Στην εποχή του… λύχνου, οδηγεί τη σκέψη δεκάδων νοικοκυριών, το ηλεκτροσόκ με τις αυξημένες τιμές ρεύματος. Είναι φανερό ότι ζούμε μια νέα παγκόσμια κρίση, αυτή τη φορά ενεργειακή, με τα συνήθη “θύματα” να είναι οι καταναλωτές. Και αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις ειδικών, οι αυξήσεις τον Ιανουάριο μπορεί να φτάσοουν και το 200%! Μπροστά σε αυτή την δυσάρεστη πραγματικότητα που απειλεί με φτώχεια δεκάδες νοικοκυριά, επείγει η λήψη μέτρων. Τόσο από το κεντρικό κράτος όσο και από την Αυτοδιοίκηση. Και συγκεκριμένα: 1. Να καταβληθεί προσπάθεια για να διατηρηθούν όσο γίνεται χαμηλότερα οι λογαριασμοί με επιδότηση ποσού από το κράτος. 2. Είναι γνωστό ότι οι λογαριασμοί ρεύματος έχουν σειρά φόρων – χαράτσια και πάγια (ρυθμιζόμενες χρεώσεις, χρεώσεις ΕΡΤ, Δήμου). Αυτοί οι φοροί να μειωθούν. Και αυτό είναι και στο… χέρι των Δήμων να το αποφασίσουν. Θα το τολμήσουν; Γ. ΛΥΒ.
Αναπόσπαστο “κομμάτι” κάθε γειτονιάς στα Χανιά επί σειρά ετών τα περίπτερα. Στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού, που, είχαν κοινωνικό χαρακτήρα καθώς, ως γνωστόν, οι άδειες δίνονταν σε ανθρώπους που ήταν θύματα πολέμου ή σε άτομα με ειδικές ανάγκες ή πολύτεκνους. Ταυτόχρονα, εξυπηρετούσαν και εξυπηρετούν τους κατοίκους ολόκληρων συνοικιών. Μόνο που το ένα μετά το άλλο τα περίπτερα κλείνουν και μαζί τους “κλείνει” και μια ολόκληρη εποχή. Τώρα, στην πόλη τα περίπτερα είναι λιγότερα σε σύγκριση με το παρελθόν καθώς αρκετά έχουν κλείσει τα τελευταία χρόνια. Στο λιμάνι δεν υπάρχουν πλέον περίπτερα. Στην πλατεία 1866 κάποια έκλεισαν. Το ίδιο και στην οδό Κυδωνίας, στην οδό Ανδρέα Παπανδρέου (Ολύμπια) και σε άλλους δρόμους. Οσο όμως “εξαφανίζονται” περίπτερα, είτε επειδή συνταξιοδοτούνται οι ιδιοκτήτες, είτε επειδή δεν ανανεώνονται οι άδειες και μειώνονται από την Αυτοδιοίκηση οι διαθέσιμες θέσεις, τόσο θα χάνεται ένα ακόμα κομμάτι των Χανίων μιας άλλης εποχής…
Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη και έδειξε ότι είναι δύσκολο να βρεθεί συμβατός δότης μοσχεύματος από την υπόλοιπη Ευρώπη για ασθενείς με αιματολογικά νοσήματα (π.χ. λευχαιμία) στο νησί καθώς έχουν μεγάλες διαφορές τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας (γενετικό υλικό – DNA) των κατοίκων της Κρήτης σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες, αναμένεται να επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Η ίδια αυτή έρευνα οδήγησε στο συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία η δημιουργία αποθέματος ομφαλικού αίματος στη Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών Βλαστοκυττάρων Κρήτης καθώς και αύξηση των δοτών μυελού των οστών. Και αυτό δεδομένου ότι οι πιθανότητες ο συμβατός δότης να είναι επίσης κάτοικος του νησιού, είναι πολύ περισσότερες. Τα παραπάνω υπογραμμίζει μιλώντας στα “Χ.ν.”, η καθηγήτρια Αιματολογίας και Διευθύντρια της Αιματολογικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ και υπεύθυνη της Δημόσιας Τράπεζας Ομφαλικών Βλαστοκυττάρων Κρήτης (ΔηΤΟΒ), Ελένη Παπαδάκη. Η κα Παπαδάκη είναι η δημιουργός της ΔηΤΟΒ που εντάσσεται στην Αιματολογική Κλινική του ΠΑΓΝΗ. Οπως μας λέει η ίδια «αυτή η έρευνα διεξήχθη από το προσωπικό της τράπεζας σε συνεργασία με την Περιφέρεια και την 7η Υγειονομική Περιφέρεια και σκοπός της ήταν να δούμε τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας των Κρητικών. Φανταστείτε κάτι αντίστοιχο με τις ομάδες αίματος που, όπως και αν μεταγγιστούμε, πρέπει να πάρουμε αίμα ίδιας ομάδας με εμάς, έτσι και οι μεταμοσχεύσεις στηρίζονται σε αντιγόνα ιστοσυμβατότητας και πρέπει να υπάρχει ομοιότητα του δότη με το λήπτη». Η κα Παπαδάκη πρόσθεσε ότι «έχει παρατηρηθεί σε πληθυσμούς που έχουν συγκεκριμένη γεωγραφική θέση όπως οι χώρες γύρω από τη Μεσόγειο όπου έχουν υπάρξει αναμίξεις πληθυσμών, ότι έχουν ιδιαιτερότητες προς τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας και έτσι εμείς επιλέγοντας ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από τον γενικό πληθυσμό και ελέγχοντας τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας, βρήκαμε ότι απέχουμε πολύ από την ευρωπαική δεξαμενή. Και αυτό μεταφράζεται σε αυτό που βιώνουμε εμείς ως αιματολόγοι στην καθημερινότητα, ότι δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να βρούμε συμβατό δότη για τους Κρητικούς ασθενείς. Επομένως, το μήνυμα μέσα από τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, είναι ότι θα πρέπει όσο μπορούμε να ενισχύουμε την εθνική δεξαμενή, γινόμενοι δότες μυελού και να ενισχύουμε τη δημόσια τράπεζα ομφαλικών βλαστοκυττάρων όπου κανείς δεν χάνει τίποτα γιατί το αίμα που συλλέγεται στις δημόσιες τράπεζες είναι το αίμα που απομένει μετά τη γέννηση του μωρού και είναι ένα βιολογικό απόβλητο, αυτό αν δεν χρησιμοποιηθεί θα το πετάξει η φύση. Τονίζουμε επίσης ότι δεν έχει κανένα νόημα η φύλαξη στις ιδιωτικές τράπεζες, ουδέποτε πρόκειται να χρησιμοποιηθεί αίμα που φυλάσσεται για ιδιωτική χρήση στο ίδιο το άτομο γιατί ποτέ στις λευχαιμίες δεν μεταμοσχεύουμε από το ίδιο το άτομο. Επομένως, πρέπει να αυξήσουμε την εθνική μας δεξαμενή σε δότες μυελού και μονάδας ομφαλικού αίματος». Τώρα σχεδιάζεται η επέκταση της έρευνας σε όλη την Ελλάδα. Η κα Παπαδάκη εξήγησε: «Την έρευνα τη ξεκινήσαμε από την Κρήτη και είμαι στην ευχάριστη θέση να πω ότι πήραμε και ένα ανταγωνιστικό πρόγραμμα από το υπουργείο σε αυτά που προκηρύσσει για τους ερευνητές και τώρα θα γίνει αντίστοιχη μελέτη και στον πληθυσμό της Ελλάδας. Θα συνεργαστούμε ως προς αυτό και με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων και με τις δύο άλλες δημόσιες τράπεζες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης». Απαντώντας σε ερώτηση για το πόσο αναμενόμενα ήταν τα αποτελέσματα στην Κρήτη και τι σημαίνουν για τους ασθενείς, σημείωσε: «Η Κρήτη έχει ιδιαίτερη θέση και στο γεωγραφικό χάρτη της Ελλάδας και ως περιοχή της Μεσογείου με ιδιαιτερότητες. Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν υπάρξει για παράδειγμα στο Ισραήλ η γεωγραφική θέση του οποίου είναι αντίστοιχη. Τα περιμέναμε αυτά τα αποτελέσματα. Οταν έχουμε ένα άρρωστο και πρέπει να το μεταμοσχεύσουμε και ψάχνουμε δότη, ξεκινάμε από την οικογένεια, μήπως έχει ένα συμβατό αδελφό ή αδελφή. Αν έχει, κάτι που μπορεί να συμβεί στο 30% των περιπτώσεων, όλα καλά για τον άρρωστό μας. Αν όμως δεν έχει τότε απευθυνόμαστε στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων ο οποίος συνδέεται με όλους τους οργανισμούς μεταμοσχεύσεων του κόσμου και ψάχνει να βρει σε ποια περιοχή του κόσμου υπάρχει ένας άνθρωπος όμοιος με τον άρρωστό μας ως προς τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητος. Οι ιδιαιτερότητες που βρήκαμε δείχνουν ότι δεν ταιριάζουμε με τους δότες που έχουν καταγραφεί στην ευρωπαϊκή δεξαμενή. Επομένως έχουμε μικρή πιθανότητα σε σχέση με άλλους λαούς της Ευρώπης στην εύρεση μοσχευμάτων: για παράδειγμα στην Κεντρική Ευρώπη βρίσκουν ευκολότερα ενώ εμείς, κυρίως λόγω της γεωγραφικής μας θέσης έχουμε αυτή την ιδιαιτερότητα. Οι μεταμοσχεύσεις δεν στηρίζονται μόνο στην ομάδα αίματος, στις μεταμοσχεύσεις έχουμε ένα αντίστοιχο σύστημα με τις ομάδες αίματος που στηρίζεται στο DNΑ, απλά είναι πολύ περισσότερο πολύπλοκο».
Μέρες γιορτινές, μέρες χαράς, οι επόμενες μέρες, αλλά όχι για όλους. Οχι τόσο για τους “αόρατους” αυτού του κόσμου, τους άστεγους και απόρους, οι οποίοι δυσκολεύονται να αγοράσουν τα προς το ζην. Μέρες γιορτινές και οι πόλεις φοράνε τα… καλά τους. Χρώματα και στολίδια τις κοσμούν. Πίσω, όμως, από τα στολίδια, βρίσκεται η “αόρατη” πόλη. Τη βλέπεις μόνο στα συσσίτια και τα κοινωνικά παντοπωλεία. Τη βλέπεις σε κοινωνικές δομές που είναι κοντά στους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, όχι μόνο κατά την περίοδο των γιορτών, αλλά όλες τις μέρες του χρόνου. Οπως μαθαίνω, η Συλλογική Κουζίνα Αλληλεγγύης, μαγειρεύει κάθε Κυριακή πάνω από 100 μερίδες φαγητού για τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Μέρες γιορτινές και οι Δήμοι θέλουν να εντυπωσιάσουν με τον χριστουγεννιάτικο στολισμό. Και ο στολισμός των Χανίων, ειδικά στο λιμάνι, έχει τη δική του αίγλη. Αλλά και εδώ τα, κατά τη γνώμη μου, περιττά εξοδα είναι γεγονός. Είδα το δέντρο στην πλατεία στο Γυαλί Τζαμί. Δέντρο χριστουγεννιάτικο αξίας 30.000 ευρώ. Αλλά δεν θα ήταν προτιμότερο αυτά τα 30.000 ευρώ να τα διέθετε ο Δήμος για τρόφιμα – φαγητό σε απόρους που δεν είναι λίγοι στα Χανιά; Ρητορικό φυσικά το ερώτημα. Προφανώς τόσα χρήματα αν διατίθεντο για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη, αντί για δέντρο που έτσι και αλλιώς υπήρχε ή θα μπορούσε να βρεθεί ένα πιο φτηνό, θα ήταν το πιο σημαντικό “δώρο” των Χριστουγέννων. Μέρες γιορτινές και η σκέψη βρίσκεται όχι μόνο στα στολίδια αλλά και, κυρίως, στους ανθρώπους. Εκείνους τους ανθρώπους στη θέση των οποίων μπορεί να βρεθεί ο καθένας από εμάς. Μέρες γιορτινές αλλά και μέρες… περισυλλογής και ανατρέχω σε ένα διαχρονικότατο κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι από “Τα Σχόλια του Τρίτου” που μεταδόθηκε την Κυριακή 24 Δεκεμβρίου 1978 και δημοσιεύτηκε αργότερα στην ανθολογία “Τα σχόλια του Τρίτου” (Εκδόσεις Εξάντας). «Ούτε για τα παιδιά, δεν έμειναν τα σύμβολα ανέγγιχτα. Κι αυτά ακόμη προσπαθούν να ονειρεύονται μέσα από τις εφιαλτικές ειδικές εκπομπές της τηλεόρασης, κι από ένα σπίτι που τις μέρες αυτές, δεν έχει να προσθέσει κανένα αληθινό αγαθό, ούτε υποδομή για μια γενναία ονειροπόληση -ονειροπόληση ενός κόσμου ιδανικού, που να τον κυβερνάει ο Χριστός και οι Άγιοι του, με αρχηγό τον Αη Βασίλη. Ιδιαίτερα στον τόπο μας, τα Χριστούγεννα γίνανε μέρες συναλλαγής και αυτοϊκανοποίησης. Ευκαιρία για μια ευρωπαϊκή παράσταση…».
Ηταν πριν 31 χρόνια όταν, μαθητής ακόμα, επισκέφτηκα πρώτη φορά τα “Χανιώτικα νέα”. Οχι με άδεια χέρια. Αλλά με ένα κείμενο για εκδηλώσεις του σχολείου μου, του Λυκείου Κολυμπαρίου. Ενα κείμενο σε μορφή ρεπορτάζ, ζητώντας να δημοσιευτεί. Αλλωστε, από τότε ήθελα να ακολουθήσω τον δρόμο της δημοσιογράφιας. Ετσι, απευθύνθηκα στον ιδρυτή της εφημερίδας, Γιάννη Γαρεδάκη, ο οποίος από την πρώτη στιγμή στήριξε την επιθυμία μου. Οχι μόνο δημοσίευσε το κείμενό μου, αλλά με παρότρυνε να γράφω όποτε θέλω. Και λίγο καιρό μετά, απέκτησα μια καθημερινή στήλη με τίτλο: “Τηλεοπτικά – Ραδιοφωνικά Σποτ”. Ηταν η εποχή που ξεκινούσε η ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση και στα Χανιά και η στήλη κάλυπτε την ενημέρωση σε ό,τι αφορά αυτό το κομμάτι των ΜΜΕ. Ακόμα και ως φαντάρος αλλά και ως σπουδαστής στην συνέχεια στην Αθήνα, διατήρησα την επαφή με τα “Χανιώτικα νέα”. Εστελνα πού και πού κείμενα και ρεπορτάζ και όχι μόνο δημοσιεύονταν αλλά ελάμβανα και αμοιβή για τη συνεργασία μου. Οταν επέστρεψα στα Χανιά, το καλοκαίρι του 1996 αμέσως “έπιασα δουλειά” στα “Χανιώτικα νέα” στα οποία πάγια αρχή ήταν και είναι η έγκυρη - υπεύθυνη ενημέρωση και φυσικά η κριτική ματιά στα κακώς κείμενα του τόπου με γνώμονα την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος. 31 χρόνια μετά, ως δημοσιογράφος αυτής της εφημερίδας, οφείλω πολλά στον ιδρυτή της. Διότι αν δεν είχα γνωρίσει τον Γιάννη Γαρεδάκη, που με είχε στηρίξει χωρίς να με γνωρίζει από πριν, δεν θα είχα γίνει ποτέ δημοσιογράφος με τα “Χανιώτικα νέα” να αποτελούν το δεύτερο σπίτι μου.= Ακόμα και τώρα ο Γιάννης Γαρεδάκης -δάσκαλος για εμένα στη δημοσιογραφία- θυμάται ότι ήμουν με… κοντά παντελονάκια, σαν παιδί, στο ξεκίνημά μου. 31 χρόνια μετά νιώθω περήφανος που εργάζομαι σε αυτή την εφημερίδα η οποία πάντα διατηρεί μια έντιμη σχέση με τον αναγνώστη. 31 χρόνια μετά, γέμισα αναμνήσεις και θέλησα να μοιραστώ - μολονότι σπανίως γράφω προσωπικά κείμενα – την ιστορία μου αυτη. Να γράψω για την εφημερίδα στην οποία γράφω… ΥΓ.: Στην πλατφόρμα της ΕΡΤFlix εχουν ανέβει οι πρόσφατες εκπομπές της σειράς: “Μονόγραμμα”, αφιερωμένες στον Γιάννη Γαρεδάκη. Η μία εκπομπή επικεντρώνεται στα “Χανιώτικα νέα” και η άλλη στο “Μουσείο Τυπογραφίας” που αποτελεί “παιδί” των “Χανιώτικων νέων”. Αξίζει ο αναγνώστης να δει τις εκπομπές, αν δεν τις είχε δει στην πρώτη προβολή τους στην ΕΡΤ2. Ετσι, θα γνωρίσει έναν από τους τελευταίους παραδοσιακούς εκδότες που ξεκίνησε από μια φτωχή οικογένεια από τα Ρούστικα και μετά από σκληρή δουλειά κατάφερε να δημιουργήσει και να προσφέρει, που υπηρέτησε τη δημοσιογραφία όπως πρέπει να είναι, που εννοούσε και εννοεί να λειτουργεί υπέρ της πολυφωνίας, της πραγματικής ενημέρωσης αλλά και να μάχεται μέσα από την εφημερίδα για το καλό των Χανίων. Που αφιέρωσε όλη τη ζωή του στον Τύπο. Που δημιούργησε το Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου αλλά και το Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη μέσα στο οποίο συντελείται για τον επισκέπτη ένα μοναδικό ταξίδι στον μαγευτικό κόσμο της τέχνης που άλλαξε τον κόσμο, της τυπογραφίας και μάλιστα ήταν υποψήφιο για ευρωπαικό μουσείο της χρονιάς. Η σειρά βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ertflix.gr/series/ser.3448-monogramma?fbclid=IwAR3aKbs7AZv7QX-IJHCuC9oqKul4PwD_gmJ7sY7CC8Fj3sQeeo6sAUe8k-k
Η έναρξη της σχολικής χρονιάς, μοιραία αναδεικνύει τα προβλήματα της εκπαίδευσης που κρατάνε… χρόνια. Αλλά και το ίδιο το ζήτημα της Παιδείας. Άλλο, φυσικά, εκπαίδευση και άλλο η Παιδεία. Τα σχολεία κατά κανόνα παρέχουν εκπαίδευση που πιστοποιείται με πτυχία και, κατά μία έννοια, οδηγούν ή θα έπρεπε να οδηγούν στην Παιδεία του εκάστοτε ατόμου. Η εκπαίδευση σου παρέχει γνώσεις, η Παιδεία σου “μαθαίνει” να σέβεσαι και να είσαι δίκαιος Αυτό που δεν εννοεί να σταματήσει στη χώρα μας, είναι οι αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Κάθε υπουργός θέλει να αφήσει το δικό του αποτύπωμα στην εκπαίδευση μέσα από τη δική του μεταρρύθμιση. Και σχεδόν κάθε χρόνο ανακοινώνονται αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα. Ζητούμενο είναι να διαμορφωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα -έστω στα πρότυπα πετυχημένων συστημάτων άλλων ευρωπαϊκών χωρών- κατά τρόπο που δεν θα προκαλεί άγχος και στρες στα παιδιά αλλά θα τα βοηθήσει στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας και θα τα κάνει να αγαπήσουν τη γνώση και την Παιδεία. Και εδώ είναι σημαντικός και ο ρόλος των εκπαιδευτικών. Κάποτε, θα έπρεπε οι πολιτικές δυνάμεις να συμφωνήσουν στοιχειωδώς σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα υπηρετεί την νεολαία, τη γνώση, την Παιδεία και θα έχει στραμμένο το… βλέμμα στο μέλλον. Αλλά και που θα ανοίγει δρόμους επαγγελματικής αποκατάστασης από τη μια και ελεύθερης σκέψης από την άλλη. Θα οδηγεί, δηλαδή, στην Παιδεία. Πράγμα δύσκολο θα πει, ίσως, κάποιος αναγνώστης. Γιατί, όπως είχε πει και ο Μάνος Χατζιδάκις, σε ένα από τα σχόλιά του στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (καταγεγραμμένο στο βιβλίο: “Τα σχόλια του Τρίτου” με τίτλο: «Οι νεολαίοι του σήμερα και το αυγό»): «Και πρώτα απ’ όλα τι εννοούμε λέγοντας παιδεία; Την πληροφορία, την τεχνική, το δίπλωμα εξειδίκευσης που εξασφαλίζει γάμο, αυτοκίνητο κι ακίνητο, με πληρωμή την πλήρη υποταγή του εξασφαλισθέντος ή την πνευματική και ψυχική διάπλαση ενός ελεύθερου ανθρώπου, με τεχνική αναθεώρησης κι ονειρικής δομής, με αγωνία απελευθέρωσης και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τ’ άστρα; Αυτή τη δεύτερη παιδεία την αποσιωπούν και δεν την δίνουν δωρεάν. Γιατί δεν συντηρεί και δεν υπηρετεί συστήματα. Αντίθετα, τα ελέγχει, τα αναθεωρεί και τ’ αποδυναμώνει».
Αν κάνετε το μπάνιο σας σε κάποια παραλία της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων δεν αποκλείεται, ξαφνικά, να αντικρίσετε μια φώκια! Τα Χανιά αποτελούν ένα από τα… καταφύγια για τις φώκιες της Ελλάδας. Έτσι, πρόσφατα μια φώκια εμφανίστηκε σε δύο παραλίες. Πρώτα στον Κάτω Σταλό και λίγες μέρες μετά στον Καλαθά. Ηταν η ίδια φώκια που συνέχισε το ταξίδι της σε θάλασσες και παραλίες. Δεν είναι, φυσικά, η μοναδική.
Φώκιες έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν, σε παραλίες της Κρήτης: στην Κίσσαμο αλλά και στα νότια του Νομού Χανίων.
Συνήθως βγαίνουν από τη θάλασσα όταν είναι η περίοδος που αλλάζουν τρίχωμα ή για να… κοιμηθούν. Τότε, παραμένουν στην παραλία και οι λουόμενοι μπορεί να τις αντικρίσουν. Αυτό έγινε και με τη φώκια στον Σταλό, για την οποία ενδιαφέρθηκε η Εταιρεία για τη Μελέτη και την Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας MOM, η οποία έχει καταγράψει 50 καταφύγια φώκιας στην Κρήτη! Οπως λέει στις “Διαδρομές” η βιολόγος της ΜΟΜ, Στέλλα Αδαμαντοπούλου, «η φώκια που παρατηρήθηκε στην Κρήτη είναι μια μεσογειακή φώκια, μια “Μονάχους Μονάχους”. Είναι και το μοναδικό είδος φώκιας που υπάρχει στη Μεσόγειο. Το είδος βρίσκεται σε όλη την Ελλάδα, οπότε υπάρχει και στην Κρήτη». Σύμφωνα με την κα Αδαμαντοπούλου, ο πληθυσμός της φωκιάς «έχει παρουσιάσει μια ανάκαμψη τα τελευταία χρόνια και αυτό φυσικά έχει αντίκτυπο στην πιο συχνή εμφάνισή της σε όλες τις ακτές της Ελλάδας». Για τη φώκια που εμφανίστηκε στα Χανιά, η βιολόγος της ΜΟΜ σημειώνει ότι «είναι θηλυκιά σε μεγάλη ηλικία, όπως φαίνεται από τα δόντια της. Πριν από 10 μέρες που εμφανίστηκε για πρώτη φορά, ήταν στη διαδικασία που αλλάζουν τρίχωμα, οπότε όταν συμβαίνει αυτό, θέλουν να είναι έξω και να είναι στεγνές. Έτσι, ήταν για περίπου μία εβδομάδα στην παραλία στον Κάτω Στάλο. Εκεί σε συνεργασία με την κτηνίατρο, Μαρία Καμπουράκη, της παρασχέθηκε μια αντιβίωση, για να τη βοηθήσει να αισθανθεί καλύτερα και αφού ολοκλήρωσε την αλλαγή του τριχώματος, έφυγε. Μετά, ξαναεμφανίστηκε στην παραλία του Καλαθά». Η κα Αδαμαντοπούλου επισημαίνει ότι «είναι σημαντικό να ξέρει ο κόσμος ότι οι φώκιες βγαίνουν έξω και κοιμούνται. Δεν είναι σαν τα δελφίνια που πρέπει να είναι μέσα στο νερό. Οπότε όταν είναι έξω, καλό είναι να μην τις βρέχουμε, να μην προσπαθούμε να γυρίσουμε τα ζώα πίσω στη θάλασσα, να μην προσπαθούμε να τα ταΐσουμε και να κρατάμε και τα κατοικίδιά μας μακριά, γιατί πολλές φορές μεταδίδει το ένα ζώο στο άλλο κάποιες ασθένειες. Απλώς, δηλαδή κρατάμε τις αποστάσεις, τις θαυμάζουμε, τις φωτογραφίζουμε και τις αφήνουμε ήσυχες τις φώκιες». Η ίδια θυμάται ότι «παλαιότερα είχαν εμφανιστεί φώκιες και στα νότια του Νομού Χανίων και στην Κίσσαμο», για να διαπιστώσει ότι «το τελευταίο διάστημα οι εμφανίσεις αυξάνονται και αυτό μπορεί να συμβαίνει, επειδή και ο κόσμος είναι πιο ευαισθητοποιημένος και ενημερώνει». Οι φώκιες που ζουν στην Ελλάδα, όπως σημειώνει η κα Αδαμαντοπούλου, «κάνουν μετακινήσεις από μέρος σε μέρος. Γεννάνε μέσα σε σπηλιές». «Πέρυσι ολοκληρώσαμε την καταγραφή των καταφυγίων, Στην Κρήτη έχουν καταγραφεί 50 καταφύγια φώκιας. Από αυτά τα 10 περίπου είναι κατάλληλα για αναπαραγωγή. Εχουν καταγραφεί και γεννήσεις», συμπληρώνει. Η ΚΡΗΤΗ ΦΙΛΟΞΕΝΕΙ ΜΟΝΙΜΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ Η κτηνίατρος, Μαρία Καμπουράκη, σημειώνει στις “Διαδρομές” ότι «οι φώκιες δραστηριοποιούνται όσον αφορά στις γεννήσεις και στην ξεκούραση τους σε θαλάσσια σπήλαια. Συγκεκριμένα, για τις γεννήσεις οι θηλυκές φώκιες επιλέγουν σπήλαια με πρόσβαση από τη θάλασσα, όπου μέσα έχουν ένα στεγνό κομμάτι – παραλία ή βραχώδη πλάκα, για να γεννήσουν και να θηλάσουν τα μικρά τους για τέσσερις περίπου μήνες. Συνήθως, οι θηλυκές επιλέγουν τα ίδια σπήλαια, τα οποία τις βολεύουν, αλλά δεν είναι αυτό που λέμε φωλιά, είναι μέρος που επιλέγουν, γιατί έχει συγκεκριμένο προφίλ που τις βολεύει για να γεννήσουν (χώρος, προστασία σπηλαίου από καιρό, απομακρυσμένο και ήσυχο). Ο λόγος που μπορεί να αλλάξει μέρος μια φώκια είναι γιατί μπορεί να βρήκε κάτι καλύτερο, να μην της αρέσει το σπήλαιο που είχε επιλέξει πρώτα για κάποιο λόγο ή να τη διώξουν και νεότερες φώκιες, οι οποίες προλαβαίνουν το συγκεκριμένο σπήλαιο. Ο λόγος που μπορεί να γίνει αυτό είναι γιατί υπάρχει μια ανοδική τάση στον πληθυσμό και υπάρχει πλέον μια κάποια προσπάθεια να καταληφθεί ένα κατάλληλο σπήλαιο. Δεν ζουν σε κοπάδια με την κλασική έννοια του κοπαδιού. Αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και κοινωνικοποιούνται και σε μεγάλες σπηλιές ξεκούρασης, όπου πηγαίνουν φώκιες, για να ξεκουραστούν από το βραδινό κυνήγι τους. Έχουμε πιάσει στις υπέρυθρες κάμερες που βάζουμε σε μερικές σπηλιές για την παρακολούθηση του πληθυσμού ακόμα και 9 φώκιες μαζί. Αυτές δεν αποτελούν κοπάδι, αλλά ας πούμε αποδέχεται η μία την παρουσία της άλλης χάρη της αποτελεσματικής ξεκούρασης που προσφέρεται. Από αναφορές αυτά τα χρόνια, έχουμε βρει πως το νησί φιλοξενεί ένα μικρό μόνιμο πληθυσμό μεσογειακής φώκιας με λίγες γεννήσεις. Σαφώς δεν είναι λίγες, αλλά σε σχέση με το μέγεθος της Κρήτης λέμε πως ναι δεν υπάρχει μεγάλος πληθυσμός (αναλογικά πάντα). Πλέον έχουμε χαρτογραφήσει πάνω από το 85% της ακτογραμμής της χώρας, όπως επίσης έχουμε χαρτογραφήσει σπήλαια. Σε ορισμένες περιπτώσεις βάζουμε και κάμερες, για να ελέγχουμε τον αναπαραγωγικό πληθυσμό. Χαρακτηριστικό στην Κρήτη, μάλιστα, αποτελεί η φώκια μάνα, η οποία για δύο συνεχόμενες χρονιές έχει γεννήσει σχεδόν σε ανοιχτή παραλία στη Σητεία. Κάτι που έχουν σταματήσει να κάνουν εδώ και πάρα πολλά χρόνια οι φώκιες (υπάρχουν αναφορές από Όμηρο, Αριστοτέλη και άλλους αρχαίους ότι η μεσογειακή φώκια ζούσε και αναπαραγόταν σε παραλίες. Αλλά με την τουριστική ανάπτυξη και το μεθοδευμένο κυνήγι, από παλιότερα -από τα ρωμαϊκά χρόνια- άρχισε να φθίνει και να φεύγει από τις παραλίες και να προσαρμόζεται στα θαλάσσια σπήλαια πλέον». Η κα Καμπουράκη αναφέρει επίσης ότι «όσον αφορά στο τι πρέπει να κάνει κάποιος, αν δει φωκια που παραμένει σε παραλία, υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες: Καταρχάς ειδοποιεί τη Mom. Έτσι θα λειτουργήσει ένα ολόκληρο κύκλωμα ειδικών και εκπαιδευμένων ανθρώπων. Δεν πλησιάζουμε, δεν την ακουμπάμε. Οι φωκιες δαγκώνουν, είναι ας πούμε σαν αρκούδες. Δεν τη βρέχουμε, και δεν τη σκεπάζουμε με πετσέτες με νερό. Δεν είναι δελφίνι! Δεν τη γυρνάμε στη θάλασσα. Αν χρειαστεί, ο εξειδικευμένος κτηνιατρος θα δώσει θεραπεία και μετά από αυτό ελπίζουμε να γυρίσει μόνη της. Σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί η μεταφορά της σε κέντρα αποκατάστασης. Δεν της πετάμε φως με φακό ή με φλας. Σεβόμαστε τη φύση και τα πλάσματα της. Παρατηρούμε από απόσταση τις εξελίξεις χωρίς να προκαλούμε στρες». ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΕΛΚΕΘΕ Η βάση δεδομένων για την άγρια θαλάσσια ζωή και τους εκβρασμούς σε ακτές, διατηρείται στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Η ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ, Ασπασία Στεργιώτη, μας λέει ότι η βάση δεδομένων ενημερώνεται με τα στοιχεία που δέχεται το ΕΛΚΕΘΕ «από τα κατά τόπους Λιμεναρχεία ανά την Ελλάδα για τους εκβρασμούς της άγριας θαλάσσιας ζωής (χελώνες, θαλάσσια θηλαστικά, δελφίνια, φώκιες κ.λπ.). Αυτά τα στοιχεία αναλύονται. Την πληροφορία την έχει ταυτόχρονα και η ΜΟΜ. Το ΕΛΚΕΘΕ σαν δημόσιος φορέας είναι το αρμόδιο Κέντρο για να διατηρήσει αυτή τη βάση».
«Η πιο σπάνια στον κόσμο»
Η «δική» μας μεσογειακή φώκια Monachus monachus είναι και η πιο σπάνια φώκια στον κόσμο, σύμφωνα με τη ΜΟm. Οπως αναφέρουν τα μέλη της ΜΟm, στον ιστότοπο της εταιρείας, οι πρώτες φώκιες εμφανίστηκαν περίπου πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Οι πρόγονοι των φωκών, πριν εξελιχθούν σε ζώα της θάλασσας, ζούσαν στην ξηρά και ήταν τετράποδοι και σαρκοφάγοι. Για τον λόγο αυτό, οι φώκιες συγγενεύουν με ορισμένα χερσαία σαρκοφάγα, όπως οι αρκούδες! Σήμερα οι φώκιες ανήκουν στην ταξονομική κλάση των πτερυγιόποδων (Pinnipedia). Τα ζώα αυτά, όπως δηλώνει και το όνομά τους, έχουν στη θέση των άκρων τους πτερύγια, τα οποία είναι κατάλληλα διαμορφωμένα για τις ανάγκες της υδρόβιας ζωής τους. Η κλάση των πτερυγιόποδων περιλαμβάνει 33 διαφορετικά είδη ζώων, τα οποία χωρίζονται σε 3 οικογένειες: • Στις Οδοβαινίδες (Odobenidae), τις μοναδικές φώκιες που έχουν χαυλιόδοντες. Στην κατηγορία αυτή υπάρχει μόνο ένα είδος, ο οδόβενος, γνωστός και ως θαλάσσιος ίππος. • Στις Ωταρίδες (Otaridae), τις μοναδικές φώκιες που έχουν εξωτερικό λοβό αυτιού. Επίσης, έχουν μεγάλα και ευέλικτα μπροστινά πτερύγια που τους δίνουν τη δυνατότητα να στηρίζονται επάνω τους και να κινούνται εύκολα και γρήγορα, τόσο στη στεριά, όσο και μέσα στη θάλασσα. Στις ωταρίδες περιλαμβάνονται οι γουνοφόρες φώκιες και τα θαλάσσια λιοντάρια. • Στις Φωκίδες (Phocidae), όπως η μεσογειακή φώκια και ο θαλάσσιος ελέφαντας. Οι φώκιες αυτές δεν έχουν εξωτερικά αυτιά, ενώ τα δύο πίσω τους πτερύγια εκτείνονται στην προέκταση του σώματός τους, κάνοντας τις πιο δυσκίνητες στη στεριά, όπου κινούνται έρποντας. Η μεσογειακή φώκια υπόκειται σε ιδιαίτερα αυστηρό καθεστώς προστασίας από την εθνική µας νομοθεσία.
Στην Ελλάδα ο μισός πληθυσμός της Μεσογειακής Φώκιας
Σύμφωνα με τη ΜΟΜ, «η Ελλάδα είναι μια χώρα, με μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο ιδιαιτερότητα στη γεωγραφία της. Παρότι μικρή σε έκταση, η χώρα μας διαθέτει μια τεράστια ακτογραμμή που φθάνει σε μήκος τα 16.000 χιλιόμετρα. Το μέγεθος αυτό μοιάζει ακόμα πιο εντυπωσιακό, αν αναλογιστούμε ότι αντιστοιχεί στο μισό του μήκους της ακτογραμμής της Αφρικής! Ταυτόχρονα, η Ελλάδα διαθέτει 4.000 περίπου νησιά και νησίδες. Τα παραπάνω σε συνδυασμό και με τον μεγάλο αριθμό θαλάσσιων σπηλαίων που υπάρχουν στις ακτές της χώρας, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό το γιατί στην Ελλάδα βρίσκει καταφύγιο ο μισός περίπου παγκόσμιος πληθυσμός μεσογειακής φώκιας. Η πλήρης χαρτογράφηση όλων των σημαντικών περιοχών αναπαραγωγής του είδους στην Ελλάδα, είναι ένα έργο προτεραιότητας για την αποτελεσματική διαχείριση και προστασία του είδους. Παράλληλα, και εξαιτίας των παραπάνω μεγεθών είναι ένα έργο δύσκολο και απαιτητικό τόσο σε χρόνο, όσο και σε οικονομικούς πόρους. Οι ερευνητές της MOm έχουν εξετάσει λεπτομερώς μέχρι σήμερα περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής ακτογραμμής της χώρας. Στόχος είναι να ολοκληρώσουν την καταγραφή αυτή μέσα στην επόμενη δεκαετία. Από πληροφορίες που ήδη διαθέτουν, προβλέπουν την ανακάλυψη και άλλων σημαντικών περιοχών για το είδος στην Ελλάδα». Η MOm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας, είναι ελληνική, μη κυβερνητική, περιβαλλοντική οργάνωση, η οποία ιδρύθηκε το 1988. Η MOm δραστηριοποιείται για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη του παράκτιου και θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος της Ελλάδας μέσα από την προστασία της μεσογειακής φώκιας. Η ιστοσελίδα της Mom είναι: https://el.mom.gr/ (Χανιώτικα νέα - Διαδρομές - 14/8/2021)
Στην εποχή της ταχύτητας, της κατανάλωσης και του άγχους, θραύση κάνουν οι λογής καταχρήσεις. Μάλιστα, στην περίοδο της καραντίνας αυξήθηκαν οι χρήστες αλκοόλ αλλά και ηλεκτρονικού τζόγου καθώς και οι εξαρτημένοι από το διαδίκτυο. Αυτό αναφέρθηκε στο περιθώριο της εκδήλωσης στο ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ στα Χανιά, το οποίο παρέχει υποστήριξη σε 200 ανθρώπους. Αλλά και οι άλλες κοινωνικές δομές της πόλης, όπως το Πρόγραμμα Προαγωγής Βοήθειας, στηρίζουν ανθρώπους με προβλήματα εξάρτησης από παράνομες ή νόμιμες ουσίες. Αυτό από μόνο του καθιστά απαραίτητη τη συνεχή στήριξη όλων των κοινωνικών αυτών δομών από την Αυτοδιοίκηση αλλά και το κεντρικό κράτος, καθώς το έργο που επιτελούν είναι πολύτιμο. Παράλληλα, για μια ακόμη φορά από το ΕΣΥΝ στα Χανιά τέθηκε το αίτημα δημιουργίας στεγνού προγράμματος απεξάρτησης στα Χανιά. Ενα αίτημα που περιμένει και αυτό την υλοποίησή του.
Έφυγε από τη ζωή ένας πολιτογραφημένος Χανιώτης, ο Βρετανός Κλιφ Κούκ με σημαντική δράση σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οικολογίας, ο οποίος είχε κάνει τα Χανιά δεύτερη πατρίδα του. Ο Κλιφ Κουκ ζούσε στο Ακρωτήρι όπου είχε εγκατασταθεί εδώ και χρόνια. Υπήρξε μέλος της τοπικής ομάδας της οργάνωσης: “Διεθνής Αμνηστία” και συμμετείχε σε δράσεις της για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον πλανήτη. Παράλληλα, πολλές φορές βρέθηκε στην πρώτη γραμμή για τα δικαιώματα προσφύγων στα Χανιά. Επιπλέον, είχε δραστηριοποιηθεί σε περιβαλλοντικά ζητήματα και ήταν μεταξύ των συντελεστών ντοκιμαντέρ ενάντια στην επένδυση γκολφ στο Κάβο Σίδερο της Σητείας.
Ο ίδιος μαζί με τον Τζορτζ Λάντερς και τον Κωνσταντίνο Φίσερ είχαν ξεκινήσει μια εκστρατεία πριν από 20 χρόνια για τον εντοπισμό των Χανιωτών σκλάβων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης προκειμένου να τους βοηθήσουν να συμπληρώσουν τα απαραίτητα έγγραφα προς την Αυστριακή κυβέρνηση όταν η τελευταία ανακοίνωσε ότι θα έδινε κάποιες αποζημιώσεις για τα όσα πέρασαν κατά τη διάρκεια της κράτησης τους.
Όπως θυμάται ο Τζορτζ Λάντερς «πριν από είκοσι χρόνια, όταν η Αυστριακή κυβέρνηση προσέφερε αποζημιώσεις σε άτομα που ήταν σκλάβοι ως φυλακισμένοι σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο Cliff με ειδοποίησε για την παρουσία ορισμένων στην περιοχή των Χανίων. Στρατολόγησε επίσης μια φίλη, την Ειρήνη Μουντάκη, για να τον βοηθήσει, τον Κωνσταντίνο Φίσερ και με τη συνδρομή μου βοηθήσαμε αυτούς τους επιζώντες να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Ο Cliff ήταν ένα δημιουργικό άτομο, με δημοσιευμένα ποιήματα, έναν τοπικό λογοτεχνικό κύκλο και μια εντυπωσιακή γνώση της ελληνικής γλώσσας και μεγάλες ικανότητες ως μεταφραστής. Ήταν επίσης ευγενικός άνθρωπος». Ο Cliff αγαπούσε την Κρήτη και τους ανθρώπους της. Ως πεζοπόρος και ποδηλάτης κάλυψε μεγάλες αποστάσεις για να εξερευνήσει το νησί και νοιαζόταν ειλικρινά για την προστασία του περιβάλλοντός του. Η κηδεία του Κλιφ Κουκ θα γίνει σήμερα Τετάρτη στις 12 μ. από τον Ι.Ν. του Αγίου Παύλου στον Παζινό Ακρωτηρίου όπου θα ψαλεί η νεκρώσιμος ακολουθία και θα τα ταφεί. Η σορός θα βρίσκεται στον Ι.Ν. στις 11 π.μ. Οπως λέει ο Τζορτ Λάντερς, είναι «μια μεγάλη απώλεια – ο κόσμος χρειάζεται περισσότερους Κλιφ».
Συχνά καταγράφονται περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς από νεαρούς και, μάλιστα, από ανήλικους. Οχι μόνο στην Κρήτη αλλά σε όλη τη χώρα. Την περασμένη Τετάρτη ανακοινώθηκε από την Αστυνομία η σύλληψη ανηλίκων στην Αττική που λήστευαν άλλους ανήλικους. Τον περασμένο Ιανουάριο έγινε γνωστή η σύλληψη ανηλίκων σε περιοχή της Κρήτης για διάρρηξη σε διαμέρισμα. Προ ημερών, όπως έγινε χθες γνωστό, άγνωστοι “τρύπησαν” τα λάστιχα αυτοκινήτου εκπαιδευτικού σε περιοχή του Ν. Χανίων. Πίσω, όμως, από κάθε παραβατική συμπεριφορά νέων ανθρώπων, κρύβονται γεγονότα και αιτίες. Μια συμπεριφορά που επιτείνεται, με αφορμή την οικονομική και, κυρίως, κοινωνική κρίσηΕνα πρόβλημα που αν δεν “γιατρευτεί” και δεν συνετιστούν οι σημερινοί παραβάτες, οι ίδιοι στο μέλλον μπορεί να επαναλάβουν μια συμπεριφορά επικίνδυνη για τρίτους αλλά και για τους εαυτούς τους. Το ερώτημα είναι: Τι μπορεί να κάνει η οικογένεια, αλλά και το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα; Επίσης, τι ρόλο μπορεί να παίξει το κράτος; Εδώ, λοιπόν, αξίζει να επισημάνουμε ότι σημαντικό ρόλο στην στήριξη ανηλίκων έχει επιτελέσει η Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων Νομού Χανίων. Ωστόσο, μια ενδιαφέρουσα συνάντηση που είχε γίνει στα Χανιά τον Απρίλιο του 2011, μάλλον έμεινε απλά στα συμπεράσματα και όχι σε πράξεις. Θυμίζουμε ότι τότε, στελέχη του νεοσύστατου Κεντρικού Συμβουλίου για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Θυματοποίησης και της Εγκληματικότητας Ανηλίκων (ΚΕΣΑΘΕΑ), που υπάγεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, είχαν συναντηθεί με τοπικούς φορείς στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Χανίων, προκειμένου να ενημερώσουν για το Δίκτυο “Ορέστης” και να υπάρξει συντονισμός των δράσεων για την καταπολέμηση των κοινωνικών φαινομένων της κακοποίησης και της παραβατικότητας των ανηλίκων. Είχε επισημανθεί ότι «απαραίτητη κρίνεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, η στενή συνεργασία Αυτοδιοίκησης και τοπικών φορέων για την αντιμετώπιση των περιστατικών κακοποίησης ή παραβατικότητας ανηλίκων, τα οποία καταγράφουν αύξηση τα τελευταία χρόνια» (“Χανιώτικα νέα” 6/4/2011). Στο ζήτημα αυτό, ωστόσο, δεν θυμόμαστε τα τελευταία χρόνια να έχουν σκύψει ιδιαίτερα οι αρμόδιοι τοπικοί φορείς. Η ενδεχόμενη συνεργασία φορέων και της εκπαιδευτικής κοινότητας, ίσως να οδηγούσε σε δράσεις πρόληψης παραβατικών συμπεριφορών. Διότι η παραβατικότητα σε νεαρές ηλικίες είναι ένα πρόβλημα της εποχής μας που κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μάστιγα αν δεν ληφθούν μέτρα εδώ και τώρα…
Οι πνεύμονες πρασίνου στις πόλεις, όχι μόνο αποτελούν “απάντηση” στο τσιμέντο αλλά είναι και οάσεις αναψυχής για ντόπιους και επισκέπτες. Μια τέτοια όαση είναι, φυσικά, ο Δημοτικός Κήπος, την ανάπλαση του οποίου σχεδιάζει η δημοτική αρχή. Μόνο που, όποτε διαβάζω για ανάπλαση και… ανάπτυξη, ένας φόβος με διακατέχει. Φόβος για το πράσινο και το μέλλον του… Βασίμως: Δεν έχουν περάσει πολλές μέρες από τότε που ειδικός, προσκεκλημένος από τη δημοτική αρχή, πρότεινε το κόψιμο δέντρων, επικαλούμενος λόγους ασφαλείας. Μόνο που τα δέντρα μέσα στο Δημοτικό Κήπο, αυτά που υπάρχουν τόσα χρόνια, αποτελούν “σήμα – κατατεθέν”. Οπως ο φίκος της Βεγγάλης: ένα δέντρο – μνημείο το οποίο θα μπορούσε να είχε κατάλληλα περιφραχτεί από την αρμόδια Yπηρεσία του Δήμου Χανίων και να είχε τοποθετηθεί μία καλαίσθητη ταμπέλα στην ελληνική και αγγλική -τουλάχιστον- γλώσσα που να αφορούσε στην ιστορία του: φυτεύτηκε μαζί με άλλα που έφερε το 1870 ο Ρεούφ Πασάς, για να δημιουργηθεί αυτή η όαση πρασίνου στην πόλη των Χανίων.Κάτι ακόμα που λείπει από τον Δημοτικό Κήπο είναι το… χρώμα. Περισσότερα φυτά και λουλούδια θα προσέθεταν χρώμα στην όαση αυτή στο κέντρο της πόλης. Κάποιες φορές, γίνονται μελέτες επί μελετών, σχεδιασμοί επί σχεδιασμών ενώ με χαμηλό κόστος και με απλή κοινή λογική, θα μπορούσαν να γίνουν… θαύματα. Όραμα και μεράκι χρειάζεται. Και πάντως, χωρίς οδυνηρές αναπλάσεις, όπως θα ήταν για τους Χανιώτες, το κόψιμο των δέντρων. Φυσικά, δεν ισχύει το ίδιο σε όλες τις περιπτώσεις. Στις περιπτώσεις όπου δέντρα απειλούν, από ενδεχόμενα έντονα καιρικά φαινόμενα, παρκαρισμένα οχήματα και πεζούς σε κεντρικές οδούς, προφανώς επιβάλλεται τα δέντρα αυτά να καταγραφούν και κλαδευτούν. Δηλαδή, να γίνουν ενέργειες ώστε να είναι ακίνδυνα.
Βαθύ αποτύπωμα έχει αφήσει η καραντίνα, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, στις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και στη ψυχική υγεία των ανθρώπων, ιδιαίτερα των εφήβων και στα Χανιά. Ζευγάρια που έμειναν σπίτι, χωρίς εναλλακτικές, όπως διασκέδαση και συναντήσεις με φίλους, δεν… άντεξαν τη συμβίωση, κλονίστηκε η σχέση τους η οποία σταδιακά αποδιοργανώθηκε και έφτασαν μέχρι τον χωρισμό. Ανήλικοι εμφάνισαν βαριά κατάθλιψη. Ταυτόχρονα, ο συνδυασμός εγκλεισμού και οικονομικών προβλημάτων σε νοικοκυριά, αποτελεί “βόμβα” έτοιμη να εκραγεί στα θεμέλια οικογενειών αλλά και του ψυχισμού των ανθρώπων. Οι διαπιστώσεις αυτές προέρχονται από τα περιστατικά που απευθύνονται στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χανίων αλλά και στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου. Στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χανίων εργάζεται μόνον ένας παιδοψυχίατρος, ο Γιώργος Βαγιωνής, ο οποίος είναι ο μοναδικός κρατικός παιδοψυχίατρος στον Νομό. Οπως λέει στα “Χανιώτικα νέα”, ο κ. Βαγιωνής, η μεταβολή στα περιστατικά «είναι κατά κύριο λόγο ποιοτική. Δηλαδή, έρχονται περιστατικά που είναι σαφώς πιο βαριά. Εχουμε δει ότι δυσλειτουργικές οικογένειες οι οποίες με κάποιον τρόπο κατάφερναν να επιβιώσουν στην κοινή ζωή, τώρα λόγω του εγκλεισμού, τελικά αποδιοργανώθηκαν. Αυτό έχει άμεση επίπτωση και στη ψυχική υγεία των παιδιών. Κατά τ’ άλλα δεν θα έλεγα πως υπάρχει μια μεγάλη αυξητική πορεία. Υπάρχει μια ελαφριά αύξηση, χωρίς κάτι το ιδιαίτερο». Ο ίδιος διαπιστώνει ότι «στα διαζύγια φαίνεται ότι υπάρχει μια ανοδική πορεία. Περισσότεροι γονείς οδηγούνται τελικά στο διαζύγιο, στον χωρισμό, λόγω της υποχρεωτικής συμβίωσης και μη ύπαρξης βαλβίδων ασφαλείας όπως είναι μια έξοδος, οι φίλοι, η κοινωνική ζωή. Αυτές οι βαλβίδες ασφάλειας, λόγω της καραντίνας, εξαφανίστηκαν». Απαντώντας σε ερώτηση των “Χανιώτικων νέων” ο κ. Βαγιωνής σημειώνει ότι τα βαριά περιστατικά «κατά κύριο λόγο αφορούν παραβατικότητα και αφορούν και το κομμάτι της κατάθλιψης των παιδιών. Τα παιδιά φαίνεται να έχουν πάρει μία πιο καταθλιπτική θέση αυτόν τον καιρό. Οσον αφορά τις συναισθηματικές διαταραχές, κατά κύριο λόγο η μεγαλύτερη αντιπροσώπευση είναι στην εφηβεία. Οσον αφορά το κομμάτι των διαταρακτικών συμπεριφορών, κατά κύριο λόγο είναι παιδιά δημοτικού». Ο ίδιος διευκρινίζει ότι η παραβατικότητα στην εφηβεία δεν έχει παρουσιάσει την πιο μεγάλη αύξηση και ότι η μεταβολή αφορά στο ότι «η βαρύτητα των περιστατικών είναι διαφορετική. Μια ήπια θλίψη είναι διαφορετικό από ένα παιδί που έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας». Ο παιδοψυχίατρος διαπιστώνει ότι «έχουμε περισσότερα παιδιά που είναι στην κόψη του ξυραφιού να την κάνουνε. Είναι τόσο βαριές οι εικόνες που μπορεί να μην τις έχουν κάνει τις απόπειρες, αλλά είναι βαριές εικόνες». «Η καραντίνα έφερε μια απώλεια του κοινωνικού υποστηρικτικού περιβάλλοντος, έφερε μια απώλεια των δυνατοτήτων διαφυγής από τα μικρά ή τα μεγάλα προβλήματα ενός εφήβου και ενός παιδιού. Και αυτό που έφερε είναι μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα, πάνω στον θάνατο και πάνω στο ποια είναι η επαφή με την ασθένεια. Αυτά τα ερωτήματα είναι δυσεπίλυτα για παιδιά τα οποία είναι μικρά σε ηλικία», συμπληρώνει ο ίδιος. Να σημειώσουμε ότι στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χανίων το οποίο, όπως μας λέει ο κ. Βαγιωνής, είναι αποσπασμένη υπηρεσία του Νοσοκομείου Χανίων με έδρα την Κροκίδα 25 λειτουργούν τμήμα για παιδιά και εφήβους, τμήμα για ενηλίκους και Κέντρο Ημέρας. Στο τμήμα για παιδιά και εφήβους «απευθύνονται περιστατικά 0 – 18 ετών ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται προετοιμασία του γονέα, να υποδεχτεί το παιδί». Τα περιστατικά που αφορούν ανηλίκους χωρίζονται σε διάφορες μεγάλες κατηγορίες. «Το πρώτο είναι οι παραβατικές συμπεριφορές των ανηλίκων. Τα παιδιά που έχουν διαταραχτικά, που στο σχολείο δημιουργούν πρόβλημα ή που στο σπίτι δημιουργούν πρόβλημα. Η άλλη κατηγορία είναι οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Υπάρχει και μια άλλη μεγάλη κατηγορία που είναι τα παιδιά που έχουν συναισθηματικές διαταραχές όπως οι καταθλίψεις, όπως παιδιά που έχουν φοβίες και παιδιά που έχουν κάνει απόπειρες αυτοκτονίες». Ο κ. Βαγιωνής επισημαίνει επίσης ότι το το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χανίων έχει και την ευθύνη ουσιαστικά όλων των εισαγγελικών παραγγελιών: «κάθε κακοποίηση, κάθε θέμα που αφορά ανήλικους, τελικά με τον άλφα ή βήτα τρόπο περνάει από τη δικιά μας πραγματογνωμοσύνη».
«Ο ΦΟΒΟΣ ΑΥΞΗΣΕ ΤΙΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΕΙΣ» Ο διευθυντής στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου, ψυχίατρος Αντώνης Λιοδάκης σημειώνει στα “Χανιώτικα νέα” ότι σε όλο το ηλιακό φάσμα έχουν αυξηθεί οι φοβίες, οι καταθλίψεις, οι ιδεοψυχαναγκασμοί γιατί οι άνθρωποι λειτούργησαν και συνεχίζουν να λειτουργούν κάτω από το φόβο. Το φόβο μην κολλήσουμε. Και ένα μέρος οφείλεται στην πανδημία και ένα άλλο μέρος οφείλεται στο lock down και στα μέτρα. Και ο φόβος επηρεάζει πάρα πολύ τον άνθρωπο». Ο κ. Λιοδάκης εξηγεί ότι ο φόβος και το σύνολο των μέτρων μαζί με την οικονομική κρίση δημιουργεί αποδιοργάνωση. Οσο για τη νεολαία, επισημαίνει ότι «ειδικά στις ηλικίες 18-25 ο φυσικός χώρος είναι τα πανεπιστήμια και όταν στερείς σε έναν νέο τον φυσικό του χώρο, είναι σαν να διακόπτεται το αύριο και να δημιουργείται μια ρήξη στον ψυχισμό του νέου ανθρώπου». Ο κ. Λιοδάκης σημειώνει ότι είναι πάρα πολλά τα περιστατικά που απευθύνονται στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου και «πρέπει να δοθεί από την πολιτεία έμφαση στα ζητήματα ψυχικής υγείας και όχι υποβάθμιση ή απαξίωσή τους γιατί η πανδημία με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα αντιμετωπιστεί αλλά αυτό που θα αφήσει πίσω όσον αφορά τα ψυχικά ζητήματα και όσον αφορά τα οικονομικά ζητήματα είναι πάρα πολύ μεγάλο. Ολες οι μελέτες δείχνουν ότι όταν αυξάνεται 1% η ανεργία, οι δείκτες της ψυχικής υγείας επιδεινώνονται».
Αν πριν μερικά χρόνια μας έλεγε κάποιος πως θα θεσπιστεί παγκόσμια ημέρα κωδικών πρόσβασης, θα νομίζαμε στην καλύτερη περίπτωση πως κάνει… πλάκα. Κι όμως η «ψηφιακή εποχή» και οι κίνδυνοι παραβιάσεων διαδικτυακών λογαριασμών, οδήγησε στην Παγκόσμια Ημέρα Κωδικού Πρόσβασης (World Password Day), η οποία εορτάζεται κάθε Μάιο, την πρώτη Πέμπτη του μήνα. Ειδικά, φέτος, η μέρα αυτή γίνεται εξαιρετικά επίκαιρη καθώς, σύμφωνα με στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει η ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από την έναρξη της πανδημίας, οι κυβερνοεπιθέσεις έχουν εκτοξευτεί! Λογικό κατά μία έννοια αφού με την έναρξη των μέτρων για τον περιορισμό του κορωνοϊού, ξοδεύουμε περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο: είτε για τηλεργασία, είτε για σερφάρισμα. Όμως, περισσότερο χρόνο ξοδεύουν και οι… επιτήδειοι που με ηλεκτρονικό “ψάρεμα” (phishing), εγκαθιστούν κακόβουλα προγράμματα και πρακτικές για να κλέψουν δεδομένα και κωδικούς, είτε απλώς προσπαθούν να “σπάσουν” κωδικούς πρόσβασης σε λογαριασμούς. Πόσο εύκολο είναι όμως να σπάσουν οι κωδικοί με τους οποίους μπαίνουμε στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο (email) ή σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (όπως facebook, instagram) στις οποίες έχουμε λογαριασμούς και προφίλ; Και τι κάνουμε ή τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τους κωδικούς μας και επομένως τους ψηφιακούς μας λογαριασμούς και τα ηλεκτρονικά μας δεδομένα; Γιατί, σίγουρα, υπάρχουν τρόποι που μπορούν να κάνουν καλύτερη τη ψηφιακή μας ασφάλεια και δυσκολότερη τη ζωή των… επιτήδειων που δεν σταματούν τις προσπάθειές τους να παραβιάσουν λογαριασμούς. Και επειδή, αν τυχόν παραβιαστεί οποιοσδήποτε ψηφιακός μας λογαριασμός, μπορεί τα δεδομένα μας να βρεθούν στη διάθεση του όποιου επιτήδειου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφέρει ότι οι πιο συχνές επιθέσεις στο διαδίκτυο σε σχέση με τον κορωνοϊό αφορούν: • Ψεύτικα μηνύματα ή συνδέσμους που oδηγούν σε κακόβουλους ιστότοπους ή εμπεριέχουν οι ίδιοι κακόβουλα προγράμματα, ψευδείς χάρτες για την εξάπλωση του ιού, αιτήσεις για δωρεές κ.α. • Ψεύτικα μηνύματα ή κλήσεις που που προσπαθούν να κρατήσουν τα στοιχεία σύνδεσης και τον κωδικό πρόσβασής σας, προσφέροντας “βοήθεια” ή απειλώντας με κατάργηση του λογαριασμού σας. • Ψεύτικα μηνύματα για ανύπαρκτες παραδόσεις πακέτων. Σε ένα βαθμό είναι στο χέρι μας η προστασία των κωδικών μας. Αρκεί να κάνουμε τη σωστή επιλογή. Δηλαδή, να επιλέξουμε κωδικούς που “σπάνε” δύσκολα έως εξαιρετικά δύσκολα. Αλλά και να επιλέξουμε πολλαπλή ασφάλεια των ψηφιακών μας λογαριασμών. Πώς, όμως, μπορεί να γίνει αυτό και τι επιλογές έχουμε; Αναζητήσαμε απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά με τη βοήθεια του αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης, Σωτήρη Ιωαννίδη, ο οποίος είχε διατελέσει κατά το παρελθόν διευθυντής Ερευνών στο Ιδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας (ΙΤΕ) ενώ το διδακτορικό του είχε αντικείμενο την ασφάλεια υπολογιστών. Επίσης, μιλήσαμε με τον φοιτητή στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Μηχανικών Υπολογιστών (ΗΜΜΥ) του Πολυτεχνείου Κρήτης, Βαγγέλη Πρασόπουλο. Οι συνομιλητές μας, δίνουν συμβουλές για την ασφάλειά μας στο διαδίκτυο ενώ επισημαίνουν τους κινδύνους που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε από κακόβουλους χρήστες. Συμβουλές για την ασφάλεια των password
Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης, Σωτήρης Ιωαννίδης.
«Ο κωδικός μας είναι ένα από τα στοιχεία τα οποία μας προστατεύουν από τους κακόβολους χρήστες, από τους κακόβολους ανθρώπους που θέλουν να ρίξουν τα συστήματά μας και να πάρουν τις πληροφορίες μας», μας λέει ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης, Σωτήρης Ιωαννίδης. Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, ο κωδικός πρόσβασης μπορεί να «είναι αρκετά υπό τον έλεγχό μας, υπό την έννοια ότι, ενώ αν εγκαταστήσουμε κάποιο πρόγραμμα το οποίο έχει τρωτότητες ή προβλήματα ασφαλείας, εμείς σαν απλοί χρήστες δεν μπορούμε να κάνουμε εύκολα κάτι να το αντιμετωπίσουμε, αλλά το να επιλέξουμε σωστά ένα κωδικό, είναι υπό τον έλεγχό μας». Οπως επισημαίνει ο κ. Ιωαννίδης, για την επιλογή ασφαλούς κωδικού πλέον υπάρχουν οδηγίες σε έναν ιστότοπο για να φτιάξουμε τον κωδικό μας. Ο ίδιος συμβουλεύει: • Να μη χρησιμοποιούμε κωδικούς εύκολους που μπορεί κάποιος να μαντέψει, όπως είναι η ημερομηνία γέννησής μας ή το όνομα του σκύλου μας. • Να επιλέγουμε κωδικούς που να είναι μεγάλοι σε μέγεθος με διάφορους χαρακτήρες: κεφαλαία, μικρά, αριθμούς και άλλους χαρακτήρες που τους κάνουν δύσκολους. • Οταν έχουμε πολλούς λογαριασμούς, ένα ερώτημα είναι το πώς θυμόμαστε όλους τους κωδικούς: Πλέον υπάρχουν ενσωματωμένες εφαρμογές σε υπολογιστές οι οποίες «κρατάνε τους κωδικούς κρυπτογραφημένους σαν ένα χρηματοκιβώτιο το οποίο φυλάει τους κωδικούς μας για όλα τα site τα οποία μπορεί να επισκεφτούμε. Οπότε, ξέροντας έναν ή λίγους κωδικούς μπορούμε πλέον να προστατεύσουμε πάρα πολλούς, που είναι στην καθημερινότητά μας». •Είναι λάθος να χρησιμοποιούμε τους ίδιους κωδικούς για πολλούς ψηφιακούς μας λογαριασμούς. «Είναι λάθος γιατί κάποιος μαντεύοντας έναν, το πρώτο που θα κάνει είναι να χρησιμοποιήσει τον ίδιο κωδικό και σε όλες τις άλλες υπηρεσίες τις οποίες έχουμε γιατί είναι ο εύκολος στόχος. Οπότε είναι κακό να χρησιμοποιούμε τον ίδιο κωδικό σε πολλά site. Το άλλο που είναι κακό είναι να χρησιμοποιούμε κωδικούς οι οποίοι βγαίνουν μέσω… άλλων. Δηλαδή, αν για παράδειγμα ένας κωδικός είναι οι αριθμοί “1-2-3-4-5”, είναι λάθος σε άλλον λογαριασμό να χρησιμοποιήσουμε το “”2-3-4-5-6” γιατί και αυτό είναι κάτι το οποίο μπορεί κάποιος να μαντέψει εύκολα». Ο συνομιλητής μας σημειώνει ότι «οι κακόβουλοι χρήστες έχουν τρόπους να μαντεύουν και έχουν τυπικούς αλγορίθμους που ξέρουν ότι χρησιμοποιεί ο κόσμος, έχουν πρόσβαση σε ήδη σπασμένους κωδικούς που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να δουν αν τους έχει χρησιμοποιήσει κάποιος. • Είναι σημαντικό να επιλέγουμε την προστασία πολλών παραγόντων. Δηλαδή, την ταυτοποίησή μας, συνήθως με δύο διαφορετικούς τρόπους: έναν κωδικό και ένα sms που έρχεται στο κινητό μας. Ο κακόβουλος χρήστης μπορεί να μάθει τον κωδικό μας αλλά το sms που έρχεται στο κινητό μας με ένα τυχαίο νούμερο είναι δύσκολο να το μαντέψει ή θα πρέπει να έχει “χακέψει” και το κινητό μας. Αυτό το τυχαίο νούμερο είναι σαν ένας δεύτερος κωδικός. Επιπλέον, οι υπολογιστές παίρνουν πλέον δακτυλικό αποτύπωμα ή παίρνουν το πρόσωπό μας. Αν χρησιμοποιούμε παραπάνω τρόπους πιστοποίησης, αμέσως αυξάνει η δυσκολία του κακόβουλου χρήστη να μαντέψει τον κωδικό μας και να μπει στο σύστημα. Για το αν οι νέοι και ειδικότερα οι φοιτητές ασχολούνται με ζητήματα διαδικτυακής ασφάλειας, ο κ. Ιωαννίδης επισημαίνει ότι «στο ΗΜΜΥ είχαμε μέχρι τώρα πολύ λίγα μαθήματα σχετικά με ασφάλεια, δεν ήταν το κύριο μονοπάτι στις σπουδές, ελπίζω τώρα να γίνει ένα από τα βασικά. Οι φοιτητές δείχνουν αρκετό ενδιαφέρον. Εγώ έδωσα ένα καινούργιο μάθημα το οποίο παρακολούθησαν πάρα πολλοί φοιτητές».
Νέοι και κοινωνικά δίκτυα
Στα κοινωνικά δίκτυα, στη σχέση των νέων με αυτά αλλά και στην προστασία των δεδομένων τους, αναφέρεται ο φοιτητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Μηχανικών Υπολογιστών και πρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών ΗΜΜΥ, Βαγγέλης Πρασόπουλος. Ο ίδιος, άλλωστε, ανήκει στη γενιά που μεγάλωσε με το Ιντερνετ και με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μια γενιά που γνωρίζει από πρώτο χέρι, το Διαδίκτυο, τις κοινωνικές πλατφόρμες και τους τυχόν κινδύνους. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν εν έτει 2021 έναν ιδιαίτερα δημοφιλή τρόπο κοινωνικοποίησης της σημερινής νεολαίας καθώς μέσω διάφορων πλατφορμών οι νέοι μπορούν να επικοινωνούν και να μοιράζονται διάφορες στιγμές και απόψεις, ακόμα και να εκφράζουν κομμάτια μιας πιο καλλιτεχνικής φύσης, μέσω των οποίων να μοιράζονται φωτογραφίες ή κάποια έργα τους. Ειδικά, την εποχή του κορωνοϊού που αναγκαστικά ο κόσμος κάθισε σπίτι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ένα βαρύνοντα λόγο στην επικοινωνία», μας λέει ο Βαγγέλης Πρασόπουλος. Ωστόσο, όπως σημειώνει, «πρέπει να υπάρχει μία επιφύλαξη διότι ο καλύτερος τρόπος κοινωνικοποίησης της νεολαίας είναι διά ζώσης, στους κοινωνικούς χώρους που αυτή παρευρίσκεται, στα πανεπιστήμια, στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές». Οσο για τους ψηφιακούς κινδύνους, ο φοιτητής σημειώνει: «Ενας κίνδυνος αφορά το κομμάτι διασφάλισης των προσωπικών δεδομένων. Προφανώς, όλοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις πλατφόρμες που χρησιμοποιούμε, βάζουμε έναν κωδικό. Οι νέοι, και λόγω της εμπειρίας τους -εγώ είμαι 20 χρονών, χρησιμοποιώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τα 12- γνωρίζουν ότι υπάρχουν εκτεταμένοι κίνδυνοι και ότι πρέπει να προσέχουν τους κωδικούς και τις συνομιλίες τους. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα τού να διαρρεύσουν πληροφορίες, να παραβιαστούν προσωπικοί λογαριασμοί χρηστών, ακόμα και να δημιουργηθούν στρεβλές κοινωνικές σχέσεις με άτομα τα οποία δεν γνωρίζουμε και μπορεί να καταλήξουν σε ακραίες περιπτώσεις, σε διάφορα οδυνηρά γεγονότα». Ακόμα, ο συνομιλητής μας τονίζει ότι «πέρα από το κομμάτι της διασφάλισης των προσωπικών μας δεδομένων, πρέπει να γνωρίζουμε ότι, ό,τι ανεβαίνει στο ίντερνετ δεν κατεβαίνει και ότι προφανώς υπάρχει και λογοκρισία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενώ φαινομενικά υπάρχει μια ελευθερία του λόγου». Επιπλέον επισημαίνει τον κίνδυνο να περάσουν στη διάθεση τρίτου οι κώδικοί μας στις περιπτώσεις που χρησιμοποιούμε έναν κοινόχρηστο ή έναν υπολογιστή τρίτου και από λάθος αποθηκεύσουμε τον κωδικό με τον οποίο εισερχόμαστε στα mail μας ή στα προφίλ μας σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κωδικός πρόσβασης διατηρείται στον υπολογιστή και εάν ένα άλλο, άγνωστο άτομο, επιχειρήσει να μπει στον δικό του λογαριασμό σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί ξαφνικά να εισέλθει αυτόματα στον δικό μας λογαριασμό και να δει τα δικά μας δεδομένα. Για αυτό, στις περιπτώσεις που χρησιμοποιούμε κοινόχρηστους υπολογιστές, δεν πρέπει να αποθηκεύουμε τους κωδικούς μας και εάν από λάθος το έχουμε πράξει, στη συνέχεια να μη ξεχνάμε τη διαγραφή των κωδικών πρόσβασης σε δικούς μας ψηφιακούς λογαριασμούς.
Προσοχή με ανεπιθύμητα email
Στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «η Ε.Ε. πιέζει τους τηλεπικοινωνιακούς φορείς να προστατεύσουν τα δίκτυα της Ε.Ε. από απάτες στον κυβερνοχώρο. Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να σας βοηθήσουν να είστε ασφαλείς, καθώς χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο και δουλεύετε εξ αποστάσεως. • Να είστε προσεκτικοί με ανεπιθύμητα email, SMS και τηλεφωνήματα, ειδικά εάν αυτά χρησιμοποιούν την κρίση για να σας πιέσουν να παρακάμψετε τις συνήθεις διαδικασίες ασφαλείας. Οι επιτιθέμενοι γνωρίζουν ότι συχνά είναι πιο εύκολο να ξεγελάσουν τους ανθρώπους από το να τους εκθέσουν σε ένα πολύπλοκο σύστημα. Θυμηθείτε ότι οι τράπεζες και άλλες νομικές ομάδες δεν θα σας ζητήσουν ποτέ να αποκαλύψετε κωδικούς πρόσβασης. • Ασφαλίστε το οικιακό σας δίκτυο. Αλλάξτε τον προεπιλεγμένο κωδικό πρόσβασης για το Wi-Fi δίκτυό σας με έναν πιο ισχυρό. Περιορίστε τον αριθμό των συσκευών που είναι συνδεδεμένες στο δίκτυο αυτό και επιτρέψτε την πρόσβαση μόνο σε αυτούς που εμπιστεύεστε. • Προστατέψτε το δίκτυό σας. Βεβαιωθείτε ότι έχετε αλλάξει τον κωδικό του, ότι έχετε ενημερώσει όλα τα συστήματα και τις εφαρμογές σας και να εγκαταστήστε ένα λογισμικό προστασίας από ιούς. • Δυναμώστε τους κωδικούς πρόσβασής σας. Θυμηθείτε να χρησιμοποιείτε μεγάλους και περίπλοκους κωδικούς πρόσβασης, οι οποίοι περιλαμβάνουν αριθμούς, γράμματα και ειδικούς χαρακτήρες, κ.ά.
Η τοιχογραφία: “Το φιλί” του Χανιώτη ζωγράφου, Ηλία Παπαηλιάκη, στην πλατεία Αυδή στην Αθήνα, εγκαινίασε, πρόσφατα, τη σειρά έργων: “OnAthens” που παρουσιάζει το Ίδρυμα Ωνάση με σκοπό να αναγεννηθούν σε τοίχους σπουδαία έργα σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων σε μεγάλη κλίμακα. «Το φιλί» τονίζει την αξία της ανθρώπινης επαφής, ακόμη και σε καιρούς απομόνωσης, όπως αυτή που διανύουμε. Το έργο του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα καλλιτέχνη κοσμεί τον τοίχο της πολυκατοικίας στην οδό Γιατράκου, σε διάσταση 22 μέτρων. Ο Ηλίας Παπαηλιάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κάντανο Χανίων. Από παιδί ακόμα είχε ροπή προς την τέχνη. Όταν τελείωσε το Λύκειο στην Κάντανο, ακολούθησε σπουδές στην Σχολή Καλών Τεχνών. «Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου έξω από την τέχνη ποτέ», λέει στις “διαδρομές”.
Η τοιχογραφία: “Το «Φιλί” πώς προέκυψε και τι μηνύματα στέλνει;
«Είναι ένα έργο συνεργασίας. Η ιδέα ξεκίνησε από τον επιμελητή της έκθεσης που έχω στη Δημοτική Πινακοθήκη, ο οποίος μου πρότεινε να κάνω μια τοιχογραφία. Εγώ είπα ότι θα κάνω μια τοιχογραφία σε εξωτερικό χώρο. Στη συνέχεια, οι άνθρωποι από τη Στέγη που ενδιαφέρθηκαν, είπαν να δούμε την ιδέα να ζωγραφίσουμε το φιλί και κάπως έτσι φτιάχτηκε το έργο. Ποτέ δεν έχω στο μυαλό μου όταν κάνω ένα έργο ούτε γιατί το κάνω, ούτε τι μήνυμα θέλω να στείλω. Τα βλέπω εκ των υστέρων αυτά τα πράγματα. Και μάλλον τα καταλαβαίνω και εγώ μέσα από τους άλλους. Νομίζω πάντως ότι είναι ένα έργο που λέει απλά πράγματα με ένα ακόμη πιο απλό τρόπο. Εχει να κάνει με την αναγνώριση του άλλου, έχει να κάνει με την αναγνώριση του εαυτού μέσα από το βλέμμα του άλλου. Οπωσδήποτε παίζει ένα ρόλο η στιγμή που έγινε, δηλαδή μέσα στην πανδημία».
Μέσα σε αυτή την περίοδο της πανδημίας η τέχνη έχει αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα. Όπως έχει δυσκολέψει η ζωή. Πώς είναι η κατάσταση στην τέχνη εν μέσω πανδημίας. Η τέχνη και η ζωή πάνε παράλληλα;
«Από τη στιγμή που έχει σταματήσει να κινείται η ζωή, οι άνθρωποι υποφέρουμε. Εχει γίνει δυσκολότερη η ζωή μέσα από την πανδημία. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με άλλες συνήθειες. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μέσα σε περιορισμούς. Αυτά όλα είναι πάρα πολύ δύσκολα. Και κυρίως επειδή είναι μαζική η κλίμακα αυτού του φαινομένου κανείς δεν ξέρει πώς πραγματικά να το αντιμετωπίσει. Ελπίζω ότι θα αντέξουμε και τελειώνοντας αυτή η περιπέτεια, θα γίνει πιο δυνατή».
•Πιο δύσκολη είναι η τέχνη ή η ζωή; Η και τα δύο το ίδιο;
«Για εμένα ξεκάθαρα η τέχνη. Τώρα πια όχι. Ο βαθμός δυσκολίας σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδιος με τον βαθμό δυσκολίας που αντιμετώπισα μέχρι να φτάσω εδώ. Μέχρι να μπορέσω να βρω τον εαυτό μου κάνοντας τέχνη και να τον εκφράσω. Και να έχει ενδιαφέρον».
•Η σχέση σας με την τέχνη πότε και πώς ξεκίνησε;
«Νομίζω ότι από την αρχή. Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου έξω από την τέχνη ποτέ».
•Από τότε που ήσασταν παιδί στα Χανιά;
«Από τότε που ήμουν παιδί στην Κάντανο. Εκεί έχω γεννηθεί, εκεί έχω μεγαλώσει».
•Μέχρι τα χρόνια του Λυκείου ήσασταν στην Κάντανο;
«Μέχρι τότε που τελείωσα το Λύκειο. Μετά, έκανα σπουδές. Πρώτα ένα φροντιστήριο για την εισαγωγή στην Σχολή Καλών Τεχνών. Και στη συνέχεια τις σπουδές μου στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ηδη, μέσα από τα χρόνια των σπουδών, εργαζόμουν επαγγελματικά, παρουσίαζα τη δουλειά μου.
•Πώς ήταν να ασχολείται ένας νέος με την τέχνη όχι στα αστικά κέντρα αλλά στην ύπαιθρο, όπως στην Κάντανο εσείς ως μαθητής την εποχή εκείνη;
«Υπέροχα. Νομίζω ότι ήταν το πιο χρήσιμο περιβάλλον. Γιατί ήταν ένα περιβάλλον μεγάλης ελευθερίας και μέσα στη φύση. Ελειπε αυτό που βρήκα στη συνέχεια. Αλλά εκείνη τη στιγμή δεν το χρειαζόμουν. Ένα παιδί δεν χρειάζεται ούτε βιβλιοθήκες, ούτε κοινό. Ένα παιδί χρειάζεται ένα περιβάλλον που θα αναπτύξει ελεύθερα τον ψυχισμό του».
•Ποιες άλλες μορφές τέχνης σας αρέσουν;
«Μ’ αρέσει πάρα πολύ η ποίηση, μ’ αρέσει πάρα πολύ η λογοτεχνία, το θέατρο το οποίο έχουμε στερηθεί, ο χορός, η μουσική, το σινεμά. Επίσης, η γλυπτική».
•Τι έχετε ξεχωρίσει από τα Χανιά;
«Από τα Χανιά το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι η διαπολιτισμικότητα και το μεσογειακό φως».
Ο Ηλίας Παπαηλιάκης γεννήθηκε στην Κάντανο το 1970. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1990-1996). Το 1998 βραβεύτηκε με το 1ο βραβείο του Ιδρύματος Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου. Το 2001 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 49η Μπιενάλε της Βενετίας. Το 2001, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα του από την περίοδο 1998-2001. Το 2009, το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού (παράρτημα Βερολίνου) οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα του, που ανήκουν σε γερμανικές συλλογές, από την περίοδο 2005-2009. Το 2013 ήταν υποψήφιος για το βραβείο ΔΕΣΤΕ. Το 2017 συμμετείχε στην documenta 14 (Κάσελ και Αθήνα). Το 2018 συμμετείχε στην 6η Μπιενάλε της Αθήνας, με τίτλο ANTI. Έχει παρουσιάσει δουλειά του σε περισσότερες από 25 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δίδαξε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Πάτρας ως εντεταλμένος διδάσκων από το 2009 έως το 2019. Το 2020, η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων φιλοξένησε την έκθεσή του, «Τα θεωρητικά αντικείμενα: Έργα 2017-2020». Το έργο “Το φιλί” αποτελεί μεταφορά του πίνακα που εκτίθεται στην ατομική έκθεση του Ηλία Παπαηλιάκη “Τα θεωρητικά αντικείμενα: Έργα 2017-2020”, στη Δημοτική Πινακοθήκη, που παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).
Για δεύτερη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια ταλαιπωρείται πολίτης στα Χανιά για υπόθεση βιομηχανικής κάνναβης η οποία είναι πλέον νόμιμη στην Ελλάδα. Η πρώτη φορά ήταν το 2018 όταν ο Σεραφείμ Κανδύλας, βιοκαλλιεργητής της ΚΟΙΝ.ΣΕΠ. canabio βρέθηκε κατηγορούμενος όταν ο ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος του Λιμενικού Σώματος “μύρισε” στις αποσκευές του στη Σούδα, υποπροϊόντα κλωστικής κάνναβης. Ο κ. Κανδύλας είχε συλληφθεί στο λιμάνι της Σούδας, προερχόμενος από τον Βόλο, όπου βρίσκεται και η έδρα της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης “Kannabio”. Τον Ιανουάριο το 2019 τον κήρυξε αθώο το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Χανίων. Η δεύτερη φορά είναι τώρα με τη 45χρονη που, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, πήγε να παραλάβει δέμα με βιομηχανική κάνναβη στη Σούδα και συνελήφθη. Φυσικά ο σκύλος του Λιμενικού δεν μπορεί να ξεχωρίσει τη βιομηχανική – κλωστική από την “ινδική κάνναβη”. Το Λιμενικό όμως;
Με ένα μυθιστόρημα βασισμένο στα γεγονότα του ναυαγίου του “Ηράκλειον”, στη Φαλκονέρα, κάνει τη νέα του εμφάνιση ο ταλαντούχος συγγραφέας, Σπύρος Πετρουλάκης, ο οποίος μιλά σήμερα στις “διαδρομές”. Ο Σπύρος Πετρουλάκης αναφέρεται στο βιβλίο που έχει τίτλο: “Το ναυάγιο” αλλά και στα σχέδιά του για το μέλλον. Επίσης, όπως μας λέει, αναμένεται να βγει από το κανάλι ALPHA διασκευή του προηγούμενου μυθιστορήματός του: “Σασμός”. Ο συγγραφέας που έχει καταγωγή από τα Χανιά σημειώνει ότι «το βιβλίο δεν θα χάσει ποτέ την αίγλη του» ενώ υπογραμμίζει πως για τον ίδιο τα Χανιά είναι οι πιο ακριβές του αναμνήσεις.
Πως ξεκίνησε η ιδέα το νέο σου βιβλίο να αφορά την ιστορία του ναυαγίου του “Ηράκλειον”; Ποια ήταν τα ερεθίσματα;
Ως μια μακρινή ανάμνηση από τα παιδικά μου χρόνια μου έρχονται στο μυαλό οι επισκέψεις που κάναμε με τους γονείς μου σε μια «θεία» όπως την αποκαλούσε ο πατέρας μου. Στο παλιό χαμόσπιτο, που αχνά μου έρχεται στη μνήμη, θυμάμαι τη λύπη και την απόγνωση στο πρόσωπό της γυναίκας εκείνης, καθώς και τις τρεις φωτογραφίες πίσω από ένα μονίμως αναμμένο καντήλι. Ο άντρας, ο γιος και ο αδελφός. Τρεις άντρες χαμένοι, τρεις άντρες που ποτέ δεν έθαψε μα παντοτινά θρηνούσε ψιθυρίζοντας μια λέξη που ίσα ίσα ακουγότανε: “Φαλκονέρα”. Μια λέξη που μόλις τολμούσε να ξεπροβάλει από τα χείλη έκανε τα μάτια των μεγάλων να φουσκώνουν κι εμένα να παρατηρώ σιωπηλά εκείνο το δράμα που δεν γνώριζα για ποιο λόγο παιζόταν. Μεγαλώνοντας έμαθα. Έμαθα και να πονάω για τον χαμό και το άδικο, σαν να είχα χάσει κάποιον δικό μου άνθρωπο της καρδιάς. Οπως διαβάζουμε στο εξώφυλλο, είναι μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Χρειάστηκε μεγάλη έρευνα πριν αρχίσεις τη συγγραφή;
Τα πραγματικά γεγονότα είναι φυσικά το τραγικό ναυάγιο του Ηράκλειον στη Φαλκονέρα, που λειτουργεί ως καμβάς στη βασική ιστορία που είναι μυθοπλασία. Μπαίνοντας στη διαδικασία να συλλέξω πληροφορίες από αυτό το τραγικό ναυάγιο ανακάλυπτα ολοένα και περισσότερα στοιχεία που φέροντάς με κοντά στην αλήθεια, μου προκαλούσαν δεκάδες συναισθήματα. Κατά κάποιον τρόπο ένιωθα χρέος απέναντι στον εαυτό μου να γράψω αυτό το βιβλίο. Είχα όλα αυτά τα συναισθήματα που φούντωναν και μου θύμιζαν εκείνο το δάκρυ στα μάτια της γυναίκας, που μπορεί το πρόσωπό της να έχει ξεχαστεί από τη μνήμη μου, αλλά δεν θα ξεχαστεί ποτέ η θλίψη της. Μίλησα με ανθρώπους που έζησαν από κοντά όλη αυτή τη διαδικασία. Με ναυαγούς, με διασώστες, με δημοσιογράφους που έκαναν ρεπορτάζ εκείνη την εποχή, αλλά σκάλισα και αρχεία, εφημερίδες, δικογραφίες και πολλά ακόμα άλλα που με γέμισαν δύναμη και ενθουσιασμό για να προχωρήσω. Πώς, λοιπόν, περιπλέκεται ο μύθος με την πραγματικότητα στο βιβλίο;
Το δύσκολο ήταν να απεμπλακώ από τα γεγονότα και να τα πλέξω με τον μύθο, με τη δική μου ιστορία. Όταν το κατάφερα αυτό, όλα έγιναν πολύ εύκολα και η μυθοπλασία συντέκνιασε με την πραγματικότητα, με τον τρόπο που θα δει ο αναγνώστης μέσα στις σελίδες του «Ναυαγίου».
Πώς βλέπεις τον χώρο του βιβλίου στην εποχή του διαδικτύου; Εξακολουθεί να “μαγεύει” το χαρτί;
Έχω την αίσθηση ότι όσο κι αν προχωράει η τεχνολογία και το διαδίκτυο γίνεται όλο και περισσότερο μέρος της ζωής μας, το χαρτί, το βιβλίο, δεν θα χάσει ποτέ την αίγλη του. Είναι οι αισθήσεις που παίζουν ρόλο. Η αφή, η όσφρηση, η ακοή, η όραση. Όλα μοιάζουν σαγηνευτικά όταν υπάρχει η φυσική απλότητα του χαρτιού. Θύμισέ μας πως έγινε η αρχή για να γράφεις και να ακολουθήσεις μια λαμπρή πορεία στο χώρο του βιβλίου;
Όλα ξεκίνησαν πριν από δέκα, δώδεκα χρόνια όταν σκέφτηκα να φτιάξω μια ιστορία για να «μιλήσω» στα παιδιά μου για τη διαφορετικότητα, αφού ένα ξαδελφάκι τους κινείτο στο φάσμα του αυτισμού. Έτσι δημιούργησα έναν μικρό δράκο που αντί να πετάει φωτιές από το στόμα του έβγαζε μπουρμπουλήθρες. Ο “Δράκος Μπουρμπουλήθρας” λοιπόν έγινε ένας ήρωας που τον αγάπησαν πολύ. Κατόπιν με την παρακίνηση της συντρόφου μου ξεκίνησα να γράφω την εφηβική περιπέτεια και Χανιώτικη ιστορία “Στα χνάρια του Κουρσάρου Μπαρμπαρόσα” και το νερό στο αυλάκι πια είχε μπει καθώς αμέσως ακολουθεί και “Το Παράθυρο της Νεφέλης” που μου δίνει ώθηση για τη συνέχεια, έχοντας δίπλα μου βέβαια και τις εκδόσεις Μίνωας να συνδράμουν με το μεράκι και την εμπειρία τους.
Τα τελευταία θέματά σου αφορούν την Κρήτη. Τώρα “Το Ναυάγιο” ενώ πριν ήταν ο “Σασμός”. Τα επόμενα βήματά σου;
Ο «Σασμός» είναι γεμάτος από την ψυχή της Κρήτης. Την αγνή, την αληθινή. «Το ναυάγιο» όμως παρότι το θέμα του μοιάζει καθαρά κρητική υπόθεση, εγώ επέλεξα τους κεντρικούς μου ήρωες να τους φέρω από τα Κύθηρα. Βέβαια ανάμεσα σε αυτά τα δύο μυθιστορήματα μεσολάβησε και «Η νύχτα της αλήθειας» όπου το νησί μας δεν αναφέρεται καθόλου… Στα επόμενα βήματα τώρα, περιμένω με αγωνία ένα μουσικό βιβλίο, αυτή τη φορά για παιδιά προσχολικής ηλικίας και την επανέκδοση του τέταρτου μυθιστορήματός μου που έχει τον τίτλο “Το τελευταίο δαχτυλίδι” που θα κυκλοφορήσουν το ερχόμενο φθινόπωρο. Την ίδια εποχή που θα βγει και στους τηλεοπτικούς δέκτες από τη συχνότητα του ALPHA η διασκευή του μυθιστορήματός μου “Σασμός”.
Ο τόπος καταγωγής σου είναι τα Χανιά. Τι ξεχωρίζεις στα δικά σου Χανιά;
Τα Χανιά δεν είναι απλά ο τόπος καταγωγής μου, είναι οι πιο ακριβές μου αναμνήσεις. Όπως είναι και το Ρέθυμνο. Είναι η βόλτα στο λιμάνι, τα χρώματα από τα γεράνια στην παλιά πόλη, ο ήχος από τους τροχούς στα μαχαιράδικα, το: «Έλα να κεράσομε μια…». Είναι η αύρα του ηλιοβασιλέματος πίσω από τη Γραμπούσα, το φως του Χειμώνα στα Λευκά Όρη, μια μαντινάδα στο πόδι, οι ανοιχτές πόρτες, ο τάφος του πατέρα μου, η θάλασσα της μάνας μου, ο Παναγιώτης, η Άννα η αδελφή μου, δυο τρεις καλοί φίλοι. Πού να χωρέσει μια εφημερίδα αγαπητέ μου Γιάννη για να σου πω τι είναι για μένα τα Χανιά. Θέλω όχι μόνο ένα, αλλά πολλά βιβλία για να τα χωρέσω.
Μπορεί ο τουρισμός να έχει υποχωρήσει, λόγω της πανδημίας, αλλά δεν παύει να αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας και ιδιαίτερα της Κρήτης. Η πανδημία, ωστόσο, αποτελεί κατά μία έννοια ευκαιρία για συζήτηση σχετικά με το μέλλον του τουρισμού. Ηδη, αυτές τις μέρες, μέσα από ένα διαδικτυακό φόρουμ συζητείται το “πάντρεμα” του τουρισμού με τη γαστρονομία: ένας ιδανικός συνδυασμός που όχι μόνο οδηγεί στην προώθηση των εξαιρετικών κρητικών προϊόντων αλλά μπορεί να αποτελέσει βάση για τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου και την περαιτέρω στήριξη του αγροτικού τομέα. Ομως, όλα αυτά για να γίνουν με επιτυχία, απαιτούνται συνεργασίες και ενιαίος σχεδιασμός. Δεν αρκούν οι τουριστικές εκθέσεις. Ούτε οι θεωρίες. Ζητούμενο είναι οι πράξεις εκείνες που θα φέρουν αποτέλεσμα. Και προς αυτή την κατεύθυνση χρειάζεται κοινή προσπάθεια.
Το πολύτιμο αγαθό της Δημοκρατίας, έρχεται στο νου όποτε μια επέτειος μας θυμίζει άλλες, σκοτεινές και ανελεύθερες εποχές. Μια τέτοια, θλιβερή επέτειος, είναι το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Εχουν περάσει 54 χρόνια από τότε και όχι σπάνια ακούμε μια επικίνδυνη υπεραπλούστευση που φαίνεται να υιοθετούν ακόμα και ορισμένοι νέοι, όταν λένε ότι και σήμερα έχουμε… “χούντα”. Ωστόσο, αν φυσικά είχαμε “χούντα”, δεν θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι έχουμε… χούντα και να συζητήσει ελεύθερα: Η Δημοκρατία σού επιτρέπει να την κρίνεις, ακόμα και να τη… βρίζεις, η χούντα όχι. Ωστόσο, ο οδοστρωτήρας της πολιτικής ισοπέδωσης, ανοίγει τον δρόμο σε επικίνδυνες καταστάσεις. Το μήνυμα της σημερινής ημέρας, λοιπόν, πρέπει να είναι: Χούντα ποτέ ξανά. Βεβαίως, αν έχουμε έλλειμμα Δημοκρατίας όταν κυβερνήσεις άλλα υπόσχονται και άλλα κάνουν, αυτό το έλλειμμα μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα από το αίτημα για περισσότερη Δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη. Οι αγώνες για περισσότερη Δημοκρατία είναι αγώνες δίχως τέλος.
«Τα Χανιά είναι οι εικόνες και οι λέξεις της παιδικής μας ηλικίας», λέει στις “διαδρομές”, ο πολιτικός μηχανικός, λογοτέχνης και επί σειρά ετών υπεύθυνος του Δημοτικού Κινηματογράφου “Κήπος”, Λεωνίδας Κακάρογλου. Αφορμή για τη συνέντευξη με τον Λεωνίδα Κακάρογλου αποτέλεσε το νέο του βιβλίο: «Χρόνος Διάφανος: 40 χρόνια κινηματογράφος 1979-2019. Χώροι – Ανθρωποι – Εικόνες» (εκδόσεις: Ραδάμανθυς). Ενα βιβλίο ντοκουμέντο για την κινηματογραφική ιστορία των Χανίων, μέσα από το οποίο παρουσιάζονται γεγονότα που εκτυλίχθηκαν κατά την κινηματογραφική διαδρομή του κ. Κακάρογλου στην πόλη αλλά και συναντήσεις με τους: Θόδωρο Αγγελόπουλο, Εμίρ Κουστουρίτσα, Σαββίνα Γιαννάτου, Ιρίνα Βαλεντίνοβα, Χρήστο Βακαλόπουλο, Μπομπ Ράφελσον, Θοδωρή Παπαδουλάκη, Νίκο Λυγγούρη, Μπομπ Ράφελσον. Ξεχωρίζει, μεταξύ άλλων, το διήμερο του 1982 στον Δημοτικό Κινηματογράφο με τις ζωντανές παρουσίες του Παντελή Βούλγαρη και του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Μάνος Χατζιδάκι ήρθε σε αντιπαράθεση με επικριτές του ενώ μια ομάδα μοίρασε κείμενο εναντίον του συνθέτη το οποίο δημοσιεύεται στο βιβλίο.
-Το βιβλίο αποτελεί “ταξίδι” σε στιγμές του δημοτικού κινηματογράφου “Κήπος”. Ποιες ήταν οι πιο έντονες στιγμές από όλα αυτά τα χρόνια;
Αν διαβάσετε προσεκτικά τον τίτλο του βιβλίου μου θα δείτε ότι οι έντονες στιγμές δεν ήταν μόνο στον Κήπο αλλά και στα Ολύμπια, στο Φιρκά και στο Ωδείο. Οι έντονες στιγμές στον Κήπο απλά ήταν πιο πολλές. Το βιβλίο μου «Χρόνος Διάφανος» είναι οι μικρές ιστορίες που υφαίνονταν καθημερινά στις προβολές αυτών των χώρων. Τον Αύγουστο του 1982 έγινε μια από τις περισσότερες σημαντικές εκδηλώσεις στον «Κήπο». Η εκδήλωση αφορούσε την μουσική του Μάνου Χατζιδάκι στον κινηματογράφο. Προσπάθησα να θυμηθώ τις εκδηλώσεις, συναντήσεις και ειδικά ότι μας χάρισε χαρά σε αυτούς τους χώρους. Επειδή αρχίσαμε με τον Χατζιδάκι, στο βιβλίο αναφέρεται διεξοδικά το διήμερο της εκδήλωσης. Την πρώτη μέρα όλα ήταν μαγικά και η ομιλία του Χατζιδάκι υπέροχη. Η ταινία που προβλήθηκε με μουσική του Χατζιδάκι ήταν το φιλμ “Blue” ή με τον ελληνικό του τίτλο “Βρώμικα παλληκάρια» σκηνοθεσίας Sylvio Nariziano. Την επόμενη μέρα ήταν η ταινία «Μεγάλος Ερωτικός» του Παντελή Βούλγαρη που ήταν και πρεμιέρα της ταινίας γιατί οταν πρωτοπροβλήθηκε στο «ΣΤΟΥΝΤΙΟ» στην Αθήνα η ταινία βρέθηκε μέσα στα γεγονότα του Πολυτεχνείου κι έτσι η προβολή ματαιώθηκε και η ταινία κατασχέθηκε.
-Στις ξεχωριστές στιγμές… του βιβλίου είναι οι αναφορές στις ζωντανές παρουσίες του Παντελή Βούλγαρη και του Μάνου Χατζιδάκι ο οποίος είχε έρθει σε αντιπαράθεση με επικριτές του. Μιλήστε μου για εκείνες τις βραδιές Τι είχε συμβεί;
«Το κείμενο της ομιλίας του Χατζιδάκι βρίσκεται στο βιβλίο «ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑΦΑΝΟΣ» που με σαφήνεια ο Χατζιδάκις αναπτύσσει το θέμα του. Την επόμενη μέρα υπάρχει μια αναστάτωση στον χώρο της εκδήλωσης κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να οξυνθούν οι καταστάσεις με επίφοβο γεγονός να σταματήσει και να διακοπεί η εκδήλωση. Στο βιβλίο περιέχεται και η προκήρυξη μιας αναρχικής ομάδας, εναντίον του Χατζιδάκι. Η προκήρυξη μοιράστηκε το δεύτερο βράδυ κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
-Αλλες ξεχωριστές στιγμές που θέλετε να μοιραστείτε από εκδηλώσεις;
Σημαντική εκδήλωση ήταν η αφιερωμένη στην ταινία “Πολίτικη Κουζίνα” του Τάσου Μπουλμέτη, που έγινε στον «Κήπο» και παρέστησαν σεφ από τα Χανιά, οι οποίοι είχαν προετοιμάσει φαγητά που εμφανίζονταν στην προαναφερθείσα ταινία. Η προβολή είχε τεράστια επιτυχία και ο κινηματογράφος για άλλη μια φορά γέμισε ασφυκτικά. Στο αφιέρωμα στον Παζολίνι το οποίο έγινε στον κινηματογράφο «Ολύμπια», παρευρισκόταν και ο σκηνοθέτης Δημήτρης Μαυρίκιος, ο οποίος παρουσίασε μια ταινία μικρού μήκους η οποία αφορούσε τους Ελληνόφωνους πληθυσμούς της Κάτω Ιταλίας, όπου στα γυρίσματα της βρισκόταν και ο ίδιος ο Παζολίνι.
-Ομως στον Κήπο είχαν δοθεί και εξαιρετικές συναυλίες, όπως με τη Σαβίνα Γιαννάτου…
Η συναυλία της Σαβίνας έγινε σε συνεργασία με την πιανίστα Ιρίνα Βαλεντίνοβα με θέμα τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Η επιτυχία της ήταν μεγάλη και ο κινηματογράφος γέμισε ασφυκτικά.
-Πώς “βλέπετε” το κινηματογραφικό τοπίο τότε σε σύγκριση με την εποχή μας;
Με την ανάπτυξη του “κινηματογράφου της οθόνης” οι θεατές έχουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό ταινιών να επιλέξουν. Η επιλογή είναι η πιο δύσκολη στο κινηματογραφικό τοπίο που ζούμε. Βρισκόμαστε στη φαντασίωση ενός νέου κινηματογράφου η καλλίτερα στην αρχή ή στο Νεορεαλισμό του τέλους.
-Βέβαια και τα Χανιά έχουν αλλάξει στο πέρασμα των χρόνων. Στην ποιητική σας συλλογή: Οι μέρες πριν τα χρόνια, η οποία κυκλοφόρησε το 2007, στο ποίημά σας: Η Νεραντζιά, νεραντζιά χαρακτηρίζετε τα Χανιά. Μιλήστε μου για αυτή τη νεραντζιά και τις αλλαγές που εσείς παρατηρείτε.
Τα Χανιά είναι οι εικόνες και οι λέξεις της παιδικής μας ηλικίας. Αυτές οι εικόνες που μάθαμε να κολυμπάμε μέσα τους μέχρι να ανακαλύψουμε πως το τέλος είναι στην αρχή.
Εντύπωση προκαλεί η επαναφορά αξιώσεων από τον Στρατό στο θέμα της παραχώρησης του στρατοπέδου “Μαρκοπούλου”, όπως φάνηκε από την επίσκεψη του υφυπουργού Εθνικής Άμυνας, Αλκιβιάδη Στεφανή στα Χανιά. Μεταξύ των αξιώσεων, το να διατηρήσει ο Στρατός τμήμα του στρατοπέδου, στη βορειοανατολική πλευρά, εκεί όπου βρίσκονται στρατιωτικά οικήματα. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, η συμφωνία που είχε κλείσει η προηγούμενη δημοτική Αρχή και είχε εγκρίνει το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων το 2018, αφορούσε συνολική παραχώρηση των 54 στρεμμάτων για 99 χρόνια έναντι ενός αντιτίμου που αναμενόταν να προσδιοριστεί στα 80.000 ευρώ κατ’ έτος. Μάλιστα, τον Απρίλιο του 2019 είχε υπογραφεί “Πρωτόκολλο Συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και του Δήμου Χανίων για την παραχώρηση του Στρατοπέδου Μαρκοπούλου και την προώθηση θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος” από τον τότε υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελο Αποστολάκη και τον τότε δήμαρχο Χανίων, Τάσο Βάμβουκα. Το ζητούμενο τώρα, είναι να προχωρήσει ο σχεδιασμός όπως ακριβώς έχει αποφασιστεί, με αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου και το στρατόπεδο να μετατραπεί σε όαση πρασίνου και πολιτισμού, που τόσο ανάγκη έχει η πόλη. Χωρίς νέες αξιώσεις και εμπόδια… Και προς αυτή την κατεύθυνση οφείλει να κινηθεί αμέσως η δημοτική Αρχή.
Μία από τις περιοχές που αναπτύσσονται τουριστικά είναι το Κολυμπάρι το οποίο αναμένεται να αναβαθμιστεί μέσα από τα έργα στο λιμάνι. Μόνο που άσχημη εντύπωση προκαλεί η εγκατάλειψη δημόσιων κτηρίων. Προ ημερών τα “Χανιώτικα νέα” επανέφεραν το θέμα του Μουσείου Αλιείας στο οποίο έχουμε αναφερθεί όχι λίγες φορές. Το κτήριο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί πολιτισμικά και να αποτελέσει ένα ζωντανό χώρο εκδηλώσεων, εκθέσεων και δράσεων, αντί να παραμένει σε απαράδεκτη κατάσταση. Ευρισκόμενο στην καρδιά του Κολυμπαρίου, προκαλεί, δικαίως, τα σχόλια των περαστικών. Κοντά στο Μουσείο, βρίσκεται σε εγκατάλειψη και το παλιό δημοτικό σχολείο του Κολυμπαρίου στο οποίο επικρατούν εικόνες ντροπής: σπασμένα τζάμια, σκουπίδια, πεταμένα αντικείμενα, πεσμένοι σοβάδες. Και αυτό τη στιγμή που το Κολυμπάρι, αν και αναπτύσσεται συνεχώς, δεν διαθέτει παιδική χαρά. Στο μεταξύ, το κτήριο του δημοτικού σχολείου αντιμετωπίζει προβλήματα στατικής επάρκειας και είναι πιθανή, όπως πληροφορηθήκαμε πρόσφατα από τον Δήμο Πλατανιά η κατεδάφισή του ενώ σχεδιάζεται σε έκταση δίπλα από το σχολείο η διαμόρφωση χώρων αναψυχής, παιδικής χαράς και αθλημάτων. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο η κατάσταση με τα εγκαταλελειμμένα κτήρια. Η εξεύρεση λύσεων πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα…
Εύλογες οι διαμαρτυρίες πολιτών για το κλάδεμα χθες του “φίκου της Βεγγάλης” στον Δημοτικό Κήπο Χανίων. Είναι ένα ιστορικό δέντρο – σήμα κατατεθέν και αυτό του Δημοτικού Κήπου το κλάδεμα του οποίου προϋποθέτει, όπως έλεγαν, οι διαμαρτυρόμενοι, ειδική γεωτεχνική μελέτη. Οι διαμαρτυρίες, ωστόσο, δίνουν αφορμή για μια ακόμη επισήμανση που αφορά τη, μέχρι τώρα, μη ανάδειξη του ιστορικού αυτού δέντρου που εντυπωσιάζει τους επισκέπτες πολλοί από τους οποίους φωτογραφίζονται μπροστά του. Οπως έχουμε ξαναεπισημάνει, ο φίκος της Βεγγάλης ως δέντρο – μνημείο του Δημοτικού Κήπου θα μπορούσε να είχε αναδειχθεί από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου Χανίων; Πώς; Μα, με την τοποθέτηση μία καλαίσθητης πινακίδας στην ελληνική και αγγλική -τουλάχιστον- γλώσσα που να αφορούσε στην ιστορία του. Ετσι, ο επισκέπτης θα πληροφορούνταν ότι ο φίκος της Βεγγάλης, ηλικίας περίπου 150 ετών, φυτεύτηκε μαζί με άλλα που έφερε το 1870 ο Ρεούφ Πασάς, για να δημιουργηθεί αυτή η όαση πρασίνου στην πόλη των Χανίων. Τι πιο απλό από αυτό; Αλλά ζητούμενο παραμένουν ακόμα και τα προφανή…
Ξεσηκωμό στον αγροτοκτηνοτροφικό κόσμο αλλά και ευρύτερα στους ιδιοκτήτες γης των Χανίων και όλης της Κρήτης, προκαλεί η ανάρτηση των δασικών χαρτών καθώς, όπως φαίνεται, τα λάθη που περιέχουν δεν είναι λίγα. Αν εξαρχής είχαν γίνει όλα σωστά, τώρα δεν θα υπήρχαν προβλήματα, ούτε τόσες αντιδράσεις. Μία λύση θα ήταν, τώρα, η διαδικασία να ξεκινήσει από την αρχή, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται αφού η Ευρωπαϊκή Ενωση εδώ και χρόνια πίεζε την Ελλάδα για δασολόγιο. Ομως, θα ήταν ένα ουσιαστικό βήμα για να σταματήσουν οι αντιδράσεις και να επιλυθούν προβλήματα. Αλλωστε, το βασικό αίτημα των χθεσινών κινητοποιήσεων ήταν η άμεση απόσυρση των δασικών χαρτών και η αναμόρφωσή τους με νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διασφάλιση των ιδιοκτησιών. Ας ελπίσουμε η αναμενόμενη κάθοδος του υπουργού Περιβάλλοντος στα Χανιά να οδηγήσει σε λύσεις. Σε τελική ανάλυση, η πολιτεία οφείλει να ακούσει και να αφουγκραστεί τους αγρότες και κτηνοτρόφους, όλους εκείνους τους θεματοφύλακες της υπαίθρου, που αγωνιούν για τις ιδιοκτησίες τους και, φυσικά, να τις διασφαλίσει.
Για το ασφαλές άνοιγμα των καταστημάτων τους ετοιμάζονται έμποροι στα Χανιά, περιμένοντας τις οριστικές αποφάσεις λοιμωξιολόγων και κυβέρνησης. Οπως αναφέρει στα “Χανιώτικα νέα”, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Χανίων, Γιώργος Τοπολιανάκης, «τα υπουργεία θέλουν να ανοίξουμε αλλά την τελική απόφαση θα πάρουν την Παρασκευή οι λοιμωξιολόγοι. Συζητιέται υπερβολικά έντονα το γεγονός ότι σκέφτονται την Δευτέρα να ανοίξουν το λιανεμπόριο και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις». Ο κ. Τοπολιανάκης σημείωσε ότι ο Εμπορικός Σύλλογος από τον Σεπτέμβριο του 2020 είχε καταθέσει αίτημα για άνοιγμα των πολύ μικρών επιχειρήσεων και εξήγησε: «Το πελατολόγιο των μικρών εμπορικών επιχειρήσεων είναι λιγοστό. Αρα, αποδεδειγμένα οι μικρές επιχειρήσεις δεν συμβάλλουν σε καμία των περιπτώσεων σε διασπορά του κορωνοιού». Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Χανίων υπογράμμισε ότι «όλοι οι επιχειρηματίες αυτή τη στιγμή, με αυτά που μαθαίνουν, είναι στις επιχειρήσεις τους και προσπαθούν να τις ετοιμάσουν για να περιμένουν τους καταναλωτές από τη Δευτέρα για ένα νέο ξεκίνημα». Ωστόσο, σημείωσε ότι «σίγουρα χρειάζεται και βοήθεια από το κράτος αυτή τη στιγμή για να ανοίξουν οι επιχειρήσεις. Πρέπει η επιστρεπτέα προκαταβολή 7 να έρθει ακόμα πιο νωρίς ώστε να μπορέσουν να πάρουν κάποια χρήματα. Πρόκειται για χρηματοδοτικά εργαλεία για να μπορέσουν να αγοραστούν ή να πληρωθούν παλαιότερες υποχρεώσεις και να έρθουν εμπορεύματα». Ο κ. Τοπολιανάκης αναφέρθηκε και σε προχθεσινή συνάντηση με τον Θεματικό Αντιπεριφερειάρχη, Αντ. Παπαδεράκη και τον Αντιπεριφερειάρχη Χανίων, Ν. Καλογερή οι οποίοι, όπως είπε, ανέφεραν ότι ο Περιφερειάρχης Στ. Αρναουτάκης καταβάλλει προσπάθειες για «να κερδηθεί ένα καινούργιο πρόγραμμα για το λιανεμπόριο και όχι μόνο, που έμεινε εκτός στο προηγούμενο της μη επιστρεπτέας προκαταβολής της Περιφέρειας Κρήτης, με πολύ καλύτερους όρους και κανόνες για να μπορέσουν να μπουν πολλές εμπορικές και πολύ μικρές επιχειρήσεις». «ΝΑ ΜΗΝ ΞΑΝΑΚΛΕΙΣΟΥΝ» Σε κάθε περίπτωση, μετά το επερχόμενο άνοιγμα των μικρών επιχειρήσεων, το βασικό, τονίζει ο κ. Τοπολιανάκης, «είναι ξεκάθαρα να μην ξανακλείσουν. Δηλαδή, αυτή τη στιγμή πρέπει να πάμε σε ένα ασφαλές άνοιγμα με όρους και κανόνες από όλους, σταδιακά να ανοίξουν και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες ώστε όλη αυτή η επιχειρηματική κοινότητα να “παντρευτεί”». Σε αυτό το σημείο, ο ίδιος εξήγησε ακόμα ότι εμπόριο και εστίαση είναι “συγκοινωνούντα δοχεία” με την έννοια ότι ο καταναλωτής μπορεί να αγοράσει, για παράδειγμα, ένα ένδυμα ή ένα υπόδημα για να βγει με την παρέα του σε ένα μαγαζί εστίασης. Επίσης, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου ανέφερε ότι το μεγάλο στοίχημα είναι «να ανοίξει σταδιακά ο τουρισμός, γιατί πέρυσι χάθηκαν υπερβολικά πολλά χρήματα από αυτό το κομμάτι της οικονομίας». Πάντως, καταλήγοντας επανέλαβε ότι «σίγουρα χρειαζόμαστε βοήθεια όσον αφορά τις πάγιες πληρωμές, είτε Εφορία, είτε ΕΦΚΑ, για το αμέσως επόμενο διάστημα που ουσιαστικά γίνονται κάποιες κινήσεις αλλά πρέπει να εντατικοποιηθούν».
Στο 14ο Podcast: “Στιγμές” ο Σταμάτης Κραουνάκης μιλά για τα δικά του Χανιά. Για τα καλοκαίρια τους ως παιδί, στο χωριό της μητέρας του, το Νίππος Αποκορώνου, για το Χανιώτικο Θεατρικό Εργαστήρι στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, για τις παρέες στην πόλη, για τις βόλτες στο παλιό λιμάνι. «Για μένα τα Χανιά είναι ένα καταφύγιο”, τονίζει.
Στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), γνωστό ως Υπερταμείο Αξιοποιήσεων, παραμένει προς… αξιοποίηση το παραμελημένο, επί δεκαετίες και ανολοκλήρωτο Μνημειακό Συγκρότημα της Μάχης της Κρήτης. Η αναφορά αυτή έγινε στο πρόσφατο Περιφερειακό Συμβούλιο όπου συζητήθηκε επερώτηση του περιφερειακού συμβούλου της “Λαϊκής Συσπείρωσης”, Αλ. Μαρινάκη. Οπως είπε χθες στα “Χ.ν.”, ο κ. Μαρινάκης, ο οποίος έθεσε το θέμα, τόσο ο αντιπεριφερειάρχης, Νίκος Καλογερής, όσο και ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης, Αντώνης Παπαδεράκης, ανέφεραν κατά τη συνεδρίαση ότι το μνημείο είναι στο Υπερταμείο ενώ εκφράστηκε η ελπίδα να μην αποτελέσει αυτό το γεγονός εμπόδιο στην ολοκλήρωση του έργου. Οπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της “Λαϊκής Συσπείρωσης”, ο κ. Μαρινάκης, ανέδειξε «τις διαχρονικές ευθύνες των κυβερνήσεων και της τοπικής – περιφερειακής διοίκησης» για την εγκατάλειψη, για ολόκληρα 30 χρόνια μετά από τη θεμελίωσή του, του μνημειακού συγκροτήματος. Ακόμα αναφέρεται ότι «στη συζήτηση αποκαλύφτηκε ότι το μνημειακό συγκρότημα έχει περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ(!), παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις των κυβερνήσεων για ολοκλήρωσή του. Ο σύμβουλος της Λαϊκής Συσπείρωσης ζήτησε να διεκδικήσει το περιφερειακό συμβούλιο να ολοκληρωθεί το μνημείο, με ευθύνη του κράτους και κρατική χρηματοδότηση». Παράλληλα, στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι «τη στάση της περιφερειακής αρχής να απαξιώνει τα λαϊκά προβλήματα και να μη φέρνει για συζήτηση θέματα όπως τα αιτήματα των πληγέντων της περιοχής Γουρνών – Γουβών, το υπόμνημα 20 σωματείων και μαζικών φορέων του Ν. Ηρακλείου για μέτρα προστασίας της υγείας και του εισοδήματος, τα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων της ΕΑΣ Σητείας», κατήγγειλε ο Μ. Συντυχάκης. Για το θέμα του Περιφερειακού Προγράμματος Ανάπτυξης Κρήτης οι Ν. Μανουσάκης και Αλ. Μαρινάκης, ανέφεραν ότι πρόκειται για ένα ακόμη παραπάνω βήμα στήριξης των σχεδιασμών του κεφαλαίου, και ευθυγράμμισης της περιφέρειας με την κυβερνητική πολιτική.
Στη δημοσιότητα έδωσαν χθες ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στο περιφερειακό συμβούλιο Αλέξανδρος Μαρκογιαννάκης και οι περιφερειακοί σύμβουλοι Ανδρέας Κουκλινός και Γιώργος Αρχοντάκης την επερώτησή τους προς τον περιφερειάρχη Κρήτης με την οποία ζητούν να ξεκινήσει άμεσα το έργο συντήρησης της παλιάς εθνικής οδού κατά μήκος της τοπικής κοινότητας Πλατανιά έως το Κολυμπάρι. Η επερώτηση αυτή αποτελεί αφορμή για να επανέλθουμε στο θέμα με το… γεφυράκι της υπομονής στα Ραπανιανά για το οποίο από το 2011 έχει ζητηθεί παρέμβαση της Περιφέρειας χωρίς καμία ανταπόκριση! Το γεφυράκι βρίσκεται επί της παλιάς εθνικής οδού. Ο δρόμος απέκτησε μεγαλύτερο πλάτος με έργα που έγιναν από την, τότε, αιρετή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, αλλά το γεφυράκι στα Ραπανιανά παρέμεινε στην ίδια κατάσταση. Ετσι, ξαφνικά,, στο σημείο αυτό ο δρόμος στενεύει επικίνδυνα. Στις 25 Μαρτίου 2013 σε ένα σχόλιό μας για το… γεφυράκι, μας είχε απαντήσει ο Δήμος Πλατανιά ότι αρμόδια για την αποκατάσταση της παλιάς εθνικής οδού στα Ραπανιανά – Καμισιανά είναι η Διεύθυνση Τεχνικών Εργων της Περιφέρειας Κρήτης. Υπενθυμίζουμε ότι τότε, ο δήμαρχος Πλατανιά Γιάννης Μαλανδράκης είχε απαντήσει ότι «είναι ευρέως γνωστό ότι για την εκτέλεση εργασιών στην Π.Ε.Ο. Χανίων -Κισάμου αρμόδια είναι η Δ/νση Τεχνικών Εργων της Περιφέρειας Κρήτης, ως εκ τούτου ο Δήμος Πλατανιά δεν μπορεί να πραγματοποιήσει κανενός είδους εργασία στο συγκεκριμένο σημείο. Παρά ταύτα ο Δήμος με τα υπ’ αριθμ. 25515/11-10-11 και 7760/19-4-13 έγγραφά του έχει ζητήσει επανειλημμένα την αποπεράτωση της κατασκευής πεζογέφυρας στα Ραπανιανά της Τ.Κ. Καμισιανών της Δ.Ε. Κολυμπαρίου, τονίζοντας παράλληλα την επικινδυνότητα της υφιστάμενης γέφυρας τόσο για τα οχήματα, αλλά κυρίως για τους πεζούς, ιδιαίτερα και στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή που έχει ήδη ξεκινήσει η τουριστική περίοδος». Αυτά το 2013 με τον Δήμο Πλατανιά να επικαλείται και έγγραφο του 2011 προς την Περιφέρεια! Δέκα χρόνια μετά, τίποτα δεν έχει αλλάξει…
Θετικότατες οι εξελίξεις για τα μνημεία στο λόφο Καστέλι με τους φορείς, ο ένας μετά τον άλλον, να τονίζουν την ανάγκη προστασίας τους. Θετικότατη εξέλιξη, αποτελεί, λοιπόν και η θέση του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου, όπως επίσης της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ και του δημοτικού συμβουλίου Χανίων, που είχαν προηγηθεί. Εξελίξεις που δικαιώνουν την Πρωτοβουλία Ενάντια στη Ξενοδοχοποίηση των Μνημείων, τους φορείς και όλους του πολίτες που είχαν αγωνιστεί υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και της προάσπισης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Το παράδοξο την ώρα που η πανδημία εκτινάσσεται στη χώρα, να προαναγγέλεται ελάφρυνση μέτρων, άνοιγμα του τουρισμού και της αγοράς, ζούμε αυτές τις μέρες. Από τη μια λοιπόν έχουμε τον κορωνοϊό με τις κλινικές covid να γεμίζουν και τα Νοσοκομεία να ασφυκτιούν. Τώρα, ουδείς μπορεί να αμφιβάλλει πώς ο κορωνοϊός αποτελεί απειλή που πρέπει να αντιμετωπιστεί και χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Από την άλλη έχουμε την οικονομία: Μικρομεσαίες επιχειρήσεις να απειλούνται με λουκέτο με τη λεγόμενη μη επιστρεπτέα επιχορήγηση μέσω της Περιφέρειας να αποτελεί, όπως επισημαίνεται από περιφερειακούς συμβούλους και φορείς, μύθο για τις περισσότερες από αυτές. Το ερώτημα είναι: Πώς, επιτέλους, μπορεί να γίνει επιστροφή στην κανονικότητα όταν ο ιός δεν έχει υποχωρήσει. Αλλά, για να… καλπάζει ο ιός, παρά τα μέτρα, τι λάθη έχουν γίνει; Ας υποθέσουμε, όμως, ότι ο ιός σύντομα θα αρχίσει να υποχωρεί. Η ζημιά στην οικονομία πώς και πότε θα αποκατασταθεί; Οι επιχειρήσεις που κινδυνεύουν πώς θα τα καταφέρουν την επόμενη μέρα; Θα συνεχιστούν τα μέτρα στήριξης με σκοπό να κρατηθούν επιχειρήσεις αλλά και θέσεις εργασίας; Γιατί είναι ορατός και ο κίνδυνος περαιτέρω αύξησης της ανεργίας. Βέβαια, στα ερωτήματα αυτά οι κυβερνώντες είναι αρμόδιοι να απαντήσουν. Αν έχουν προνοήσει για το αύριο, αν έχουν ήδη κάνει σχεδιασμούς για την επόμενη μέρα θα φανεί στο άμεσο μέλλον…
Παράλογα που απορρέουν από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, όχι μόνον την τωρινή αλλά και προηγούμενες, καταγγέλθηκαν από αγρότες και ιδιοκτήτες γης οι οποίοι συμμετείχαν στη χθεσινή κινητοποίηση της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Νομού Χανίων στην Αντιπεριφέρεια. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε ότι ως δασικά εμφανίζονται θερμοκήπια στα Φαλάσαρνα! Σε μια άλλη περίπτωση, στα Ροδωπού, για έκταση που δηλώθηκε σε πρόγραμμα για νέο αγρότη της περιοχής, ο ιδιοκτήτης καλείται να υποβάλλει ένσταση με το κόστος να ανέρχεται στα 1.350 ευρώ. Σε μια τρίτη περίπτωση, κάτοικος από τα Χωραφάκια δεν έκανε ένσταση κατά την ανάρτηση του 2017 με αποτέλεσμα, όπως αναφέρει, τώρα να μπορεί να διεκδικήσει την περιουσία του μόνο δικαστικά. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ… ΔΑΣΙΚΑ ΣΤΑ ΦΑΛΑΣΑΡΝΑ! Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο κ. Στέλιος Κομπογεννητάκης από τον Πλάτανο Κισσάμου ανέφερε ότι το θερμοκήπιό του στα Φαλάσαρνα, όπως και άλλα θερμοκήπια, εμφανίζονται… πράσινα.
«Τα μισά θερμοκήπια τα έχουν βγάλει θετικά. Το θερμοκήπιο το έχω από το πατέρα μου στα Φαλάσαρνα. Η κυβέρνηση να κάνει κάτι. Εμείς τα βρήκαμε από τους προγόνους μας. Δεν πήγαμε στο Δασαρχείο. Περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει», είπε. ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΓΙΑ ΝΕΟ ΑΓΡΟΤΗ ΣΤΑ ΡΟΔΩΠΟΥ Ο κ. Νικόλαος Περουλάκης από τα Ροδωπού ανέφερε ότι ενώ περίμενε επί δύο – τρία χρόνια να ανοίξουν τα προγράμματα νέων αγροτών για το γιο του, του τηλεφώνησε προ καιρού ο μελετητής του και του είπε ότι υπάρχει πρόβλημα για τα 206 στρέμματα που έχει στην περιοχή. Ο ίδιος, απευθύνθηκε στο Δασαρχείο, ενώ, όπως είπε, στο τηλέφωνο, απαντώντας σε ερώτηση για το κόστος της ένστασης, του είπαν: 1.350 ευρώ. «Αυτά είναι προβλήματα για τους νέους αγρότες. Να δώσουν λύση. Ηδη διαλύεται η κτηνοτροφία και η γεωργία», ανέφερε. ΜΙΑ ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΠΟ ΤΟ 2017 ΣΤΑ ΧΩΡΑΦΑΚΙΑ Η κυρία Καλλιόπη Αλατσάκη από τα Χωραφάκια ανέφερε ότι στην περιοχή έγινε το Κτηματολόγιο το 2017 και κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών, η ίδια δεν είχε κάνει ένσταση για περιουσία, γιατί όταν απευθύνθηκε σε δασολόγο της ζήτησε 7.500 ευρώ για έκταση περίπου 40 στρεμμάτων. «Εγώ δεν είχα να τα δώσω και δεν είχα και διάθεση να τα δώσω. Τώρα, έκλεισε αυτή η περίπτωση. Πήγα στο Δασαρχείο και μου είπαν ότι δεν μπορώ να κάνω ένσταση, μόνο δικαστικά μπορώ να πάω για να κατοχυρώσω την περιουσία μου. Μου ζητούσε 7.500 ευρώ γύρω στα 40 στρέμματα». Σε ερώτηση για το αν είχε απόφαση αποχαρακτηρισμού και τίτλους ιδιοκτησίας, ανέφερε: «Σε κάποια είχαμε, σε κάποια δεν είχαμε. Σε αυτά που δεν είχαμε και το 2007 δεν έδωσα τα 7.500 τώρα δεν μπορώ να ξανακάνω ένσταση γιατί έχει οριστικοποιηθεί ο χάρτης». Η ίδια διευκρίνισε ότι η περιουσία προέρχεται από τον πεθερό της και ότι διαθέτουν τούρκικα φιρμάνια από το 1.800 ενώ σχολίασε ότι χαρακτηρίζεται δασικός ο ασπάλαθος 15 πόντων αλλά «δασικό είναι το πεύκο, είναι το κυπαρίσσι. Δεν είναι ο ασπάλαθος». «ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΚΜΑΣΕΙ» Ο κ. Γιάννης Τσεπέτης από τον Αγροτικό Σύλλογο Βουκολιών ανέφερε ότι τα χωριά έχουν παρακμάσεικαι σχολίασε ότι φέτος δεν διατέθηκε πετρέλαιο για τους αγρότες ενώ λόγω της πανδημίας δεν στηρίχθηκαν όλοι από την πολιτεία. «Επιβιώνουμε γιατί δεν κρατάμε λογαριασμό. Αν πιάσουμε χαρτί και μολύβι θα διαλύσουμε όλοι. Θα σκίσουμε και τα τεφτέρια, θα ξεριζώσουμε τις ελιές και θα φύγουμε», είπε. «ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΟ» Ο πρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων, Μανούσος Σταυριανουδάκης, ανέφερε ότι «το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο. Ο κ. Αμυράς είχε πει πως έχουμε δίκιο αλλά δεν μας λύνει κανένα πρόβλημα. Αγρότες για να κάνουν ενστάσεις χρειάζεται να πληρώνουν με το στρέμμα». Ο κ. Σταυριανουδάκης ανέφερε την περίπτωση ιδιοκτητών γης στο Αποπηγάδι, που δικαιώθηκαν δικαστικά μετά από 11 χρόνια και πρόσθεσε ότι «εμείς δεν μπορούμε να περιμένουμε 11 χρόνια στα δικαστήρια. Ζητάμε το θέμα να λυθεί πολιτικά. Θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας, την επόμενη φορά πολύ πιο δυναμικά». ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ Η κινητοποίηση ξεκίνησε στις 11 το πρωί με συγκέντρωση αγροτών στην πλατεία Δικαστηρίων. Ακολούθησε συνάντηση στο κτήριο της Αντιπεριφέρειας με τον Αντιπεριφερειάρχη, Νίκο Καλογερή, ο οποίος, σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, την ανάγκη να ληφθούν νομοθετικές πρωτοβουλίες, καθώς «με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, δεν μπορεί να δοθεί λύση σε αυτό το θέμα». Ο ίδιος πρόσθεσε, μεταξύ άλλων, ότι τα ζητήματα που απορρέουν από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, ανατρέπουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα, την οικονομία και τη ζωή στην ύπαιθρο και συμπλήρωσε ότι «η θέση μας είναι να σταματήσει η διαδικασία αυτή προκειμένου να δοθούν λύσεις μέσα από νομοθετικές πρωτοβουλίες». Καλέσματα στην συγκεκριμένη κινητοποίηση είχαν απευθύνει η Ενωτική Πρωτοβουλία, ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Χανίων και οι Αγροτικοί Σύλλογοι: πρώην Δήμου Αρμένων, Αμυγδαλοκεφαλίου, Βάμου, Βουκολιών, Έλους, Κρυονερίδας, Κολυμβαρίου, Μεσκλών, Μύθημνας, Παλαιών Ρουμάτων.
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣYMBOYΛΙΟ: «Να ανασταλεί η διαδικασία»
Την προσωρινή αναστολή της διαδικασίας ανάρτησης των δασικών χαρτών ζητά με χθεσινή απόφασή του το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης. Οπως ανακοινώθηκε, το Περιφερειακό Συμβούλιο κατά τη χθεσινή μονοθεματική συνεδρίαση που έγινε υπό την Προεδρία του Παύλου Μπαριτάκη, με θέμα τους Δασικούς Χάρτες της Κρήτης, αποδέχθηκε την εισήγηση που έκανε ο Αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενή Τομέα Μανόλης Χνάρης. Στη συνεδρίαση που έγινε με τηλεδιάσκεψη συμμετείχαν βουλευτές, Δήμαρχοι και εκπρόσωποι φορέων της Κρήτης. Το Περιφερειακό Συμβούλιο ενέκρινε κατά πλειοψηφία την πρόταση για αναστολή της διαδικασίας ανάρτησης των δασικών χαρτών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ώστε να δοθεί η δυνατότητα επίλυσης των σοβαρών προβλημάτων και άρσης των αδικιών που έχουν προκύψει. Παράλληλα, εξέφρασε ομόφωνα την συμπαράστασή του, στα αιτήματα της Συντονιστικής Επιτροπή Αγώνα κατά των δασικών Χαρτών, ψήφισμα της οποίας κατατέθηκε στη συνεδρίαση. Στην απόφασή του, το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης, μεταξύ άλλων ζητά: • Τη διόρθωση λαθών και παραλείψεων που αποτυπώνονται στους χάρτες (πρόδηλα σφάλματα), με την ενσωμάτωση όλων των πράξεων χαρακτηρισμού, δικαστικών αποφάσεων, πράξεων παραχώρησης, οικοδομικών αδειών, εκχερσώσεων που ενισχύθηκαν κατά το παρελθόν στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, υφιστάμενο εθνικό, επαρχιακό και αγροτικό οδικό δίκτυο, παραλιακές εκτάσεις κ.α. χωρίς επιβάρυνση των ενδιαφερομένων. • Την προετοιμασία από την Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο των αναγκαίων νομοθετικών ρυθμίσεων (ορισμένες από τις οποίες έχουν ήδη εξαγγελθεί). • Τη χρονική διεύρυνση της αποκλειστικής προθεσμίας κατάθεσης των αντιρρήσεων επί των δασικών χαρτών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα προετοιμασίας και ουσιαστικής τεκμηρίωσης των αντιρρήσεων από τους ενδιαφερόμενους. • Τη δραστική μείωση του οριζόμενου ειδικού τέλους για το παραδεκτό κατάθεσης των αντιρρήσεων. • Τη στελέχωση των Δ/νσεων Δασών με το απαραίτητο προσωπικό. • Η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να δεσμευτεί πολιτικά να νομοθετήσει την παραχώρηση και την μακροχρόνια μίσθωση των φερομένων ιδιοκτησιών της στους αγρότες και ιδιώτες οι οποίοι τα κατέχουν μακροχρόνια και το αποδεικνύουν νομίμως. Στο μεταξύ, Οι περιφερειακοί σύμβουλοι της Λαϊκής Συσπείρωσης Κρήτης και στελέχη του ΚΚΕ, Μ. Συντυχάκης, Ν. Μανουσάκης και Αλ. Μαρινάκης, σε γραπτή δήλωσή τους μεταξύ άλλων απευθύνουν χαιρετισμό στους «μικρομεσαίους αγρότες που βγαίνουν στους δρόμους». Προσθέτουν, μεταξύ άλλων, ότι «η όποια κριτική για τους δασικούς χάρτες γίνεται σήμερα από ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και τα υπόλοιπα αστικά κόμματα, την τοπική και περιφερειακή διοίκηση, που επικρίνουν την κυβέρνηση για προχειρότητα ζητώντας τροποποιήσεις, δεν αμφισβητεί την αλλαγή χρήσης της δασικής γης προς όφελος της καπιταλιστικής κερδοφορίας». Στο μεταξύ, η Παγκρήτια Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα κατά των Δασικών Χαρτών, επέδωσε χθες ψήφισμα στον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη για τους δασικούς χάρτες, παρουσία του Αντιπεριφερειάρχη Πρωτογενή Τομέα Μανόλη Χνάρη. Ο κ. Αρναουτάκης ανέφερε ότι, η Περιφέρεια αναγνωρίζει το δίκαιο των αιτημάτων τους και ζητά την αναστολή της ανάρτησης των δασικών χαρτών. Κινητοποίηση και από Αγροτικές Οργανώσεις
Στο μεταξύ, χθες, τον Αντιπεριφερειάρχη Χανίων επισκέφτηκαν και εκπρόσωποι των Αγροτικών Οργανώσεων του Νομού οι οποίοι σε ανακοίνωσή τους τονίζουν ότι αποφάσισαν, «να αντισταθούμε με όλες μας τις δυνάμεις στην επικείμενη δήμευση των περιουσιών μας μέσω του χαρακτηρισμού τους ως δασικές». Προσθέτουν ότι, χθες, ταυτόχρονα με τους αγροτικούς φορείς όλης της Κρήτης, κατέθεσαν εγγράφως την διαμαρτυρία τους στον κ. Καλογερή, με την παραγγελία να τη διαβιβάσει αρμοδίως στην Ελληνική Κυβέρνηση. Στη συνέχεια εκφράζουν την πεποίθηση «να ακουστεί η φωνή του λαού των Χανίων και της Κρήτης και να λυθεί ειρηνικά το δίκαιο αίτημα μας, όπως αρμόζει σε μια ευνομούμενη πολιτεία». Καλούν «όλους τους Χανιώτες και όλους τους Κρητικούς να δώσουν τη δέουσα σημασία στο θέμα διότι είναι πολύ πιθανό να ξυπνήσουν ένα πρωί και να έχουν χάσει την περιουσία που τους άφησαν οι γονείς και οι παππούδες τους και να έχει περάσει στο Δημόσιο το οποίο μετά θα την παραχωρήσει σε κάποιο “επενδυτή” για να στήσει αιολικό ή ηλιακό πάρκο». Τονίζουν ότι περιμένουν «την απάντηση της Ελληνικής Κυβέρνησης η οποία θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα υπερασπιστεί τα συμφέροντα μας και δε θα σταθεί απέναντι μας» Και συμπληρώνουν: «Διαλέγουμε το δρόμο του πολιτισμένου διαλόγου και όχι της σύγκρουσης. Ζητάμε συγκεκριμένες και ξεκάθαρες απαντήσεις όπως συγκεκριμένα και ξεκάθαρα είναι τα ερωτήματα μας. Όχι περιστροφές και μισές αλήθειες, ούτε λόγια που τα παίρνει ο αέρας. Ο αγώνας τώρα ξεκινά και ευχόμαστε να είναι σύντομος και ειρηνικός». Την ανακοίνωση υπογράφουν: Κεντρική Ενωση Χανίων, Σταφιδική Ενωση, Αγροτικός Συνεταιρισμός Χανίων, Αγροτικός Συνεταιρισμός Ελαιοπαραγωγών Δήμου Καντάνου – Σελίνου, Αγροτικός Συνεταιρισμός Μεσκλών, Αγροτικός Συνεταιρισμός Γραμβούσας, Αγροτικός Συνεταιρισμός Ελαιουργείου Παλαιόχωρας, Αγροτικός Συνεταιρισμός Κτηνοτρόφων και Παραγωγών Σφακίων, Αγροτικός Συνεταιρισμός Κακοδικίου, Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζυμβραγού, Αγροτικός Ελαιουργικός και Καστανοπαραγωγικός Συνεταιρισμός Π. Ρουμάτων, Αγροτικός Συνεταιρισμός Κηπευτικών Κουντούρας, Αγροτικός Συνεταιρισμός Παραγωγών Κηπευτικών Ελαφονησίου Χρυσοσκαλίτισσας, Αγροτικός Συνεταιρισμός Ελαφονησίου Χρυσοσκαλίτισσας, Ι.Κ.Ε. Φαλασάρνων, Αγροτικός Σύλλογος Σελίνου – Καντάνου, Ι.Κ.Ε. Κομπογιαννιτάκης, Αγροτικός Συνεταιρισμός Καλλιεργητών Παραγωγών Πλατάνου Χανίων και οι Αγροτικοί Ελαιουργικοί Συνεταιρισμοί Βουτά, Σαρακίνας και Ροδοβανίου.
