Ηταν η ίδια φώκια που συνέχισε το ταξίδι της σε θάλασσες και παραλίες.
Δεν είναι, φυσικά, η μοναδική.
Φώκιες έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν, σε παραλίες της Κρήτης: στην Κίσσαμο αλλά και στα νότια του Νομού Χανίων.
Συνήθως βγαίνουν από τη θάλασσα όταν είναι η περίοδος που αλλάζουν τρίχωμα ή για να… κοιμηθούν.Τότε, παραμένουν στην παραλία και οι λουόμενοι μπορεί να τις αντικρίσουν.
Αυτό έγινε και με τη φώκια στον Σταλό, για την οποία ενδιαφέρθηκε η Εταιρεία για τη Μελέτη και την Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας MOM, η οποία έχει καταγράψει 50 καταφύγια φώκιας στην Κρήτη!
Οπως λέει στις “Διαδρομές” η βιολόγος της ΜΟΜ, Στέλλα Αδαμαντοπούλου, «η φώκια που παρατηρήθηκε στην Κρήτη είναι μια μεσογειακή φώκια, μια “Μονάχους Μονάχους”. Είναι και το μοναδικό είδος φώκιας που υπάρχει στη Μεσόγειο. Το είδος βρίσκεται σε όλη την Ελλάδα, οπότε υπάρχει και στην Κρήτη».
Σύμφωνα με την κα Αδαμαντοπούλου, ο πληθυσμός της φωκιάς «έχει παρουσιάσει μια ανάκαμψη τα τελευταία χρόνια και αυτό φυσικά έχει αντίκτυπο στην πιο συχνή εμφάνισή της σε όλες τις ακτές της Ελλάδας».
Για τη φώκια που εμφανίστηκε στα Χανιά, η βιολόγος της ΜΟΜ σημειώνει ότι «είναι θηλυκιά σε μεγάλη ηλικία, όπως φαίνεται από τα δόντια της. Πριν από 10 μέρες που εμφανίστηκε για πρώτη φορά, ήταν στη διαδικασία που αλλάζουν τρίχωμα, οπότε όταν συμβαίνει αυτό, θέλουν να είναι έξω και να είναι στεγνές. Έτσι, ήταν για περίπου μία εβδομάδα στην παραλία στον Κάτω Στάλο. Εκεί σε συνεργασία με την κτηνίατρο, Μαρία Καμπουράκη, της παρασχέθηκε μια αντιβίωση, για να τη βοηθήσει να αισθανθεί καλύτερα και αφού ολοκλήρωσε την αλλαγή του τριχώματος, έφυγε.
Μετά, ξαναεμφανίστηκε στην παραλία του Καλαθά».
Η κα Αδαμαντοπούλου επισημαίνει ότι «είναι σημαντικό να ξέρει ο κόσμος ότι οι φώκιες βγαίνουν έξω και κοιμούνται. Δεν είναι σαν τα δελφίνια που πρέπει να είναι μέσα στο νερό. Οπότε όταν είναι έξω, καλό είναι να μην τις βρέχουμε, να μην προσπαθούμε να γυρίσουμε τα ζώα πίσω στη θάλασσα, να μην προσπαθούμε να τα ταΐσουμε και να κρατάμε και τα κατοικίδιά μας μακριά, γιατί πολλές φορές μεταδίδει το ένα ζώο στο άλλο κάποιες ασθένειες.
Απλώς, δηλαδή κρατάμε τις αποστάσεις, τις θαυμάζουμε, τις φωτογραφίζουμε και τις αφήνουμε ήσυχες τις φώκιες».
Η ίδια θυμάται ότι «παλαιότερα είχαν εμφανιστεί φώκιες και στα νότια του Νομού Χανίων και στην Κίσσαμο», για να διαπιστώσει ότι «το τελευταίο διάστημα οι εμφανίσεις αυξάνονται και αυτό μπορεί να συμβαίνει, επειδή και ο κόσμος είναι πιο ευαισθητοποιημένος και ενημερώνει».
Οι φώκιες που ζουν στην Ελλάδα, όπως σημειώνει η κα Αδαμαντοπούλου, «κάνουν μετακινήσεις από μέρος σε μέρος. Γεννάνε μέσα σε σπηλιές».
«Πέρυσι ολοκληρώσαμε την καταγραφή των καταφυγίων,
Στην Κρήτη έχουν καταγραφεί 50 καταφύγια φώκιας. Από αυτά τα 10 περίπου είναι κατάλληλα για αναπαραγωγή. Εχουν καταγραφεί και γεννήσεις», συμπληρώνει.
Η ΚΡΗΤΗ ΦΙΛΟΞΕΝΕΙ ΜΟΝΙΜΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ
Η κτηνίατρος, Μαρία Καμπουράκη, σημειώνει στις “Διαδρομές” ότι «οι φώκιες δραστηριοποιούνται όσον αφορά στις γεννήσεις και στην ξεκούραση τους σε θαλάσσια σπήλαια. Συγκεκριμένα, για τις γεννήσεις οι θηλυκές φώκιες επιλέγουν σπήλαια με πρόσβαση από τη θάλασσα, όπου μέσα έχουν ένα στεγνό κομμάτι – παραλία ή βραχώδη πλάκα, για να γεννήσουν και να θηλάσουν τα μικρά τους για τέσσερις περίπου μήνες. Συνήθως, οι θηλυκές επιλέγουν τα ίδια σπήλαια, τα οποία τις βολεύουν, αλλά δεν είναι αυτό που λέμε φωλιά, είναι μέρος που επιλέγουν, γιατί έχει συγκεκριμένο προφίλ που τις βολεύει για να γεννήσουν (χώρος, προστασία σπηλαίου από καιρό, απομακρυσμένο και ήσυχο).
Ο λόγος που μπορεί να αλλάξει μέρος μια φώκια είναι γιατί μπορεί να βρήκε κάτι καλύτερο, να μην της αρέσει το σπήλαιο που είχε επιλέξει πρώτα για κάποιο λόγο ή να τη διώξουν και νεότερες φώκιες, οι οποίες προλαβαίνουν το συγκεκριμένο σπήλαιο. Ο λόγος που μπορεί να γίνει αυτό είναι γιατί υπάρχει μια ανοδική τάση στον πληθυσμό και υπάρχει πλέον μια κάποια προσπάθεια να καταληφθεί ένα κατάλληλο σπήλαιο. Δεν ζουν σε κοπάδια με την κλασική έννοια του κοπαδιού. Αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και κοινωνικοποιούνται και σε μεγάλες σπηλιές ξεκούρασης, όπου πηγαίνουν φώκιες, για να ξεκουραστούν από το βραδινό κυνήγι τους. Έχουμε πιάσει στις υπέρυθρες κάμερες που βάζουμε σε μερικές σπηλιές για την παρακολούθηση του πληθυσμού ακόμα και 9 φώκιες μαζί. Αυτές δεν αποτελούν κοπάδι, αλλά ας πούμε αποδέχεται η μία την παρουσία της άλλης χάρη της αποτελεσματικής ξεκούρασης που προσφέρεται.
Από αναφορές αυτά τα χρόνια, έχουμε βρει πως το νησί φιλοξενεί ένα μικρό μόνιμο πληθυσμό μεσογειακής φώκιας με λίγες γεννήσεις. Σαφώς δεν είναι λίγες, αλλά σε σχέση με το μέγεθος της Κρήτης λέμε πως ναι δεν υπάρχει μεγάλος πληθυσμός (αναλογικά πάντα). Πλέον έχουμε χαρτογραφήσει πάνω από το 85% της ακτογραμμής της χώρας, όπως επίσης έχουμε χαρτογραφήσει σπήλαια. Σε ορισμένες περιπτώσεις βάζουμε και κάμερες, για να ελέγχουμε τον αναπαραγωγικό πληθυσμό. Χαρακτηριστικό στην Κρήτη, μάλιστα, αποτελεί η φώκια μάνα, η οποία για δύο συνεχόμενες χρονιές έχει γεννήσει σχεδόν σε ανοιχτή παραλία στη Σητεία. Κάτι που έχουν σταματήσει να κάνουν εδώ και πάρα πολλά χρόνια οι φώκιες (υπάρχουν αναφορές από Όμηρο, Αριστοτέλη και άλλους αρχαίους ότι η μεσογειακή φώκια ζούσε και αναπαραγόταν σε παραλίες. Αλλά με την τουριστική ανάπτυξη και το μεθοδευμένο κυνήγι, από παλιότερα -από τα ρωμαϊκά χρόνια- άρχισε να φθίνει και να φεύγει από τις παραλίες και να προσαρμόζεται στα θαλάσσια σπήλαια πλέον». Η κα Καμπουράκη αναφέρει επίσης ότι «όσον αφορά στο τι πρέπει να κάνει κάποιος, αν δει φωκια που παραμένει σε παραλία, υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες: Καταρχάς ειδοποιεί τη Mom. Έτσι θα λειτουργήσει ένα ολόκληρο κύκλωμα ειδικών και εκπαιδευμένων ανθρώπων.
Δεν πλησιάζουμε, δεν την ακουμπάμε. Οι φωκιες δαγκώνουν, είναι ας πούμε σαν αρκούδες.
Δεν τη βρέχουμε, και δεν τη σκεπάζουμε με πετσέτες με νερό. Δεν είναι δελφίνι!
Δεν τη γυρνάμε στη θάλασσα. Αν χρειαστεί, ο εξειδικευμένος κτηνιατρος θα δώσει θεραπεία και μετά από αυτό ελπίζουμε να γυρίσει μόνη της. Σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί η μεταφορά της σε κέντρα αποκατάστασης. Δεν της πετάμε φως με φακό ή με φλας.
Σεβόμαστε τη φύση και τα πλάσματα της. Παρατηρούμε από απόσταση τις εξελίξεις χωρίς να προκαλούμε στρες».
ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΕΛΚΕΘΕ
Η βάση δεδομένων για την άγρια θαλάσσια ζωή και τους εκβρασμούς σε ακτές, διατηρείται στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).
Η ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ, Ασπασία Στεργιώτη, μας λέει ότι η βάση δεδομένων ενημερώνεται με τα στοιχεία που δέχεται το ΕΛΚΕΘΕ «από τα κατά τόπους Λιμεναρχεία ανά την Ελλάδα για τους εκβρασμούς της άγριας θαλάσσιας ζωής (χελώνες, θαλάσσια θηλαστικά, δελφίνια, φώκιες κ.λπ.). Αυτά τα στοιχεία αναλύονται. Την πληροφορία την έχει ταυτόχρονα και η ΜΟΜ.
Το ΕΛΚΕΘΕ σαν δημόσιος φορέας είναι το αρμόδιο Κέντρο για να διατηρήσει αυτή τη βάση».
«Η πιο σπάνια στον κόσμο»
Η «δική» μας μεσογειακή φώκια Monachus monachus είναι και η πιο σπάνια φώκια στον κόσμο, σύμφωνα με τη ΜΟm.
Οπως αναφέρουν τα μέλη της ΜΟm, στον ιστότοπο της εταιρείας, οι πρώτες φώκιες εμφανίστηκαν περίπου πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Οι πρόγονοι των φωκών, πριν εξελιχθούν σε ζώα της θάλασσας, ζούσαν στην ξηρά και ήταν τετράποδοι και σαρκοφάγοι. Για τον λόγο αυτό, οι φώκιες συγγενεύουν με ορισμένα χερσαία σαρκοφάγα, όπως οι αρκούδες!
Σήμερα οι φώκιες ανήκουν στην ταξονομική κλάση των πτερυγιόποδων (Pinnipedia). Τα ζώα αυτά, όπως δηλώνει και το όνομά τους, έχουν στη θέση των άκρων τους πτερύγια, τα οποία είναι κατάλληλα διαμορφωμένα για τις ανάγκες της υδρόβιας ζωής τους. Η κλάση των πτερυγιόποδων περιλαμβάνει 33 διαφορετικά είδη ζώων, τα οποία χωρίζονται σε 3 οικογένειες:
• Στις Οδοβαινίδες (Odobenidae), τις μοναδικές φώκιες που έχουν χαυλιόδοντες. Στην κατηγορία αυτή υπάρχει μόνο ένα είδος, ο οδόβενος, γνωστός και ως θαλάσσιος ίππος.
• Στις Ωταρίδες (Otaridae), τις μοναδικές φώκιες που έχουν εξωτερικό λοβό αυτιού. Επίσης, έχουν μεγάλα και ευέλικτα μπροστινά πτερύγια που τους δίνουν τη δυνατότητα να στηρίζονται επάνω τους και να κινούνται εύκολα και γρήγορα, τόσο στη στεριά, όσο και μέσα στη θάλασσα. Στις ωταρίδες περιλαμβάνονται οι γουνοφόρες φώκιες και τα θαλάσσια λιοντάρια.
• Στις Φωκίδες (Phocidae), όπως η μεσογειακή φώκια και ο θαλάσσιος ελέφαντας. Οι φώκιες αυτές δεν έχουν εξωτερικά αυτιά, ενώ τα δύο πίσω τους πτερύγια εκτείνονται στην προέκταση του σώματός τους, κάνοντας τις πιο δυσκίνητες στη στεριά, όπου κινούνται έρποντας.
Η μεσογειακή φώκια υπόκειται σε ιδιαίτερα αυστηρό καθεστώς προστασίας από την εθνική µας νομοθεσία.
Στην Ελλάδα ο μισός πληθυσμός της Μεσογειακής Φώκιας
Σύμφωνα με τη ΜΟΜ, «η Ελλάδα είναι μια χώρα, με μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο ιδιαιτερότητα στη γεωγραφία της. Παρότι μικρή σε έκταση, η χώρα μας διαθέτει μια τεράστια ακτογραμμή που φθάνει σε μήκος τα 16.000 χιλιόμετρα. Το μέγεθος αυτό μοιάζει ακόμα πιο εντυπωσιακό, αν αναλογιστούμε ότι αντιστοιχεί στο μισό του μήκους της ακτογραμμής της Αφρικής! Ταυτόχρονα, η Ελλάδα διαθέτει 4.000 περίπου νησιά και νησίδες. Τα παραπάνω σε συνδυασμό και με τον μεγάλο αριθμό θαλάσσιων σπηλαίων που υπάρχουν στις ακτές της χώρας, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό το γιατί στην Ελλάδα βρίσκει καταφύγιο ο μισός περίπου παγκόσμιος πληθυσμός μεσογειακής φώκιας. Η πλήρης χαρτογράφηση όλων των σημαντικών περιοχών αναπαραγωγής του είδους στην Ελλάδα, είναι ένα έργο προτεραιότητας για την αποτελεσματική διαχείριση και προστασία του είδους. Παράλληλα, και εξαιτίας των παραπάνω μεγεθών είναι ένα έργο δύσκολο και απαιτητικό τόσο σε χρόνο, όσο και σε οικονομικούς πόρους. Οι ερευνητές της MOm έχουν εξετάσει λεπτομερώς μέχρι σήμερα περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής ακτογραμμής της χώρας. Στόχος είναι να ολοκληρώσουν την καταγραφή αυτή μέσα στην επόμενη δεκαετία. Από πληροφορίες που ήδη διαθέτουν, προβλέπουν την ανακάλυψη και άλλων σημαντικών περιοχών για το είδος στην Ελλάδα».
Η MOm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας, είναι ελληνική, μη κυβερνητική, περιβαλλοντική οργάνωση, η οποία ιδρύθηκε το 1988. Η MOm δραστηριοποιείται για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη του παράκτιου και θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος της Ελλάδας μέσα από την προστασία της μεσογειακής φώκιας.
Η ιστοσελίδα της Mom είναι: https://el.mom.gr/
(Χανιώτικα νέα - Διαδρομές - 14/8/2021)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου