οποίο δίδεται έμφαση στις κοινότητες και προοδευτικά στις ομάδες αυτοβοήθειας εντός των οποίων σφυρηλατούνται δεσμοί αλληλεγγύης, πάνω στους οποίους θα στηριχτεί η αναμόρφωση του εαυτού, η δημιουργία προσωπικού οράματος, κόντρα στις εξαρτήσεις,
αποτελεί μια μακροσκελής συνέντευξη του καθηγητή στον William L. White, σύμβουλο έρευνας στο Σύστημα Υγείας του Chestnut/Ιδρυμα Lighthouse.
Το κείμενο του Γιώργου Σταματόπουλου για το συγκεκριμένο βιβλίο, το οποίο αναδημοσιεύουμε με πηγή την ιστοσελίδα της Εφημερίδας των Συντακτών, έχει ως εξής:
Ριζοσπαστικές Αναγνώσεις
Ουσίες-κράτος-κοινωνία
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ
Ο ψυχίατρος Φοίβος Ζαφειρίδης είναι από τους πρώτους που ερμήνευσαν τις ψυχολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές με βάση το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, κόντρα στην κυρίαρχη αντίληψη, που επιμένει να τις αποδίδει σε βιολογικές και βιοχημικές κληρονομικές αντιλήψεις. Θεωρεί ο ίδιος ότι μια τέτοια αντίληψη, που απομονώνει την ανθρώπινη συμπεριφορά από το κοινωνικοπολιτικό της πλαίσιο, δηλαδή από την ιστορικότητά της, θα κατέληγε π.χ. «με αδιαμφισβήτητο τρόπο να διαγνώσει ότι το 80%, ίσως και μεγαλύτερο ποσοστό του γερμανικού λαού, που στήριξε το συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα [σ.σ. ναζιστικό], έπασχε από παρανοϊκές ιδέες και παραλήρημα εθνικιστικού μεγαλείου».
Και όμως, λέει, αυτές είναι κλινικές διαγνώσεις που συναντώνται στον επίσημο διεθνή ψυχιατρικό κατάλογο (DSM) με βάση τις οποίες πολλοί συνάνθρωποί μας εγκλείονται σε ψυχιατρεία ή υποχρεώνονται σε ισόβια λήψη ψυχοφαρμάκων (σελ. 57).
Το βιβλίο είναι μια μακροσκελής συνέντευξη του καθηγητή στον William L. White, σύμβουλο έρευνας στο Σύστημα Υγείας του Chestnut/Ιδρυμα Lighthouse, ένα από τα βιβλία του οποίου έχει τιμηθεί με το βραβείο McGovern Family Foundation ως το καλύτερο που έχει γραφεί για την ανάρρωση από την εξάρτηση.
Ο εν λόγω επιστήμονας παίρνει συνεντεύξεις από κορυφαίους συναδέλφους του από όλο τον κόσμο και δεν είναι τυχαίο ότι από την Ελλάδα επέλεξε έναν από τους πρωτοπόρους στην απεξάρτηση, τον Φοίβο Ζαφειρίδη.
Οπως σημειώνει στον πρόλογο ο επίκουρος καθηγητής Μανόλης Τζανάκης, «ο Φ.Ζ. αποτελεί μια εμβληματική φιγούρα στον χώρο της απεξάρτησης. [...] Ηταν αυτός που εισήγαγε τον θεσμό των θεραπευτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα· αποκτώντας αρχικά επαγγελματικές εμπειρίες σε θεραπευτικά περιβάλλοντα στα οποία ασκούσαν ισχυρή επιρροή τόσο η "αντιψυχιατρική" των David Cooper, Roland Laing και του Αμερικανού Thomas Szazz όσο και η ιταλική εμπειρία της Δημοκρατικής Ψυχιατρικής του Franco Basaglia».
Εμφαση δίνεται στις κοινότητες και προοδευτικά στις ομάδες αυτοβοήθειας εντός των οποίων σφυρηλατούνται δεσμοί αλληλεγγύης, πάνω στους οποίους θα στηριχτεί η αναμόρφωση του εαυτού, η δημιουργία προσωπικού οράματος. Αυτά χωρίς τη μεσολάβηση επαγγελματιών. Δεν στέκεται απλώς επιφυλακτικά απέναντι στο κυρίαρχο επιστημονικό ρεύμα της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής· αμφισβητεί την αξιοπιστία των αντιλήψεών του, ιδιαίτερα στο πεδίο των εξαρτήσεων, τις οποίες αποκαλεί αποδεδειγμένα λανθασμένες: «Οι περισσότεροι ερευνητές δεν θέτουν καν το ερώτημα αν οι περιβαλλοντικές συνθήκες οφείλουν να διερευνηθούν ως πιθανοί αιτιολογικοί παράγοντες στο πεδίο των εξαρτήσεων και των άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων».
Αναφερόμενος στην «πράξη Χάρισον» [ψηφίστηκε από το αμερικανικό Κογκρέσο το 1914 (!) και η οποία ανέθετε στην ιατρική επιστημονική κοινότητα τη διαχείριση του προβλήματος της εξάρτησης] υπογραμμίζει: «Προκαλεί έκπληξη η στάση της ιατρικής κοινότητας, που χωρίς καμία νομιμοποιητική έρευνα αναλαμβάνει ευχαρίστως αυτή την ανάθεση.[...] Πρόκειται για μία από τις πρώτες επίσημες διαπλοκές πολιτικής εξουσίας και επιστημονικής κοινότητας.[...] Υιοθετώντας τη βιολογική αντίληψη της εξάρτησης, τα ναρκωτικά δαιμονοποιούνται, τίθενται υπό διωγμό και εξαπολύεται ένας άσκοπος πόλεμος, που θα κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια στους φορολογούμενους χωρίς κανένα αποτέλεσμα».
Ενα από τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα σήμερα είναι η διάθεση τεχνογνωσίας στους εξαρτημένους και στις οικογένειές τους προκειμένου να διαμορφώσουν οι ίδιοι τη δική τους πρόταση αλληλοβοήθειας και αυτοβοήθειας. Βλέπει ότι κατά κανόνα ο πάσχων πολίτης αδυνατεί να συνδέσει το προσωπικό του πρόβλημα με το γενικότερο κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα -και σημειώνει: «Επιτέλους, αν αυτή τη σύνδεση ανάμεσα στο προσωπικό και στο πολιτισμικό/κοινωνικό/πολιτικό δεν την κάνει ο πάσχων πολίτης, που αποφάσισε να αλλάξει πορεία στη ζωή του, από ποιον περιμένουμε να την κάνει; Από τον σύμβουλο/θεραπευτή που έχει συνδέσει τα υπαρξιακά προβλήματα των πελατών του με την τσέπη του, ή από τον πολιτικό που είναι εξαρτημένος και ο ίδιος από τη δύναμη, τη δημοσιότητα και το χρήμα;»
Δεν μασάει τα λόγια του ο καθηγητής -γνωρίζει τι συμβαίνει. Το φαινόμενο της εξάρτησης είναι τεράστιο. Οσοι θέλουν να το κατανοήσουν [πανεπιστημιακοί και φοιτητές] οφείλουν να γνωρίζουν την ιστορία των εξαρτήσεων. Ο Φ.Ζ. προτείνει τρία βιβλία στους πανεπιστημιακούς συναδέλφους του που θα έπρεπε, λέει, να διδάσκονται σε όλες τις πανεπιστημιακές σχολές: White, To slaying the Dragon, 1998· Bruce Alexander, Παγκοσμιοποίηση της εξάρτησης και Stanton Peele (1989) Diseasing of America.
Επιφυλάξεις διατυπώνει για ΚΕΘΕΑ και ΟΚΑΝΑ, όπου διακρίνει σημάδια κόπωσης και μετεξέλιξης σε γραφειοκρατικό ιδρυματισμό. «Κατά τη γνώμη μου, η απαγόρευση των ναρκωτικών και η ταυτόχρονη διαφήμιση δωρεάν χορήγησης οπιοειδών από έναν κρατικό οργανισμό, αν δεν αποτελεί μεγάλη αντίφαση, συνιστά μεγάλη υποκρισία». Πώς βλέπει τη θεραπεία στην Ελλάδα; «Πιστεύω ότι το μέλλον της θεραπείας ανήκει στις ομάδες αυτοβοήθειας, ανεξάρτητα από την όποια κριτική μπορεί να ασκήσει κανείς σε επιμέρους σημεία της φιλοσοφίας τους και ανεξάρτητα από τα εκφυλιστικά σημάδια που εμφανίζουν κάποιες από τις ομάδες. Γιατί οι ομάδες των Α.Α. [Ανώνυμοι Αλκοολικοί] και Ν.Α. [Ναρκομανείς Ανώνυμοι] διαθέτουν θεραπευτικά χαρακτηριστικά και δυνατότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα που ούτε στο όνειρό τους δεν μπορούν να δουν τα προγράμματα τα οποία διαχειρίζονται επαγγελματίες».
Τολμηρό βιβλίο, συγκροτημένο από μακρόχρονη πείρα, συνεχή έρευνα· βιωματικό και επιστημονικό ταυτόχρονα. Ειλικρινές και -κυρίως- μυητικό σε δημοκρατικές μορφές οργάνωσης, που έχουν βάση την κοινότητα, την αλληλεγγύη, που γεννούν έναν νέο ανθρωπολογικό τύπο, μακριά από ειδικούς και εξουσίες, μακριά από ολοκληρωτικές λογικές και συμπεριφορές.
Η κατακλείς από τον συγγραφέα: «Συνειδητοποίησα -χωρίς να υποτιμώ τη σημασία της θεραπείας- ότι το πιο σημαντικό είναι η ενημέρωση των πολιτών για την αληθινή φύση του φαινομένου. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη επίλυση του προβλήματος, κλειδί της οποίας είναι η προσωπική και κοινωνική αλλαγή».
(Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών - 28/12/2018)
Link: https://www.efsyn.gr/arthro/i-exartisi-den-apotelei-noso?fbclid=IwAR1-KOE8yRTV2IsYySqGgSL6fRGY-Hd7mrshjYW_U1VWrICuGL2HKa9LEw8
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου