Βούβες: Μουσείο ελιάς δίπλα σε δέντρο 3.500 ετών

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ
Πόλο έλξης επισκεπτών αποτελεί ένα ξεχωριστό μουσείο, αφιερωμένο στην ελιά και το ελαιόλαδο, που λειτουργεί δίπλα από το μνημειακό ελαιόδεντρο 3.500 ετών, στο χωριό Βούβες του Δήμου Πλατανιά Χανίων. Από αυτό το ελαιόδεντρο κόπηκαν, σε ειδική τελετή,  κότινοι για τους νικητές Μαραθωνοδρόμους, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004 και του Πεκίνου το 2008 ενώ το 2012, ο δήμαρχος Πλατανιά, Γιάννης Μαλανδράκης, παρέδωσε κότινο στην Ελληνική Ολυμπιακή Αποστολή.
Τόσο το μνημειακό ελαιόδεντρο όσο και το παραδοσιακό κτίσμα στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο Ελιάς Βουβών ήταν ιδιοκτησίας της οικογένειας Καραπατάκη που τα παραχώρησε στον τότε Δήμο Κολυμπαρίου (νυν Δήμος Πλατανιά) όταν έγινε γνωστή η πρόθεση να δημιουργηθεί το Μουσείο, το οποίο έχει αναδείξει το χωριό και το έχει κάνει γνωστό στο εξωτερικό.
Κατά την παραμονή μας στο μουσείο, ήταν εντυπωσιακός ο αριθμός των τουριστών που είχαν σπεύσει με ενοικιαστικά αυτοκίνητα για να το δουν όπως και για να φωτογραφίσουν την αρχαία ελιά.
Μάλιστα, μέσα από το μουσείο έρχονται σε επαφή με τον πολιτισμό της ελιάς χιλιάδες επισκέπτες κάθε καλοκαίρι από όλο τον κόσμο και πλήθος μαθητών το χειμώνα στο πλαίσιο εκπαιδευτικών εκδρομών κατόπιν ραντεβού.
Το μουσείο διαμορφώθηκε με την επιμέλεια της μουσειολόγου Μυρτώς Κοντομιτάκη ενώ εθελοντικά σε αυτό συνεργάζεται η Κατερίνα Καραπατάκη, μέλος της οικογένειας που έκανε τη δωρεά.
Το μουσείο έχει τρεις αίθουσες από τις οποίες, στην πρώτη ξεχωρίζουν τα σχετικά με το ελαιόλαδο και τα προϊόντα της ελιάς, στη δεύτερη τα εργαλεία της καλλιέργειας και στην τρίτη έργα τέχνης (πίνακες ζωγραφικής κ.α.) αφιερωμένα στην ελιά.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του μουσείου, δίδεται ιδιαίτερη έμφαση «στη διάσωση και ανάδειξη όλων εκείνων των στοιχείων, τα οποία έφθασαν μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα (δεκαετία του ’50), αφού πορεύτηκαν επί πολλούς αιώνες ή και χιλιετίες, σε μια αδιάκοπη, καθημερινή και συνεχή σχέση ζωής με τους κατοίκους του τόπου μας και ξαφνικά εξαφανίστηκαν, όχι μόνο από τη ζωή τους, αλλά και από τη μνήμη τους, με συνέπεια σήμερα να υπάρχει απειλή κάλυψής τους με τη στάχτη της λήθης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα  αποτελεί το ξύλινο άροτρο, το οποίο εκτίθεται στην αίθουσα, την αφιερωμένη στην καλλιέργεια και επεξεργασία  της ελιάς.  Με αυτό καλλιεργούσαν τη γη, από την προϊστορική εποχή μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1950. Το ονομάζουν Ησιόδειο  άροτρο, επειδή πρώτα το περιέγραψε ο Ησίοδος και του οποίου την ύπαρξη σήμερα ελάχιστοι θυμούνται. Λόγω της ιδιαίτερα στενής και σημαντικής σχέσης του αρότρου με τη ζωή των κατοίκων του τόπου μας, αφού πάνω σε αυτό ίδρωσαν, ξεπάγιασαν και πάλεψαν για να καλλιεργήσουν τη μάνα γη ώστε να παράγει τα πολύτιμο λάδι, αλλά και πολλά άλλα προϊόντα, ο Δήμος φρόντισε να βρει μια σειρά από διάφορα δείγματα της εξέλιξης του αρότρου το οποίο χρησιμοποιούνταν τα τελευταία χρόνια πριν την εγκατάλειψή του, λόγω της εμφάνισης των μηχανοκίνητων γεωργικών ελκυστήρων. Τέτοια δείγματα αποτελούν το σιδηρούν άροτρο κλασικού τύπου, το άροτρο με ένα φτερό αναστροφής του εδάφους και στη συνέχεια με δύο φτερά, κλπ».
H ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ EΛΙΑ ΤΩΝ ΒΟΥΒΩΝ
Σε ό,τι αφορά τη Μνημειακή Ελιά των Βουβών, ανακηρύχθηκε, το έτος 1997, έπειτα από ενέργειες του γεωπόνου, τότε Νομαρχιακού Συμβούλου και μετέπειτα δημάρχου του  πρώην Δήμου Κολυμπαρίου    (σήμερα ο πρώην Δήμος Κολυμπαρίου αποτελεί δημοτική ενότητα του Δήμου Πλατανιά στον οποίο εντάχθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου «Καλλικράτης»), Πολυχρόνη Πολυχρονίδη σε διατηρητέο μνημείο της φύσης (ΦΕΚ 284/Β΄/10-04-1997) ενώ έχει ανακηρυχθεί και από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) ως «μνημειακό» ελαιόδεντρο. Πρόκειται για ένα επιβλητικό δέντρο, με εντυπωσιακή κόγχη που θεωρείται από τα αρχαιότερα στον κόσμο.
Σύμφωνα με τον Δήμο Πλατανιά, «αυτό  που έκανε το χωριό παγκοσμίως γνωστό είναι το Μνημειακό Ελαιόδεντρο το οποίο δεσπόζει στις Πάνω Βούβες εδώ και τουλάχιστον 3500 χρόνια. Θεωρείται ως το αρχαιότερο Ελαιόδεντρο του κόσμου και αιώνιο σύμβολο της προαιώνιας σχέσης της Κρήτης με την ελιά. Έχει αναγνωριστεί ως μνημείο της φύσης με απόφαση του Ελληνικού κράτους και προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες Έλληνες και ξένους ετησίως από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Σε ειδικές τελετές έχουν κοπεί από το ιερό αυτό δέντρο κότινοι οι οποίοι συνόδευσαν την Ολυμπιακή φλόγα και τους Έλληνες αθλητές κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, το 2004, του Πεκίνου, το 2008, και του Λονδίνου το 2012».
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Μουσείου,  το μνημειακό δένδρο της Ελιάς των Βουβών επισκέπτονται σήμερα 20.000 περίπου άτομα ετησίως, από όλο τον πλανήτη, με προοπτική ραγδαίας αύξησης των επισκεπτών. Είναι  κηρυγμένο με την 603/17-2-1997 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης «σαν διατηρητέο μνημείο της φύσης, λόγω του ιδιαίτερου αισθητικού, οικολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντός του».
Μάλιστα, στα σχέδια του Δήμου Πλατανιά είναι η επέκταση του μουσείου και η αναβάθμισή του με την μελλοντική μετατροπή του σε Μουσείο Ελιάς και Μεσογειακό Κέντρο Μελέτης  Μνημειακών Ελαιοδέντρων. Ήδη ο Δήμος μας προχώρησε στην αγορά έκτασης 600 τ.μ. περίπου, πλησίον του μουσείου στον οικισμό Πάνω Βούβες,  πέραν των λοιπών εκτάσεων τις οποίες  έχει στην περιοχή  και έχει αρχίσει την εκπόνηση των σχετικών μελετών για τον παραπάνω σκοπό.
Η ιστοσελίδα του μουσείου είναι στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.olivemuseumvouves.com
(Εθνος - 29/9/2018)