Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗΕνα πρωτοποριακό πείραμα απέδειξε ότι η εναλλακτική λίπανση με κομπόστ και κοπριά μπορεί να αυξήσει την παραγωγή ντομάτας κατά 18% διατηρώντας, ταυτόχρονα, τη δομή και τη γονιμότητα του εδάφους.
Το πείραμα έγινε στη λεκάνη απορροής του ποταμού Κοιλιάρη στον Αποκόρωνα Χανίων με θεαματικά αποτελέσματα καθώς η ντομάτα που παράχθηκε είναι νόστιμη και θρεπτική.
Το κομπόστ που χρησιμοποιήθηκε προέρχεται από το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης - κομποστοποίησης της Διαδημοτικής Επιχείρησης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΔΕΔΙΣΑ).
Το πείραμα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος SOILTREC (Μετασχηματισμοί του Εδάφους σε Ευρωπαϊκές Λεκάνες Απορροής - www.soiltrec.eu).
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι καθηγητές του Πολυτεχνείου Κρήτης Νικόλαος Παρανυχιανάκης και Νικόλαος Νικολαΐδης, ο διδακτορικός φοιτητής Μανώλης Κοτρωνάκης, ο κ. Μανώλης Κοκάκης και ο κ. Παντελής Καραγιαννάκης. Οι αναλύσεις έγιναν στο Εργαστήριο Υδρογεωχημικής Μηχανικής και Αποκατάστασης Εδαφών του Πολυτεχνείου Κρήτης και συμμετείχαν η Lilly Saru και η Στέλλα Βουτσαδάκη, χημικοί του Εργαστηρίου. Επιπλέον, η συνεργάτις του εργαστηρίου δρ πολιτικός επιστήμονας, Λήδα Δημητροπούλου, η οποία έκανε έρευνα στην περιοχή διαπίστωσε πως οι αγρότες αντιμετωπίζουν με θετικό τρόπο το πείραμα αυτό.
Οπως μας λένε οι κ. Παρανυχιανάκης και Νικολαΐδης, η Λεκάνη Απορροής του ποταμού Κοιλιάρη είναι αντικείμενο μελέτης από το Πολυτεχνείο Κρήτης από το 2004 (www.koiliaris-czo.tuc.gr). Η ποιότητα των υδάτων των υδροφορέων που τροφοδοτούνται από τα Λευκά Όρη χαρακτηρίζεται γενικά ως καλή. Αντίθετα, τα εδάφη της περιοχής εμφανίζουν ισχυρή υποβάθμιση λόγω της μακροχρόνιας χρήσης μη-βιώσιμων καλλιεργητικών πρακτικών και λόγω της εκτεταμένης βόσκησης. Η περιοχή αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα Μεσογειακού εδάφους που αντιμετωπίζει άμεσα τον κίνδυνο της ερημοποίησης (απώλεια του οργανικής ουσίας στο έδαφος) ως συνέπεια των προβλεπόμενων κλιματικών αλλαγών.
Τα τελευταία χρόνια στη Λεκάνη Απορροής του Ποταμού Κοιλιάρη έχουν υλοποιηθεί σειρά Ευρωπαϊκών και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων από το Πολυτεχνείο Κρήτης και συγκεκριμένα από το Εργαστήριο Υδρογεωχημικής Μηχανικής και Αποκατάστασης Εδαφών του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Νικόλαο Νικολαΐδη. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων αυτών έχουν πραγματοποιηθεί υδρολογικές, υδρογεωχημικές και βιοχημικές μελέτες εδαφών καθώς και μελέτες για την εξέλιξη και προέλευσή τους. Η περιοχή αποτελεί ένα από τα τέσσερα Παρατηρητήρια της Κρίσιμης Ζώνης Εδαφών (ΠΚΖ) του Ευρωπαϊκού προγράμματος SOILTREC (Μετασχηματισμοί του Εδάφους σε Ευρωπαϊκές Λεκάνες Απορροής - www.soiltrec.eu).
Σημαντική πρόκληση για το πρόγραμμα είναι να γίνουν κατανοητές οι διεργασίες που καθορίζουν τα αποθέματα της εδαφικής μάζας και τη λειτουργία τους στην κρίσιμη ζώνη (ΚΖ) της Γης.
Η ΚΖ ορίζεται από το πέτρωμα μέχρι την κορυφή των δέντρων και είναι το περιβάλλον όπου το έδαφος δημιουργείται και/ή υποβαθμίζεται, ενώ ταυτόχρονα παρέχει ουσιαστικές υπηρεσίες στο οικοσύστημα.
Αν και η κατανόησή μας για την ΚΖ έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, περαιτέρω πρόοδος απαιτείται σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία και κλίμακες, ώστε να γίνει εφικτή η ολιστική κατανόηση των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στην ΚΖ, για παράδειγμα από τη μικροσκοπική ως την ηπειρωτική ή παγκόσμια κλίμακα.
Στόχοι του SoilTrEC είναι να εξεταστούν οι ερευνητικοί τομείς προτεραιότητας που προσδιορίζονται στη Ευρωπαϊκή Θεματική Στρατηγική για την Προστασία των Εδαφών και να έχει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία ενός παγκόσμιου ερευνητικού δικτύου Παρατηρητηρίων της Κρίσιμης Ζώνης (ΠΚΖ).
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΡΟΣ
Οι καθηγητές προσθέτουν ότι «στο πλαίσιο του προγράμματος SOILTREC δημιουργήθηκε πειραματικός αγρός καλλιέργειας τομάτας για τη μελέτη της γονιμότητας των εδαφών στην ΚΖ. Η γονιμότητα των εδαφών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εδαφική δομή και τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών στο έδαφος. Η βιομηχανοποιημένη αγροτική διαδικασία με τις εντατικές μονοκαλλιέργειες, την υπερκατανάλωση ανόργανων συνθετικών λιπασμάτων και σκευασμάτων φυτοπροστασίας, τη συχνή και βαθιά κατεργασία του εδάφους και τη συχνή υπεράρδευση έχει μειώσει σημαντικά τη γονιμότητα των εδαφών καθώς και τους πληθυσμούς των μικροοργανισμών που αποτελούν τους καταλύτες της γονιμότητας και τη δομή του εδάφους καθιστώντας τα πιο ευάλωτα στη διάβρωση. Η εφαρμογή οργανικών εδαφοβελτιωτικών για την αναπλήρωση της οργανικής ύλης μπορεί συνεισφέρει σημαντικά στην αποκατάσταση της γονιμότητας των υποβαθμισμένων εδαφών και να αυξήσει την παραγωγή. Ο πειραματικός αγρός στον Κοιλιάρη σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να αξιολογηθεί η εφαρμογή διαφορετικών οργανικών εδαφοβελτιωτικών στην εξέλιξη της δομής του εδάφους και τις βιο-χημικές ιδιότητες που συνδέονται με τη γονιμότητα καθώς επίσης και στον όγκο και την ποιότητα της παραγωγής ντομάτας. Η έκταση που χρησιμοποιήθηκε προκρίθηκε ως η πλέον κατάλληλη για τη διεξαγωγή των πειραμάτων αυτών ύστερα από μελέτη και επιτόπιο έλεγχο, καθώς αποτελεί αγρό που δεν έχει υποστεί κανένα είδος ανθρώπινης παρέμβασης και αγροτικής διαχείρισης τα τελευταία 25 έτη και πρόσφατα έχει καθαριστεί για να υποδεχτεί καλλιέργειες οπωροκηπευτικών ειδών. Στόχος της μελέτης είναι να εφαρμοστεί στο αγρόκτημα μια αειφόρος διαχείριση των εδαφών, με την προσθήκη οργανικών υποστρωμάτων, έτσι ώστε αυτό να διατηρήσει τη γονιμότητά του. Στο συγκεκριμένο πείραμα έγιναν τέσσερεις εναλλακτικές διαχειρίσεις θρεπτικών υλικών. Στην πρώτη διαχείριση χρησιμοποιήθηκε ανόργανη (συμβατική) λίπανση 20 kg N/στρέμμα, στη δεύτερη κομπόστ από οργανικά οικιακά απόβλητα από τη ΔΕΔΙΣΑ (5 t/ στρέμμα), στην τρίτη επιλέχτηκε η προσθήκη ζωικών αποβλήτων (κοπριά - 5 t/ στρέμμα) και στην τέταρτη ο συνδυασμός 70% κομπόστ και 30% κοπριάς. Κάθε διαχείριση έγινε εις τριπλούν με διαστάσεις 4 Χ 4 μέτρα και περιελάμβανε 20 φυτά. Το σύνολο του πειράματος έγινε σε 192 τ.μ και 240 φυτά ντομάτας».
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Αναφερόμενοι στα αποτελέσματα του πειράματος οι κ. Παρανυχιανάκης, Νικολαΐδης, Κοτρωνάκης, επισημαίνουν:
«Η παραγωγή της ντομάτας ανά διαχείριση είχε ως εξής: Η παραγωγή της συμβατικής λίπανσης ήταν 15 Kg ντομάτας ανά φυτό, με κομπόστ 14.3 Kg ντομάτας ανά φυτό, με κοπριά 17.4 Kg τομάτας ανά φυτό και με τον συνδυασμό 70/30, 17.7 Kg ντομάτας ανά φυτό. Το πείραμα αυτό έγινε για δεύτερη χρονιά φέτος και θα συνεχιστεί στα επόμενα χρόνια για να τεκμηριωθεί η υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους λόγω της εφαρμογής συμβατικής λίπανσης, καθώς και η αποτελεσματικότητα των διαφορετικών οργανικών υποστρωμάτων (κομπόστ, κοπριάς) και συνδυασμών τους ως εναλλακτικά λιπάσματα για τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους και της θρέψης των καλλιεργειών. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι:
-Η εναλλακτική λίπανση με κομπόστ και κοπριά μπορεί να αυξήσει την παραγωγή κατά 18% διατηρώντας ταυτόχρονα τη δομή και γονιμότητα του εδάφους.
-Η θρεπτική ικανότητα του κομπόστ της ΔΕΔΙΣΑ είναι υψηλή και ότι ανάλογα με την ποσότητα εφαρμογής καθώς και το είδος της παραγωγής μπορεί ακόμη και να αντικαταστήσει τη συμβατική λίπανση.
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ
Οι ίδιοι υπογραμμίζουν ότι «καθώς η υιοθέτηση βιώσιμων αγροτικών πρακτικών δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού, παράλληλα με τον πειραματικό αγρό πραγματοποιήθηκε πιλοτική μελέτη της στάσης των αγροτών στην υιοθέτηση εναλλακτικών μορφών λίπανσης και διαχείρισης των εδαφών από τη συνεργάτιδα του εργαστηρίου, δρα πολιτικό επιστήμονα, Λήδα Δημητροπούλου. Πραγματοποιήθηκαν τρεις συναντήσεις με αγρότες της περιοχής στον Στύλο, στους Αρμένους και στις Καλύβες, στους οποίους παρουσιάστηκε το πείραμα και από τους οποίους ζητήθηκε να συμπληρώσουν συγκεκριμένα ερωτηματολόγια. Με τη λήξη του πρώτου χρόνου του πειράματος οι αγρότες κλήθηκαν στον πειραματικό αγρό για να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα του πειράματος και να εκφράσουν τη γνώμη τους σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών μορφών λίπανσης που χρησιμοποιήθηκαν. Είναι ενδεικτικό της αποδοχής του πειράματος από την τοπική κοινωνία το γεγονός ότι δέκα αγρότες δέχτηκαν να συμμετέχουν διαθέτοντας τμήμα των καλλιεργειών τους σε πείραμα μεγαλύτερης κλίμακας. Το πείραμα αυτό περιλαμβάνεται σε ερευνητική πρόταση που κατατέθηκε για χρηματοδότηση από την ΕΕ με τη συμμετοχή του Δήμου Αποκορώνου και της Περιφέρειας Κρήτης. Ο κύριος στόχος της πρότασης είναι η πραγματοποίηση επίδειξης σε ευρεία κλίμακα όλων των διαστάσεων που περιλαμβάνει η αειφόρος γεωργική παραγωγή (εναλλακτικά λιπάσματα, βιώσιμη καλλιέργεια, τοποθέτηση προϊόντος στην αγορά, διακυβέρνηση) και η συμμετοχή σημαντικού αριθμού αγροτών που θα λειτουργήσουν ως παράδειγμα προς μίμηση για την υιοθέτηση βιώσιμων αγροτικών πρακτικών στη βάση ενός νέου ήθους και τρόπου λειτουργίας στη διαχείριση των εδαφών σε όλη τη Μεσόγειο.
Ο στόχος της επίδειξης που θέτει το πρόγραμμα θα πραγματοποιηθεί μέσα από δύο ξεχωριστές αλλά αλληλοσυμπληρούμενες στρατηγικές. Η πρώτη στρατηγική αφορά την επίδειξη εναλλακτικών καλλιεργητικών πρακτικών (εναλλακτικά λιπάσματα, βιώσιμες πρακτικές, διάθεση προϊόντος στην αγορά) και η δεύτερη την επίδειξη ενός νέου μοντέλου διακυβέρνησης της διαχείρισης των εδαφών, το οποίο ξεκινάει από την παραγωγική βάση και μπορεί να συμβάλει στην αειφόρο αγροτική ανάπτυξη. Οι δυνητικές επιπτώσεις του προγράμματος στον εργασιακό τομέα στη Μεσόγειο είναι σημαντικές. Το πρόγραμμα παρέχει στους αγρότες την ευκαιρία να λειτουργήσουν στη βάση βιώσιμων επιπέδων ρυθμού ανάπτυξης περιορίζοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δράσεών τους. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα σημαντικό κίνητρο για νέους αγρότες να επιλέξουν τον αγροτικό χώρο ως κύρια επαγγελματική τους δραστηριότητα.
(Χανιώτικα νέα - 7/11/2012)
Link: http://www.haniotika-nea.gr/110335-ntomata-apo-kompost/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου